Đổi thay ở thôn Cò

Trong những ngày đầu tháng 12, chúng tôi có dịp trở về thôn Cò, xã Minh Thanh, nơi có di tích sân bay Lũng Cò. Đây được coi là sân bay quốc tế đầu tiên của Việt Nam. Khoảng thời gian 80 năm đã trôi qua, thôn Cò giờ đây đã thay đổi nhiều trong phong trào xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

Nhớ 80 năm về trước

Xe chúng tôi chạy quanh co trên những con đường bê tông trong thôn Cò, hai bên là những cánh đồng ngô, rau màu đang lên xanh rì. Xa xa quần thể những ngôi nhà xây mọc lên đầm ấm, khang trang. Bà Ma Thị Giáp, dân tộc Tày năm nay tròn 90 tuổi nhưng mắt bà còn tinh, tai còn rất thính.

Bà chỉ tay ra phía cánh đồng mênh mông: “Kia chú thấy không, chỗ gần di tích Nha Công an Trung ương là di tích sân bay Lũng Cò. Hồi đó tôi có 10 tuổi nhưng đã hiểu chuyện, tận mắt tôi chứng kiến có 3 máy bay hạ cánh xuống đường băng, nhân dân còn tò mò ra xem. Cán bộ ngày đó dặn mọi người phải thực sự bí mật, phòng tránh kẻ gian, lạ mặt”.

Những ngôi nhà xây bề thế của người dân thôn Cò.

Thiếu tá Nguyễn Như Trang, Trưởng Ban quản lý Khu di tích lịch sử Nha Công an Trung ương, xã Minh Thanh cho biết: Sân bay Lũng Cò nằm trong một thung lũng được bao bọc bởi các dãy núi, thung lũng có những cánh đồng rộng, nông dân cấy lúa. Từ tháng 6-1945 đến tháng 8-1945, nhiều chuyến bay của quân đồng minh đã được thực hiện với nhiệm vụ đưa đón quân đồng minh và vận chuyển thuốc men, vũ khí đạn dược từ Côn Minh (Trung Quốc) sang Tân Trào (Sơn Dương) viện trợ cho Việt Nam. 

Tại đây, khi tiến công đồn Nhật tại Tam Đảo (Vĩnh Phúc), chúng ta đã giải phóng cho những người Pháp bị Nhật giam ở đây và đưa họ trở về sống tập trung tại một làng thuộc Tân Trào. Đến ngày 30-7-1945, những người Pháp bao gồm cả phụ nữ và trẻ em đã lên máy bay L5 từ Lũng Cò để trở về nước.

Chuyến bay cuối cùng tại sân bay Lũng Cò đã chở Trung úy Keent - một sỹ quan tình báo OSS về nước. Đồng chí Lê Giản được giao nhiệm vụ tiễn đưa chuyến bay cuối cùng này. Sau khi nhận được những lời chúc tốt lành từ đồng chí Lê Giản, Trung úy Keent đáp lại rằng: “Chiến tranh này với chúng tôi đã kết thúc, nhưng với các ông, một cuộc chiến tranh mới vô cùng gian khổ bắt đầu. Xin chúc các ông sẽ giành được thắng lợi huy hoàng”. Dù không phải sân bay hiện đại, nhưng Lũng Cò được nhiều chuyên gia nhận định là sân bay được xây nhanh nhất thế giới, để lại dấu ấn về quan hệ ngoại giao, quân sự ban đầu với Hoa Kỳ. 

Đổi thay ở vùng chiến khu xưa

Tính tới thời điểm này, thôn Cò có 143 hộ với 629 nhân khẩu, dân tộc Tày chiếm trên 80%. Từ một thôn kinh tế nhiều khó khăn, đến nay thôn chỉ còn 11 hộ nghèo, không có hộ cận nghèo. Những hộ nghèo đều do những nguyên nhân sức khỏe yếu, thôn đang tích cực giúp các hộ này vươn lên thoát nghèo trong năm 2025.

Với mức thu nhập bình quân đầu người trong thôn đạt trên 46 triệu đồng/người/năm, thôn Cò có nhiều nhà xây khang trang. Thôn duy nhất còn 4 hộ có nhà dột nát, được Nha Công an Trung ương giúp đỡ, nay xóa hết nhà tạm. Chương trình làm đường bê tông, kênh mương nội đồng, nhà văn hóa, tỷ lệ hộ sử dụng điện, nước sạch, viễn thông đều đạt yêu cầu đề ra.

Để lãnh đạo nhân dân trong phong trào xây dựng nông thôn mới, Chi bộ thôn Cò với 27 đảng viên luôn trăn trở để tìm hướng đi tốt nhất cho thôn. Ông Ma Văn Dung, dân tộc Tày, Trưởng ban Công tác mặt trận thôn Cò khẳng định, truyền thống trong thôn là đoàn kết, giữ gìn bản sắc dân tộc, truyền thống cách mạng. Chúng tôi xác định rõ tiềm năng, thế mạnh của thôn để phát triển, bởi đây là vùng thuần nông, trồng cây lúa, ngô là chủ đạo, bảo đảm an ninh lương thực.

Bên cạnh đó thôn phát triển kinh tế rừng với hơn 100 ha rừng keo sản xuất, trung bình mỗi hộ có gần 1 ha. Trong thôn làm giàu từ rừng có gia đình ông Ma Văn Tiên với 15 ha; Phan Ngọc Tùng 15 ha; Vũ Đức Dương 10 ha, thu nhập từ rừng lên đến mấy trăm triệu và cả tỷ đồng.

Ở thôn Cò đất đai phù hợp với cây chè, toàn thôn trồng được 60 ha. Hiện nay người dân đang thu hái, bán tươi 12 nghìn đồng/kg cho các xưởng chế biến. Đi qua các sườn đồi xanh mướt, chúng tôi bắt gặp ông Ma Văn Thanh cùng gia đình đang thu hái chè.

Ông Thanh lau mồ hôi, cười bảo: Trước kia cây chè là cây giúp chúng tôi thoát nghèo. Nay cây chè giúp chúng tôi làm giàu. Với hơn một mẫu chè, một lứa hái gia đình thu 8 tạ chè tươi. Hái ra đến đâu có nguồn thu mua hết đến đó, gia đình an tâm, kinh tế khá ổn định.

Tận dụng thời gian nông nhàn, hơn 100 thanh niên của thôn đi làm công nhân ở các khu công nghiệp trong cả nước. Hằng năm nguồn tiền có được đầu tư trở lại cho thôn, nhờ vậy diện mạo thôn Cò thay đổi nhanh chóng. 

 Bài, ảnh: Quang Hòa