Bài 1: Quốc dân Đại hội Tân Trào - Hội nghị Diên Hồng của thế kỷ XX

Nếu như Hội nghị Diên Hồng thời Trần đã nêu cao tinh thần “sát thát”, quyết tử để giữ nước, thì Quốc dân Đại hội Tân Trào là “Diên Hồng lần thứ hai”, khẳng định quyết tâm giành độc lập, dựng nên Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây không chỉ là một sự kiện ghi dấu lịch sử quan trọng, mà là một lời thề son sắt của dân tộc Việt Nam trước lịch sử: Dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với đại biểu Quốc dân Đại hội tại Đình Tân Trào. (Tranh sơn dầu: Họa sĩ Cao Thương)

Đầu năm 1945, tình hình trong nước và quốc tế chuyển biến nhanh chóng, thời cơ Tổng khởi nghĩa giành chính quyền đang tới gần. Với tầm nhìn chiến lược, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã rời Pác Bó - Cao Bằng, vượt núi băng rừng về Tân Trào, trực tiếp cùng Trung ương Đảng chỉ đạo phong trào cách mạng. Từ mảnh đất này, Người cùng Đảng ta đã vạch ra đường đi nước bước, chớp lấy thời cơ vàng đứng lên tổng khởi nghĩa, đưa dân tộc bước vào kỷ nguyên độc lập, tự do.

Tháng Tám năm 1945, thế giới rung chuyển trước biến cố Nhật Hoàng tuyên bố đầu hàng Đồng minh vô điều kiện. Ở Việt Nam, kẻ thù thực dân - phát xít rệu rã, chính quyền bù nhìn sụp đổ, thời cơ “ngàn năm có một” đã đến. Trong tình thế ấy, Trung ương Đảng và Hồ Chí Minh đã kịp thời quyết định triệu tập Quốc dân Đại hội tại Tân Trào để tập hợp lực lượng, biểu thị ý chí thống nhất toàn dân, đề ra những quyết sách lịch sử, tạo cơ sở chính trị vững chắc cho cuộc Tổng khởi nghĩa.

Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đường trở về ATK. Ảnh tư liệu

Quốc dân Đại hội được triệu tập tại Đình Tân Trào – nơi đã phát ra những quyết sách làm rung chuyển vận mệnh dân tộc. Chính từ mái đình đơn sơ ấy, dân tộc ta có được một Chính phủ cách mạng lâm thời do Hồ Chí Minh đứng đầu, có một lá cờ đỏ sao vàng thắp sáng niềm tin, có một quốc ca ngân vang khí thế đấu tranh, có Mười chính sách của Việt Minh mở đường cho tương lai dân chủ, bình đẳng, công bằng xã hội.

Đình Tân Trào - Nơi diễn ra Quốc dân Đại hội năm 1945.

Ý nghĩa lớn lao của những quyết sách này không chỉ nằm ở giá trị chính trị tức thời, mà còn ở tầm vóc lịch sử lâu dài; khẳng định chính danh của chính quyền cách mạng; tạo nên nền móng cho thể chế dân chủ cộng hòa, thể hiện tư tưởng đại đoàn kết dân tộc, và gieo hạt giống cho bản Hiến pháp 1946 - bản Hiến pháp dân chủ đầu tiên của nước ta. Nói cách khác, đình Tân Trào đã trở thành nơi nhân dân ta, thông qua đại biểu của mình, lần đầu tiên tuyên bố quyền làm chủ, quyền quyết định vận mệnh quốc gia.

Quốc dân Đại hội Tân Trào có ý nghĩa như Hội nghị Diên Hồng thời đại mới, chuẩn bị thế và lực cho cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, phát đi một thông điệp, hiệu lệnh dẫn dắt toàn bộ cuộc Tổng khởi nghĩa cũng như tạo nền tảng cho định hình thể chế dân chủ cộng hòa.

Quốc dân Đại hội Tân Trào thành công tốt đẹp thể hiện sự đoàn kết nhất trí của toàn thể dân tộc Việt Nam trong giờ phút quyết định vận mệnh của đất nước. Đại hội thể hiện lòng tin tưởng tuyệt đối của toàn thể dân tộc ta đối với sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và quyết tâm của mọi tầng lớp nhân dân ta thực hiện Tổng khởi nghĩa thắng lợi, giành độc lập cho Tổ quốc.

Quốc dân Đại hội Tân Trào đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đưa cuộc Cách mạng Tháng Tám đến thắng lợi, dẫn đến sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Ngày 20/3/1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm lại đình Tân Trào, nơi Người đã chủ trì Quốc dân Đại hội, quyết định Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945, bầu ra Ủy ban Dân tộc giải phóng. Ảnh: TL

Quốc dân Đại hội Tân Trào có ý nghĩa to lớn trong lịch sử Việt Nam, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Đây là tiền thân của Quốc hội Việt Nam, thể hiện tinh thần đoàn kết, ý chí quyết tâm của toàn dân tộc, và là cơ sở pháp lý đầu tiên cho chính quyền cách mạng khi chưa thể tiến hành tổng tuyển cử bầu quốc hội.

Danh xưng “Quốc dân” đã thể hiện tính dân tộc mạnh mẽ, phản ánh rằng đại biểu Quốc dân không chỉ giới hạn ở việc đại diện cho một giai cấp hay một tầng lớp, mà đại diện cho toàn thể dân tộc Việt Nam. Nó mang ý nghĩa rộng hơn khái niệm nhân dân và công dân, thể hiện ý chí và quyết tâm chính trị của toàn dân tộc trong cách mạng. Chính ý chí, quyết tâm ấy đã biến khí thế cách mạng từ Tân Trào thành làn sóng dâng trào khắp đất nước, chỉ trong vòng nửa tháng đã cuốn phăng mọi xiềng xích nô lệ, đưa dân tộc bước vào kỷ nguyên độc lập, tự do.

Lán Nà Nưa - Nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ở, làm việc từ cuối tháng 5 đến ngày 22-8-1945 để lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng 8 giành chính quyền trong cả nước.

Điều làm nên ý nghĩa vĩ đại của Quốc dân Đại hội Tân Trào không chỉ nằm ở những nghị quyết được thông qua, mà ở chỗ đã tập hợp, đoàn kết và khẳng định sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.

Trong một ngôi đình đơn sơ, đại biểu của mọi miền, mọi dân tộc, mọi tôn giáo, mọi tầng lớp xã hội đã cùng nhau cất tiếng nói chung của dân tộc Việt Nam: độc lập hay là chết. Sức mạnh ấy không một thế lực ngoại bang nào có thể khuất phục.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Nguyên Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh và các đại biểu đến dự Lễ khánh thành Nhà tưởng niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng tại Khu di tích Ban Thường trực Quốc hội.

Tân Trào vì thế không chỉ là địa danh, mà là biểu tượng. Biểu tượng của ý Đảng hợp cùng lòng dân. Biểu tượng của trí tuệ Việt Nam trong việc chớp lấy thời cơ lịch sử. Biểu tượng của niềm tin sắt đá rằng dân tộc ta dù trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng có thể đứng lên làm chủ vận mệnh của mình. Từ Tân Trào, dân tộc Việt Nam đã bước ra ánh sáng tự do, từ thân phận nô lệ trở thành chủ nhân của một quốc gia độc lập.

Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh và các vị tiền bối cách mạng tại Khu di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào.

Đã tám thập kỷ trôi qua, nhưng mỗi khi nhắc đến Quốc dân Đại hội Tân Trào, lòng người lại rộn lên niềm tự hào. Đó không chỉ là ký ức, mà còn là bài học bất diệt: muốn có độc lập, phải biết dựa vào dân; muốn có tự do, phải dám hành động; muốn có một tương lai tươi sáng, phải biết đoàn kết, quyết đoán và kiên cường.

PGS.TS Trần Đức Cường, Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng đã từng nhấn mạnh: Thành công của Đại hội chính là kết quả của một quá trình phát triển của phong trào cách mạng của Nhân dân ta dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng với chủ trương đoàn kết toàn dân, động viên sức mạnh của toàn thể dân tộc nhằm mục tiêu thiêng liêng là giải phóng đất nước khỏi ách thống trị của bọn xâm lược và tay sai, giành độc lập và tự do cho Tổ quốc.

Ông Hoàng Ngọc (thôn Tân Lập, xã Tân Trào) vẫn rưng rưng nhớ lại: “Tôi còn là một đứa trẻ, nhưng vẫn nhớ không khí hôm ấy. Đình Tân Trào chật kín người, các bác đại biểu giơ tay biểu quyết, tiếng hô vang. Hôm đó, tôi vinh dự được có mặt  trong đoàn đại biểu nam, phụ, lão, ấu đến chúc mừng Đại hội.(gồm đàn ông, phụ nữ, người già và trẻ nhỏ).

Tuyên Quang, với Tân Trào là trung tâm, đã trở thành mảnh đất thiêng của cách mạng Việt Nam. Nơi đây là “Thủ đô Khu giải phóng”, là “Hội nghị Diên Hồng của thế kỷ XX”, là tiền thân của Quốc hội nước Việt Nam hôm nay. Và từ mảnh đất ấy, niềm tin về sức mạnh dân chủ, về khát vọng độc lập, về sự trường tồn của dân tộc Việt Nam sẽ còn vang vọng mãi cùng non sông đất nước.

Tuyên Quang không chỉ là địa danh gắn với những sự kiện lịch sử trọng đại, mà còn là biểu tượng của niềm tin, của sự hội tụ sức mạnh toàn dân tộc. Như nhiều nhà nghiên cứu khẳng định, nếu không có Tân Trào, lịch sử Việt Nam sẽ đi theo một lối rẽ khác. Nhưng chính từ Tân Trào, dân tộc ta đã bước vào kỷ nguyên độc lập, khai sinh nên một nhà nước kiểu mới - nhà nước của Dân, do Dân và vì Dân.

Quốc dân Đại hội Tân Trào mãi mãi là cột mốc lịch sử, là tiền thân của Quốc hội nước Việt Nam. Ý nghĩa ấy không chỉ thuộc về quá khứ, mà còn tỏa sáng trong hiện tại như một biểu tượng của ý chí độc lập, tinh thần đoàn kết và khát vọng dân chủ bất diệt của dân tộc Việt Nam.

 

►Bài 2: Những quyết sách lịch sử từ chiến khu cách mạng
►Bài 3: "Giữ lửa" cội nguồn cách mạng
►Bài 4: Chạm đến trái tim của cử tri và Nhân dân
►Bài cuối: Sứ mệnh trong kỷ nguyên vươn mình