Kỳ 1: Gọn bộ máy, xanh môi trường

Những tòa nhà cũ khép lại, phòng làm việc đóng cửa, hàng loạt thiết bị sử dụng điện ngừng hoạt động, mang theo một thông điệp mới: Tinh gọn bộ máy không chỉ là sự thay đổi về tổ chức, mà còn góp phần tiết kiệm năng lượng, một lựa chọn xanh, nhân văn. Việc giảm hàng triệu kWh điện tiêu thụ và cắt giảm hàng nghìn tấn khí thải CO₂ ra môi trường vừa giúp tiết kiệm ngân sách, đồng thời bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng. Tuyên Quang đang biến chủ trương cải cách hành chính thành hành động thiết thực, từng bước hiện thực hóa khát vọng “Việt Nam xanh”.

Xã Vị Xuyên được sáp nhập từ 3 đơn vị hành chính là xã Đạo Đức, thị trấn Vị Xuyên và thị trấn Nông trường Việt Lâm, trụ sở đặt tại thị trấn Vị Xuyên (cũ). Sau 2 tháng vận hành, trụ sở xã Đạo Đức và thị trấn Nông trường Việt Lâm hiện chưa được chuyển đổi công năng, vẫn cửa đóng then cài, hàng loạt thiết bị chiếu sáng, quạt, điều hòa, máy tính phục vụ hoạt động của xã dừng hoạt động, kéo giảm lượng tiêu thụ điện năng lớn.
Tại trụ sở Cục Hải quan Hà Giang (cũ), sau khi thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy các Cục Hải quan thành các Chi cục Hải quan khu vực, đội ngũ cán bộ được luân chuyển đến làm việc tại các chi cục nên trụ sở Cục Hải quan Hà Giang (cũ) hiện chưa bố trí phương án sử dụng. Tòa nhà lớn chỉ còn duy trì điện cho thang máy và một số đèn chiếu sáng, toàn bộ hệ thống máy móc, thiết bị văn phòng, điều hòa không sử dụng, giúp lượng tiêu thụ điện năng giảm 10 lần so với trước sáp nhập. 

Điều dễ nhận thấy sau khi sáp nhập là hàng loạt trụ sở, phòng làm việc ở tỉnh Hà Giang cũ ngừng hoạt động. Những căn phòng từng sáng đèn, điều hòa, quạt và máy photocopy hoạt động hết công suất, giờ vắng lặng. Đó không chỉ là dấu ấn trực quan của việc tinh gọn bộ máy mà còn mang ý nghĩa sâu xa hơn: Tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí CO2 ra môi trường, mở ra một tầm nhìn xanh trong quản trị công, phù hợp với cam kết của Việt Nam về việc đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050.

Kết quả ấn tượng đó bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Việc cắt giảm một số trụ sở, phòng làm việc đã kéo theo sự sụt giảm lớn về nhu cầu điện năng. Hàng chục phòng làm việc vốn phải thắp sáng, bật điều hòa, vận hành thang máy nay không còn hoạt động hết công suất. Cùng với đó, các thiết bị văn phòng như máy photocopy, máy in, tủ lạnh hay máy chủ dữ liệu cũng không còn cần đến, góp phần gia tăng mức tiết kiệm điện. Đặc biệt, khoảng 50% cán bộ của tỉnh Hà Giang cũ được điều chuyển về trụ sở chính, để lại những tòa nhà, phòng làm việc ít người sử dụng và gần như không tiêu hao thêm điện năng.

Thực tế nhiều năm qua cho thấy, việc vận hành một trụ sở cơ quan cấp tỉnh hoặc cấp huyện tiêu tốn nguồn điện năng rất lớn. Trung bình một trụ sở rộng từ 2.000–3.000 m² cần từ vài chục đến hàng trăm máy điều hòa, bóng đèn, hàng loạt thiết bị điện văn phòng, hệ thống thang máy, máy bơm nước, máy chủ dữ liệu… Tất cả tạo thành một “cỗ máy” ngốn điện khổng lồ.

Cụ thể, nếu mỗi trụ sở cơ quan cấp tỉnh với khoảng 30–50 phòng làm việc, trung bình mỗi phòng có 2 bóng đèn, 1 máy lạnh, 1 máy tính. Khi đó, trụ sở cần hệ thống chiếu sáng từ 60–100 bóng đèn, tiêu thụ 24–40 kWh/ngày. Hệ thống điều hòa, với cường độ sử dụng liên tục, có thể “ngốn” 150–400 kWh/ngày. Cộng thêm hệ thống máy tính, mức tiêu thụ tăng thêm 48–80 kWh/ngày.

Một máy photocopy công suất 1.500W, tùy cường độ sử dụng, có thể tiêu thụ từ 1.000 đến hơn 4.000 kWh/năm; một máy chủ dữ liệu hoạt động 24/24h có thể vượt 2.000 kWh/năm; một tủ lạnh văn phòng 200W tiêu thụ khoảng 300–400 kWh/năm… Như vậy, với đơn giá khoảng 2 nghìn đồng/kWh, chỉ riêng chiếu sáng, điều hòa và máy tính đã khiến một trụ sở phải chi 160–374 triệu đồng tiền điện mỗi năm. Nếu tính thêm các thiết bị văn phòng khác và duy trì nhiều trụ sở cùng lúc, con số này có thể lên tới hàng tỷ đồng mỗi năm.

Việc sáp nhập hành chính đã tạo ra một hiệu ứng dây chuyền rõ rệt trong quản trị năng lượng. Số lượng trụ sở làm việc giảm, kéo theo diện tích vận hành thu hẹp, từ đó lượng điện tiêu thụ cũng ít hơn; các phòng ban tinh gọn đồng nghĩa với thiết bị hoạt động ít đi, khí thải phát ra cũng giảm theo; đầu mối quản lý được rút gọn tạo điều kiện thuận lợi cho chuyển đổi số, qua đó hạn chế in ấn, giảm bớt giấy tờ và tiết kiệm thêm năng lượng.

Theo phân tích của cơ quan chuyên môn: Với 485.248 kWh điện tiết kiệm từ khối hành chính trong tháng 7/2025, tỉnh Tuyên Quang có thể cấp điện cho khoảng 2.426 – 4.850 hộ dân ở khu vực nông thôn trong 1 tháng, tùy theo mức tiêu thụ (100-200 kWh/hộ), góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và đảm bảo an ninh năng lượng khu vực. Mặt khác, với giá điện bán lẻ từ 2 – 3 nghìn đồng/kWh, giá trị kinh tế của lượng điện tiết kiệm được đạt 970 triệu – 1,4 tỷ đồng/tháng (chưa bao gồm VAT, phí). Về môi trường, việc tiết kiệm đó giúp tránh được khoảng 320 tấn CO₂ phát thải ra môi trường, tương đương lượng khí thải từ gần 140.000 lít xăng bị đốt. Đây là con số không hề nhỏ nếu nhân lên theo năm.

Nếu duy trì mức bình quân như tháng 7 thì trong một năm, tỉnh có thể tiết kiệm gần 6 triệu kWh điện từ khối hành chính, tương đương hàng chục tỷ đồng ngân sách. Điều quan trọng hơn, lượng điện năng tiết kiệm này được quy đổi trực tiếp sang giảm phát thải khí nhà kính. Với hệ số phát thải trung bình 0,9 kg CO₂/kWh của nhiệt điện than – nguồn cung điện chủ lực ở Việt Nam hiện nay thì việc tiết kiệm gần 6 triệu kWh/năm giúp giảm tới 5.200 tấn CO₂ phát thải ra môi trường. 

Những con số tiết kiệm điện năng và cắt giảm khí thải trong tháng đầu sau sáp nhập cho thấy hiệu quả tức thì, dễ nhìn thấy. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở kết quả ngắn hạn ấy thì lợi ích sẽ nhanh chóng bị triệt tiêu khi nhu cầu sử dụng điện năng đang trở lại tại các trụ sở hợp nhất. Thách thức đặt ra không phải là có tiết kiệm được hay không, mà là làm thế nào để duy trì và nhân rộng hiệu quả đó. Muốn vậy, cần một tầm nhìn quản trị dài hạn.

Để tiết kiệm năng lượng, nhiều cơ quan trong tỉnh đã đầu tư lắp đặt hệ thống điện năng lượng mặt trời áp mái như Chi cục Kiểm lâm tỉnh cơ sở tại phường Hà Giang 2, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng và một số xã sau sáp nhập, các công viên, nơi công cộng và nhiều hộ gia đình. Theo anh Nguyễn Văn Chương, Giám đốc Công ty TNHH giải pháp công nghệ Hà Giang: Công ty hiện có trên 10.000 tệp khách hàng trải đều trong cả nước, chỉ từ đầu năm 2025 đến nay, công ty đã thi công 216 công trình tiết kiệm năng lượng cho các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình. Trong bối cảnh nóng lên toàn cầu, thời tiết ngày càng khắc nghiệt, lượng tiêu thụ điện năng lớn thì sử dụng điện năng lượng mặt trời là giải pháp tối ưu”.

Mỗi bóng đèn tắt đi, mỗi tòa nhà cũ khép lại cánh cửa không đơn thuần là tiết kiệm vài kWh điện mà là minh chứng cho một bước chuyển từ tư duy ngắn hạn sang tầm nhìn dài hạn, từ lợi ích tức thì sang động lực phát triển bền vững ở Tuyên Quang. Khi được nhìn nhận đúng và triển khai nghiêm túc, cải cách hành chính không dừng ở việc sắp xếp lại bộ máy mà trở thành một phần trong hành trình hiện thực hóa khát vọng “Việt Nam xanh” – nơi quản trị công và bảo vệ môi trường cùng song hành.

Thực hiện: Hoàng Anh – Hoàng Niềm – Biện Luân
Thu Phương – Nguyễn Luyến