Thầm lặng giữ rừng Tân Trào

Bất cứ ai đến Tân Trào, cùng với tìm hiểu những câu chuyện lịch sử hào hùng gắn với những năm kháng chiến của dân tộc thì trải nghiệm rừng là hoạt động du lịch mới, khá hấp dẫn. Tham quan, trải nghiệm dưới những cánh rừng chiến khu, du khách được hòa mình vào thiên nhiên hoang sơ, tận hưởng những phút giây bình yên, tránh xa nhịp sống ồn ào của phố thị.

Tân Trào hiện lưu giữ nhiều cây cổ thụ có tuổi đời hàng trăm năm.

Yêu rừng như người thân

Số liệu từ Hạt Kiểm lâm khu vực I cho thấy, rừng đặc dụng Tân Trào rộng hơn 4.000 ha, nơi đây có 734 loài thực vật, thuộc 456 chi, 143 họ, con số rất lớn đối với một khu rừng có diện tích không quá rộng. Trong số đó, 26 loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam, gồm các loài quý hiếm như Táu mật, Giảo cổ lam, Sến mật. Những loài này có giá trị đặc biệt về sinh thái và dược liệu, góp phần tạo nên tính độc đáo của hệ sinh thái vùng Bắc Bộ. Hệ động vật cũng đa dạng không kém, với 33 loài thú, trong đó một số loài quý hiếm và có giá trị sinh thái được ghi nhận như: Cầy vòi hương, Cầy vòi mốc, Mèo rừng, Sóc bay lông tai, Cu li nhỏ… Sự xuất hiện của các loài này cho thấy rừng vẫn duy trì được cấu trúc tự nhiên ít bị tác động.

Ở rừng Tân Trào có những cây gù hương, nghiến, lim xanh vươn cao cả mấy chục mét. Trong những đám rừng xanh thi thoảng lại xuất hiện cây phách tím hay cây lim xẹt bản địa hoa màu vàng, tạo nên một khu rừng lung linh, lãng mạn. Dưới tán rừng là một kho tàng cây thảo dược đồ sộ như giảo cổ lam, thiên nhiên kiện, sâm cau... cùng các loại thú, chim tuy không có loài đặc hữu, nhưng khá phong phú, đa dạng. 

Đã gắn bó với công tác bảo vệ rừng gần 20 năm, ông Hoàng Văn Lê, thôn Tân Lập nói: bảo vệ rừng không chỉ là công việc mà còn là tình cảm. Ở Tân Lập, mỗi tháng, sẽ tổ chức ba người hoặc hai người luân phiên tuần tra trong khu rừng được giao. Khi đi tuần, nhóm sẽ đi theo lộ trình, từ diện tích của hộ mình sang hộ bên cạnh. Một ngày có thể đi qua diện tích của ba hộ. Người dân ở đây mỗi hộ quản lý gần 30 ha, không tính riêng thôn mình mà cả ba thôn gồm Tân Lập, Lũng Búng, Mỏ Ché, đều thuộc rừng đặc dụng, còn lại là rừng sản xuất. Giữ rừng với người dân các xã chiến khu xưa là tình yêu, trách nhiệm, nghĩa vụ của mình nên đều coi đó là việc hiển nhiên cần phải làm. Ai vi phạm sẽ bị chính cộng đồng lên án, sau đó pháp luật sẽ xử lý nghiêm minh.

Việc tuần tra rừng diễn ra thường xuyên tại Tân Trào.

Tạo sinh kế cho người dân

Sau sáp nhập, xã Tân Trào mới thêm xã Kim Quan và Trung Yên. Địa bàn rộng, diện tích rừng lớn và nhiều di tích lịch sử nên công việc giữ rừng còn gặp nhiều khó khăn. Là người có quá nửa đời người gắn bó với rừng, anh Nguyễn Công Phương, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm khu vực I kể, do địa bàn rộng, rừng trải dài, nhiều khu vực núi cao chia cắt khiến việc di chuyển kiểm tra, tuần tra không dễ dàng, nhất là vào mùa mưa hoặc thời điểm nguy cơ cháy rừng cao. Trước những khó khăn đó, bám sát chủ trương chuyển đổi số quốc gia, Hạt Kiểm lâm khu vực I đã tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý rừng. Các phần mềm chuyên dụng theo dõi diễn biến rừng, bản đồ số, cơ sở dữ liệu tài nguyên rừng được đưa vào sử dụng thường xuyên. Công nghệ GIS và thiết bị định vị GPS giúp cán bộ kiểm lâm xác định ranh giới, theo dõi hiện trạng và tổ chức tuần tra hiệu quả hơn. 

Cùng phóng viên đi tham quan rừng, anh Nguyễn Công Phương khẳng định: “Những chương trình ấy đã giúp đời sống người dân tốt hơn và cũng làm cho họ có thêm trách nhiệm trong bảo vệ rừng”. Đối với nhiều hộ dân, giữ rừng không chỉ là nhiệm vụ mà còn là nguồn thu ổn định từ khoán bảo vệ rừng, từ thu hái lâm sản ngoài gỗ, hay tham gia các tổ, đội phòng cháy, chữa cháy rừng. Khi người dân có lợi ích trực tiếp từ rừng, họ sẽ tự giác bảo vệ rừng tốt hơn bất cứ ai.

Ngay tại thôn Tân Lập, người dân đang được hưởng chính sách khoán bảo vệ rừng của Nhà nước, nhờ đó người dân có thêm thu nhập và trách nhiệm hơn với rừng. Công tác tuyên truyền được lồng ghép vào các cuộc họp thôn, ngày hội đại đoàn kết, sinh hoạt phụ nữ… Tổ bảo vệ rừng thường xuyên nhắc nhở bà con không mang lửa vào rừng, đặc biệt trong mùa khô, các tháng 3, tháng giáp hạt. Tuyên truyền cũng được thực hiện qua Zalo, Facebook của nhóm thôn, phối hợp với Hạt Kiểm lâm khu vực I giữ cây quý hiếm, giữ “di sản” của rừng. 

Mọi người đều ý thức rằng, bảo vệ rừng là bảo vệ sự sống. Rừng có xanh thì di tích mới vẹn nguyên giá trị, đó cũng là cách để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, tỏ lòng tri ân đối với thế hệ cha anh đã hy sinh vì độc lập dân tộc. Khi rừng được giữ xanh, khách du lịch đến sẽ thấy cảnh quan đẹp, tự nhiên. Suối không bị khô hạn, rừng giữ được nước. Ví dụ như tour lên đỉnh núi Hồng trong hai ngày một đêm, rừng đẹp lắm, cảnh hùng vĩ như trong phim, du khách rất thích. Anh Phương nhấn mạnh.

Ghi chép: Lê Duy