Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học phục vụ chiến lược phát triển của tỉnh

HGĐT- Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV đề ra các chỉ tiêu chủ yếu, chương trình trọng tâm, giải pháp thực hiện đến năm 2015 nhằm đưa Hà Giang từng bước thoát khỏi tình trạng một tỉnh nghèo, kém phát triển.

Một trong những nhóm giải pháp được xác định nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu trên là đẩy nhanh việc ứng dụng tiến bộ KHCN vào sản xuất và đời sống, thu thập, phổ biến sâu, rộng các thông tin về khoa học, kỹ thuật, công nghệ đi đôi với tăng cường nghiên cứu, ứng dụng KHCN; tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ cán bộ khoa học của tỉnh tham gia nghiên cứu, phát triển tài năng; tập trung nghiên cứu các loại cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất lượng cao, phù hợp với từng vùng trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa “Nhà nước - nhà khoa học - doanh nghiệp - nhà nông”, mở rộng mối quan hệ, liên kết chặt chẽ giữa cấp ủy, chính quyền địa phương với các nhà khoa học, các học viện, trường đại học, trung tâm nghiên cứu, các cơ sở sản xuất kinh doanh trong và ngoài nước tham gia nghiên cứu, ứng dụng thành tựu KHCN trên địa bàn tỉnh.

Trên cơ sở định hướng phát triển của tỉnh, Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội XV Đảng bộ tỉnh của Sở KHCN Hà Giang chỉ rõ từ nay đến năm 2015 phải tạo lập được cơ sở khoa học cho phát triển KT-XH; nâng cao năng lực KHCN của tỉnh đạt mức trung bình của cả nước, tích tụ nhiều hàm lượng chất xám trong các sản phẩm; xây dựng tiềm lực KHCN đảm bảo hoàn thành các nhiệm vụ trước mắt và chuẩn bị tốt cho phát triển lâu dài; cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định chủ trương, chính sách, quy hoạch, kế hoạch phát triển; đề ra các giải pháp khoa học, cùng các cấp, các ngành, đẩy nhanh phát triển KT-XH bền vững, hội nhập thành công với nền kinh tế khu vực và thế giới. Nhiệm vụ của KHCN là tiếp tục tập trung nghiên cứu phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa dựa trên cơ sở những lợi thế của tỉnh; đẩy mạnh chuyển giao, ứng dụng thành tựu khoa học, kỹ thuật phục vụ sản xuất nông nghiệp và nông thôn; đẩy nhanh tốc độ đổi mới công nghệ trong các ngành, lĩnh vực then chốt của nền kinh tế; ứng dụng nhanh các thành tựu KHCN vào sản xuất, nhất là công nghệ thông tin, sinh học, công nghệ chế biến, bảo quản sau thu hoạch.

Nhìn lại quá trình hoạt động thời gian qua cho thấy, việc nghiên cứu, ứng dụng thành tựu KHCN đã đóng góp tích cực vào quá trình phát triển của tỉnh, các đề tài, dự án khoa học đã giải quyết tốt những vấn đề trọng tâm, bức xúc như: Nghiên cứu, ứng dụng, xây dựng cơ sở dữ liệu cho quy hoạch phát triển một số cây trồng chủ lực phục vụ phát triển vùng nguyên liệu sản xuất nông - lâm nghiệp và công nghiệp chế biến; đánh giá mức độ nhiễm độc của một số loại nấm độc; nghiên cứu, xác định công thức luân canh, cơ cấu cây trồng đối với từng tiểu vùng sinh thái; phục tráng và bảo tồn các giống cây lương thực đặc sản, có giá trị kinh tế cao như lúa tẻ Khẩu mang, ngô nếp núi đá, lúa tẻ Già dui, lúa nếp râu Yên Minh, nếp Nàng hương, giống ngô tẻ vàng; nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý, sử dụng nguồn nhân lực các xã biên giới, phát triển làng nghề, làng văn hóa du lịch cộng đồng; ứng dụng công nghệ mới vào khám và điều trị bệnh... Việc nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ KHCN vào sản xuất, đã góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tăng thu nhập cho người dân vùng thực hiện dự án lên 1,5 đến 2 lần, nhiều mô hình, dự án có thu nhập lên đến 50 triệu đồng/ha/năm, nhiều sản phẩm được đăng ký nhãn hiệu và bảo hộ.

Tuy nhiên, hoạt động KHCN thời gian qua vẫn bộc lộ nhiều hạn chế, đội ngũ cán bộ làm công tác khoa học vừa thiếu, vừa yếu, nhất là ở tuyến cơ sở; việc định hướng, xác định nhiệm vụ KHCN ở một số ngành, huyện thị chưa rõ nét, chưa bám sát định hướng phát triển của ngành, địa phương, chưa có cơ chế, chính sách khuyến khích hoạt động KHCN áp dụng cho địa bàn của tỉnh với tính chất đặc thù; nguồn kinh phí đầu tư nghiên cứu, triển khai còn nhỏ lẻ... Điều này dẫn đến kết quả nghiên cứu của nhiều đề tài, dự án KHCN chưa được áp dụng rộng vào sản xuất, hàm lượng khoa học các đề tài thuộc lĩnh vực điều tra cơ bản và xã hội nhân văn chưa đủ căn cứ cho hoạch định chính sách, chiến lược phát triển KT-XH. Trình độ công nghệ của các cơ sở sản xuất còn thấp, tỷ trọng thiết bị hiện đại không nhiều, ít sản phẩm áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001; các doanh nghiệp chưa quan tâm đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm...

Trước yêu cầu thực tiễn của quá trình phát triển, hoạt động KHCN của tỉnh xác định sẽ tập trung nghiên cứu, đổi mới công nghệ, từng bước gia tăng tỷ trọng hàm lượng công nghệ trong giá trị các sản phẩm. Chú trọng xây dựng, phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học, tự động hoá, công nghệ thông tin, công nghệ vật liệu mới, tăng cường phối hợp với các tổ chức khoa học trong và ngoài tỉnh, các cơ sở sản xuất, kêu gọi các chuyên gia có trình độ cao ở T.Ư tham gia các hoạt động nghiên cứu, triển khai để phát huy tiềm lực KHCN của tỉnh, hướng vào thị trường, đưa nhanh các thành tựu KHCN vào sản xuất... Huy động các nhà khoa học nghiên cứu, ứng dụng, đề xuất giải pháp giải quyết nước sinh hoạt, sản xuất, chăn nuôi cho nhân dân vùng Cao nguyên đá Đồng Văn; đề xuất các giải pháp phòng, chống lũ và sạt lở đất nhằm ổn định dân cư, ổn định sản xuất trên dải Tây Côn Lĩnh; nghiên cứu các loài thảo dược quý hiếm và ứng dụng công nghệ bào chế để sản xuất thuốc chữa bệnh cho người dân. Tiếp tục xây dựng các mô hình ứng dụng, chuyển giao KHCN phục vụ phát triển KT-XH, nông nghiệp, nông thôn miền núi trên địa bàn tỉnh.

Bám sát yêu cầu thực tiễn trên, từ đầu năm đến nay, hoạt động nghiên cứu, ứng dụng KHCN trên địa bàn tỉnh đã thực hiện tốt các đề tài, dự án như: Đánh giá thực trạng, đề xuất giải pháp đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ cán bộ lãnh đạo, quản lý giai đoạn 2010 - 2015 tầm nhìn 2020; nghiên cứu hiện trạng và xử lý nhiễm bẩn nguồn nước hồ chứa nước sinh hoạt vùng cao; giải pháp khôi phục một số nét văn hóa dân tộc Tày thị trấn Tam Sơn (Quản Bạ); ứng dụng tiến bộ KHKT xây dựng mô hình trồng hồng không hạt tại xã Na Khê (Yên Minh). Bên cạnh đó, các nhà khoa học còn tiến hành nghiên cứu đề tài, dự án cấp nhà nước như: Xây dựng mô hình vùng nguyên liệu Dong đỏ cung ứng cho sản xuất sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch; ứng dụng tiến bộ kỹ thuật xây dựng mô hình sản xuất giống rau hoa và rau hoa thương phẩm chất lượng cao tại xã Quyết Tiến (Quản Bạ); ứng dụng công nghệ viễn thám và hệ thống thông tin địa lý để quản lý dự báo tai biến thiên nhiên, xây dựng kế hoạch phòng, chống và ứng phó thiên tai, đảm bảo phát triển bền vững môi trường tỉnh Hà Giang. Đồng thời, tiến hành nghiệm thu các đề tài: Nghiên cứu, đánh giá thực trạng phố cổ Đồng Văn, đề xuất giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị; sản xuất thử nghiệm nấm Linh chi...

Nhìn chung, hoạt động KHCN đã bám sát và hoàn thành các chỉ tiêu, kế hoạch đề ra, các đơn vị thực hiện đề tài, dự án, cơ bản đáp ứng đúng nội dung theo thuyết minh được thẩm định, góp phần cung cấp luận cứ quan trọng cho quá trình phát triển KT-XH của tỉnh.