Kỳ 3: Chính quyền xanh - Đích đến tất yếu từ tinh gọn bộ máy

Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh.

Chính quyền xanh được hiểu là mô hình chính quyền trong đó mọi hoạt động quản lý, điều hành, cung cấp dịch vụ công đều đặt yếu tố môi trường, tiết kiệm năng lượng, phát triển bền vững làm trung tâm.

Nếu như mô hình chính quyền truyền thống thường gắn liền với bộ máy cồng kềnh, giấy tờ chồng chất, vận hành nặng nề, thì chính quyền xanh mang những đặc trưng cơ bản sau:

Tinh gọn bộ máy: Giảm tầng nấc trung gian, tránh trùng lặp chức năng, tiết kiệm chi phí vận hành, đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả.

Ứng dụng công nghệ số: Triển khai Chính phủ điện tử, dịch vụ công trực tuyến, văn phòng không giấy tờ.

Thân thiện với môi trường: Áp dụng năng lượng tái tạo, công sở xanh, phương tiện công vụ sạch, hạ tầng ít phát thải.

Thúc đẩy kinh tế xanh và xã hội xanh: Tạo cơ chế khuyến khích các ngành sản xuất, dịch vụ bền vững, nuôi dưỡng lối sống xanh trong cộng đồng

Điều đó có nghĩa, chính quyền xanh không chỉ dừng ở việc “trồng thêm cây” hay “dùng ít điện hơn”, mà là một hệ thống quản trị công được xanh hóa toàn diện, từ tư duy hoạch định chính sách, phương thức điều hành đến thói quen làm việc hằng ngày của cán bộ, công chức.

Việc chuyển đổi sang chính quyền xanh góp phần tiết kiệm năng lượng.

Thứ nhất, sức ép từ biến đổi khí hậu và khủng hoảng năng lượng. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (World Bank), Việt Nam được xếp hạng là quốc gia thứ 13 trong danh sách các quốc gia dễ bị ảnh hưởng nhất bởi biến đổi khí hậu (Nguồn: World Bank, 2020). Mỗi năm, thiên tai, hạn hán, ngập lụt,... gây thiệt hại hàng chục nghìn tỷ đồng. Trong khi đó, nguồn năng lượng hóa thạch dần cạn kiệt, đồng thời lại là một trong những thủ phạm chính gây phát thải khí nhà kính. Rõ ràng, không thể tiếp tục duy trì mô hình quản trị tiêu hao nhiều năng lượng như cũ, mà phải chuyển sang mô hình xanh để thích ứng.

Thứ hai, cam kết quốc tế về phát triển bền vững. Tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đây không chỉ là một lời hứa, mà là trách nhiệm quốc gia. Để hiện thực hóa, chính quyền các cấp phải là lực lượng tiên phong trong giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và áp dụng công nghệ xanh.

Thứ ba, yêu cầu cải cách hành chính và chuyển đổi số. Trong xã hội hiện đại, người dân và doanh nghiệp đòi hỏi một chính quyền nhanh gọn, minh bạch, hiệu quả. Chính quyền xanh đồng thời là chính quyền số: Ít giấy tờ, ít đi lại, tiết kiệm chi phí và thời gian. Điều này gắn bó mật thiết với mục tiêu tinh gọn bộ máy – giảm đầu mối, giảm tầng nấc, để tăng tính linh hoạt và khả năng phục vụ.

Thứ tư, xu thế cạnh tranh toàn cầu. Trong thương mại quốc tế, các tiêu chí xanh đang trở thành rào cản kỹ thuật bắt buộc. Một chính quyền không xanh sẽ không đủ năng lực để hỗ trợ doanh nghiệp hội nhập. Chính quyền xanh trở thành “hộ chiếu” để quốc gia khẳng định thương hiệu phát triển bền vững.

Thứ năm, tinh gọn bộ máy là yêu cầu nội tại. Một bộ máy hành chính cồng kềnh không chỉ gây tốn kém, mà còn tiêu hao năng lượng và tài nguyên cho chính quá trình duy trì hoạt động. Sáp nhập hợp lý, tinh giản biên chế, giảm hội họp trực tiếp, giảm giấy tờ chính là những bước đi thực chất, đặt nền móng cho một chính quyền xanh.

Trong các giải pháp xây dựng chính quyền xanh, tinh gọn bộ máy phải được coi là bước khởi đầu. Bộ máy cồng kềnh vừa làm tăng chi phí, vừa hạn chế khả năng áp dụng công nghệ hiện đại. Ngược lại, bộ máy gọn nhẹ sẽ dễ dàng linh hoạt, tiết kiệm và thân thiện với môi trường hơn.

Một là, tiếp tục hoàn thiện thể chế và khung pháp lý. Xây dựng chiến lược quốc gia về chính quyền xanh, gắn với lộ trình Net Zero 2050. Ban hành các tiêu chuẩn bắt buộc về công sở xanh, sử dụng năng lượng hiệu quả trong cơ quan công quyền.

Hai là, tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian. Sáp nhập các cơ quan trùng lặp chức năng, thực hiện “một việc – một đầu mối – một trách nhiệm”. Tiếp tục tinh giản biên chế gắn với nâng cao chất lượng đội ngũ, để bộ máy vừa gọn vừa mạnh. Giảm tối đa hội họp hình thức, giấy tờ thủ tục rườm rà, qua đó tiết kiệm chi phí điện, nước, xăng xe.

Ba là, đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện. Phát triển hạ tầng số đồng bộ, an toàn, bền vững. Cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao, để người dân và doanh nghiệp giải quyết thủ tục nhanh chóng mà không phải đi lại nhiều. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, IoT để quản lý tài nguyên và năng lượng một cách thông minh.

Tuyên Quang xếp thứ 5/34 tỉnh, thành phố về giải quyết thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công trực tuyến sau hơn 1 tháng sáp nhập.

Bốn là, thực hành tiết kiệm năng lượng trong từng hoạt động cụ thể. Sử dụng hệ thống chiếu sáng LED, điều hòa thông minh, thiết bị điện tiết kiệm trong các cơ quan nhà nước. Triển khai dần phương tiện công vụ sử dụng năng lượng sạch. Tổ chức nhiều hơn các cuộc họp trực tuyến, giảm di chuyển, giảm tiêu thụ nhiên liệu. Năm là, xây dựng văn hóa xanh trong đội ngũ cán bộ, công chức. Hình thành thói quen làm việc tiết kiệm: Tắt điện khi ra khỏi phòng, hạn chế in ấn, ưu tiên tài liệu điện tử. Mỗi cán bộ, công chức là một tuyên truyền viên về lối sống xanh trong gia đình và cộng đồng. Đưa tiêu chí xanh, tiết kiệm vào đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của tập thể, cá nhân.

Sáu là, giám sát và đánh giá minh bạch. Thiết lập bộ chỉ số đánh giá chính quyền xanh ở từng cấp chính quyền. Công khai kết quả hằng năm, gắn với trách nhiệm người đứng đầu. Tăng cường sự tham gia của người dân, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội trong giám sát.

Công ty cổ phần Giấy An Hòa chuyển đổi số trên ba phương diện: Sản xuất xanh, quản trị số và tái cấu trúc sản phẩm

Trong những năm gần đây, Nhà máy Giấy An Hòa đã coi chuyển đổi số góp phần quan trọng cùng cộng đồng doanh nghiệp cả nước chung sức xây dựng Việt Nam xanh là một trụ cột quan trọng để phát triển bền vững. Chúng tôi triển khai đồng bộ trên ba phương diện: Sản xuất xanh, quản trị số và tái cấu trúc sản phẩm.

Thứ nhất, về chuyển đổi xanh, nhà máy đã tận dụng không gian và mặt nước để phát triển năng lượng tái tạo. Cụ thể, việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái với công suất trên 5 MW (hiện đã xây dựng xong chuẩn bị đưa vào hoạt động). Đồng thời, Nhà máy đang triển khai hệ thống điện áp mặt nước, tận dụng, khai thác 40 ha mặt nước hồ điều hòa để tạo thêm hơn 4 MW điện mặt nước. Tổng cộng, hai nguồn năng lượng này đạt gần 10 MW, đáp ứng khoảng 50% nhu cầu điện cho sản xuất – một bước đi quan trọng giảm phụ thuộc vào lưới điện quốc gia và tiết kiệm chi phí dài hạn.

Thứ hai, trong chuyển đổi số, chúng tôi tập trung cải tiến quy trình, áp dụng công nghệ tự động hóa ở nhiều khâu sản xuất. Nhờ đó, nhân lực lao động trực tiếp giảm 30%, giúp tối ưu quản trị, giảm chi phí, giảm đáng kể mức tiêu thụ điện và nguyên liệu.

Thứ ba, nhà máy đã chủ động thích ứng với thay đổi của thị trường. Khi nhu cầu giấy in, giấy viết sụt giảm, chúng tôi chuyển hướng sang xuất khẩu, đồng thời đa dạng hóa sản phẩm, nhất là dòng giấy tissue (giấy vệ sinh, giấy lau chùi). Đây là nhóm sản phẩm có nhu cầu ổn định, quy trình sản xuất được tối ưu hơn, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.

Tổng thể các giải pháp này, sẽ giúp Nhà máy Giấy An Hòa tiết kiệm đến 25% lượng điện tiêu thụ. Chúng tôi coi đây là kết quả quan trọng của việc gắn kết chuyển đổi số với phát triển xanh, vừa nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, vừa thể hiện trách nhiệm với môi trường.

Lượng xăng tiêu thụ trong tháng 7 và tháng 8 vừa qua tại một số cửa hàng xăng dầu thuộc trung tâm Hành chính tỉnh Hà Giang (cũ) giảm đáng kể do lượng xe công vụ của các cơ quan và nhiều cán bộ đã chuyển về trung tâm tỉnh Tuyên Quang công tác, lượng sử dụng phương tiện cá nhân giảm.

Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi đặt trong bối cảnh Việt Nam cam kết đạt Net Zero vào năm 2050. Đây là minh chứng cho hiệu quả “kép”: Sáp nhập không chỉ là biện pháp tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực quản lý, giảm chi thường xuyên mà còn góp phần kiến tạo mô hình phát triển xanh, bền vững.

Petrolimex đang hướng đến mục tiêu năm 2035 trở thành Tập đoàn năng lượng đứng đầu Việt Nam về những sản phẩm xanh, sạch, chất lượng cao, thân thiện với môi trường dựa trên nền tảng công nghệ 4.0 và chuyển đổi số toàn diện”. Trong đó xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo, chuyển đổi hệ thông cửa hàng xăng dầu thông minh, hợp tác với Vinfast về trạm sạc điện tại các cửa hàng, cung cấp loại xăng đạt tiêu chuẩn môi trường; kiểm kê phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng xanh, thúc đẩy phòng trào đổi mới sáng tạo, đầu tư trồng rừng, tích lũy tín chỉ carbon, nghiene cứu sản xuất nhiên liệu sinh học.

Rõ ràng, chính quyền xanh không phải là một khái niệm xa vời, mà là con đường tất yếu trong tiến trình cải cách và phát triển của Việt Nam. Đây là sự kết hợp hài hòa giữa tinh gọn bộ máy – chuyển đổi số – tiết kiệm năng lượng – bảo vệ môi trường.

Tinh gọn bộ máy là nền tảng - Bộ máy càng gọn, càng dễ triển khai công nghệ số và giảm lãng phí năng lượng. Chuyển đổi số là công cụ - Nhờ số hóa, thủ tục nhanh hơn, minh bạch hơn, giảm di chuyển, giảm giấy tờ, giảm tiêu thụ năng lượng. Tiết kiệm năng lượng là tiêu chí đo lường - Một chính quyền xanh phải chứng minh hiệu quả qua mức độ tiết kiệm điện, nước, nhiên liệu. Chính quyền xanh là đích đến - Đó là mô hình vận hành hiệu quả, ít phát thải, thân thiện môi trường và được xã hội tin tưởng. Mối quan hệ này là chuỗi gắn kết chặt chẽ: Tinh gọn bộ máy tạo điều kiện cho chuyển đổi số; chuyển đổi số giúp tiết kiệm năng lượng; tiết kiệm năng lượng làm nên chính quyền xanh.

Trong một thế giới đầy thách thức về khí hậu và năng lượng, chính quyền xanh không chỉ giúp đất nước vận hành hiệu quả hơn, tiết kiệm hơn, mà còn khẳng định trách nhiệm của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế. Quan trọng hơn, đó là cách để bảo đảm một tương lai trong lành, bền vững cho các thế hệ mai sau. Chính quyền xanh – không còn là lựa chọn, mà đã trở thành đích đến tất yếu. Và để đi tới đích ấy, không có con đường nào vững chắc hơn là bắt đầu từ việc tinh gọn bộ máy như cách mà Tuyên Quang cũng như cả nước đã và đang thực hiện để hướng tới sự phát triển bền vững.

Thực hiện: Hoàng Anh – Hoàng Niềm – Biện Luân – Thu Phương – Nguyễn Luyến