Bản “khách Tây” Nặm Đăm

Từ khi du lịch cộng đồng phát triển, thôn Nặm Đăm, xã Quản Bạ trở thành điểm đến quen thuộc của du khách trong và ngoài nước. Với khung cảnh thiên nhiên hoang sơ, thơ mộng, Nặm Đăm cuốn hút du khách bởi nhịp sống mộc mạc, đậm đà bản sắc người Dao giữa đại ngàn. Đến đây, dễ dàng bắt gặp hình ảnh những đoàn khách nước ngoài thong thả đạp xe, chụp ảnh, trải nghiệm nấu ăn, học làm thổ cẩm và khám phá phong tục, tập quán truyền thống của đồng bào vùng cao.

Bình yên bản Dao

Cùng những người bạn yêu thích xê dịch, sau những ngày rong ruổi trên miền Cao nguyên đá, chúng tôi chọn Nặm Đăm làm điểm dừng chân khép lại hành trình khám phá nơi địa đầu Tổ quốc. Bản nằm yên bình trong thung lũng nhỏ, bao bọc bởi núi non trùng điệp với rừng nguyên sinh xanh mang đến bầu không khí bình yên đến lạ.

Theo lịch hẹn, tôi tìm gặp Trưởng thôn Lý Tà Đành. Men theo con đường nhỏ dẫn vào giữa bản, những ngôi nhà trình tường của người Dao hiện ra mộc mạc, khói lam chiều vờn quanh mái. Dưới hiên, tiếng nói cười rộn rã của đoàn khách nước ngoài đang thưởng thức ẩm thực bản địa khiến không gian thêm ấm cúng và tràn đầy sức sống.

Khung cảnh bình yên làng Văn hóa du lịch cộng đồng Nặm Đăm nhìn từ trên cao.

Anh Đành mời chúng tôi chén trà thảo dược, thưởng thức cùng cốm dẻo nổi tiếng địa phương. Giọng anh chậm rãi: “Cả thôn có hơn 60 hộ đều là người dân tộc Dao. Ngày trước cả bản còn nghèo lắm, khách hiếm khi ghé đến. Từ khi tập trung phát triển du lịch cộng đồng, Nặm Đăm như “thức dậy” trong nhịp sống mới. Sau hơn 10 năm, bây giờ có hơn 30 hộ làm du lịch, người nấu ăn, người đón, dẫn khách đi tour. Đặc biệt lượng khách quốc tế đến bản chiếm đa số”.

Kết thúc câu chuyện ấm áp bên ấm trà thảo dược, anh Đành mời chúng tôi cùng đi bộ đến thác Nai, nơi lưu giữ những câu chuyện kỳ bí của người Dao. Cùng đi có một gia đình 4 người nước ngoài đến từ Canada. Đây là khu thác cao sừng sững, nằm ẩn mình giữa rừng già, dòng nước đổ xuống tung bọt như mây. Trưởng thôn người Dao khéo léo kể cho chúng tôi về sự tích con thác, tuy phát âm tiếng Anh chưa thật chuẩn, nhưng với cách kể chuyện hóm hỉnh khiến cuộc trò chuyện thêm phần thú vị.

Khách du lịch, nhất là người nước ngoài tìm về đều có ấn tượng chung với vẻ đẹp nguyên sơ ở Nặm Đăm. Đối lập với xã hội hiện đại hối hả, người Dao nơi đây vẫn giữ nhịp sống chậm rãi, hòa quyện cùng thiên nhiên, bảo tồn kiến trúc và văn hóa. Bao quanh bản là núi non hùng vĩ, rừng nguyên sinh, hệ thống hồ, thác nơi du khách có thể chèo thuyền hay câu cá. Bên cạnh đó, thôn là vùng trồng dược liệu và có hợp tác xã chế biến tại chỗ, góp phần chăm sóc sức khỏe người dân và du khách. Chính sự hài hòa giữa con người, văn hóa và thiên nhiên đã khiến Nặm Đăm trở thành điểm đến nổi bật riêng có.

Khi bản sắc trở thành thương hiệu

Nặm Đăm không chỉ níu chân du khách bằng cảnh sắc, sự bình yên, mà còn tạo dựng được thương hiệu riêng từ chính bản sắc văn hóa dân tộc Dao. Tất cả các hộ trong thôn đều giữ nếp nhà đặc trưng, giữ nghề thủ công và mặc trang phục truyền thống hằng ngày. Điều đáng quý nhất là người dân làm du lịch nhưng không đánh đổi bản sắc. Như gia đình ông Lý Quốc Thắng, là một trong những hộ đầu tiên của bản mở homestay đón khách. Ông chia sẻ: “Nhà trình tường chính là linh hồn của bản Dao. Cái lạ, cái đẹp trong mắt du khách cũng chính là điều bình dị nhất với chúng tôi. Vì vậy, dù xây mới hay sửa chữa, tất cả đều được bà con trong thôn giữ nguyên kiến trúc truyền thống”.

Du khách nước ngoài lưu trú tại homestay của gia đình anh Lý Quốc Thắng.

Đến thăm Mun homestay, cô chủ 9X Lý Thị Pày trong bộ áo Dao thêu tay rực rỡ niềm nở chào khách bằng tiếng Anh. Còn chồng cô, vừa chuẩn bị nguyên liệu nấu bữa tối, vừa say mê kể về Lễ Cấp sắc - nghi lễ quan trọng của người Dao. Mỗi câu chuyện đều thấm đượm niềm tự hào về văn hóa quê hương. Chị Pày chia sẻ: “Mỗi khi kể về bản làng, tôi thấy như được giới thiệu một phần của con người dân tộc Dao giản dị mà chân thật. Làm du lịch ai cũng mong có thu nhập, nhưng điều quan trọng hơn là phải giữ được văn hóa của dân tộc mình. Vì thế, từ cách ăn mặc, nấu ăn đến cách dựng nhà, chúng tôi luôn giữ nguyên như cha ông để lại”.

Cùng với bản sắc văn hóa độc đáo, du lịch nông nghiệp chính là “chìa khóa” níu chân du khách quốc tế đến và quay trở lại Nặm Đăm. Bên cạnh các hoạt động biểu diễn văn nghệ, khách quốc tế đặc biệt yêu thích trải nghiệm chân thật gắn liền với đời sống người Dao như tắm lá thuốc truyền thống, làm vườn, tham gia lễ hội bắt cá hay nấu ăn cùng gia chủ. Những hoạt động này không chỉ giúp khách nghỉ dưỡng giữa thiên nhiên yên bình mà còn được sống trong không gian văn hóa bản địa, cảm nhận rõ tinh thần gắn kết cộng đồng cùng sự thân thiện, mến khách của người dân.

Từ một bản nhỏ nép mình giữa thung lũng, Nặm Đăm hôm nay đã trở thành điểm sáng trên bản đồ du lịch cộng đồng, trở thành khu dân cư vùng dân tộc thiểu số kiểu mẫu của tỉnh. Làng được công nhận là Làng du lịch tiêu biểu ASEAN, nhiều homestay đạt chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên, các sản phẩm thủ công, dược liệu, thổ cẩm được quảng bá rộng rãi. Với nền tảng văn hóa vững chắc và sự đồng lòng của cộng đồng, Nặm Đăm đang hướng tới một tương lai phát triển du lịch bền vững, vừa là nơi giữ gìn bản sắc truyền thống vừa mở rộng cơ hội trải nghiệm cho du khách trong và ngoài nước.

Hoàng Hà