Bài 1: Từ "Bình dân học vụ" đến "Bình dân học vụ số"
|
|
80 năm trước, phong trào "Bình dân học vụ" ra đời do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng, mở ra một chương mới trong lịch sử dân tộc nhằm xóa mù chữ, đưa ánh sáng tri thức đến mọi nẻo đường quê hương, trở thành biểu tượng của khát vọng tự cường dân tộc. Ngày nay, khi cả nước bước vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, một cuộc cách mạng tri thức mới lại được khởi xướng, đó là phong trào "Bình dân học vụ số". Kế thừa tinh thần và ý nghĩa của "Bình dân học vụ" năm xưa, phong trào mới này mang sứ mệnh xóa bỏ "mù chữ số", phổ cập kỹ năng công nghệ cho toàn dân, từ thành thị đến vùng sâu, vùng xa, đặc biệt tại các tỉnh có điều kiện địa hình phức tạp, khó khăn như Tuyên Quang. "Bình dân học vụ số" không chỉ là sự tiếp nối truyền thống, mà còn là bước chuyển mình mạnh mẽ, đưa người dân hòa nhập vào dòng chảy của kinh tế số, xã hội số, xây dựng một chính quyền số phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới.
|
Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cùng với phong trào "Bình dân học vụ số" đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về sự chuyển mình mạnh mẽ trong nhận thức và hành động. Là tỉnh biên giới, miền núi, mặc dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng nhiều khu vực vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là các xã biên giới của tỉnh Tuyên Quang, vẫn còn điểm nghẽn về hạ tầng viễn thông, tỉnh hiện còn 183 thôn lõm sóng, trong đó 19 thôn vừa không có sóng vừa không có điện lưới quốc gia; 164 thôn đã có điện lưới, nhưng chưa có sóng di động, khiến việc tiếp cận internet tốc độ cao không đồng đều. Tỉ lệ người dân sở hữu điện thoại thông minh hoặc các thiết bị số cần thiết để thực hiện dịch vụ công trực tuyến còn thấp do điều kiện kinh tế khó khăn. Bên cạnh đó, trình độ dân trí chưa đồng đều và rào cản ngôn ngữ vì là địa phương có đông đồng bào dân tộc thiểu số, là trở ngại lớn trong việc thực hiện các mục tiêu về thực hiện phổ cập kỹ năng số.
Để Nghị quyết 57 từ văn kiện đi vào cuộc sống, đặc biệt là đến với từng người dân ở cơ sở, vai trò của đội ngũ bí thư chi bộ, cán bộ và đảng viên là rất quan trọng. Họ chính là cầu nối, cánh tay nối dài của Đảng trong triển khai thực hiện nghị quyết ở cơ sở, là lực lượng tiên phong quyết định sự thành bại của công cuộc chuyển đổi số quốc gia.
|
|
|
Nằm cách cách Cột cờ Lũng Cú tầm 1 km, làng Lô Lô Chải, xã Lũng Cú là nơi sinh sống với hơn 90% bà con người dân tộc Lô Lô. Từ khi hoạt động chuyển đổi số được triển khai, anh Sình Dỉ Gai với cương vị là trưởng thôn, Phó Bí thư Chi bộ, thành viên Tổ công nghệ số cộng đồng thôn đã thường xuyên cùng các đồng chí lãnh đạo thôn tích cực tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn bà con nhân dân, đặc biệt là các hộ kinh doanh homestay áp dụng công nghệ số để quảng bá và làm dịch vụ du lịch.
Với suy nghĩ, nếu không ứng dụng số vào hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch thì du khách khó có thể biết đến, vì nơi đây là địa bàn vùng cao, vùng sâu đi lại khó khăn. Anh chia sẻ: "Cũng không dễ để thuyết phục được bà con, nghị quyết thì đúng rồi, nhưng để thuyết phục được bà con làm theo, cán bộ, đảng viên phải là người tiên phong nêu gương làm trước, khi thấy hiệu quả, bà con mới làm theo". Để lấy được sự tin tưởng của bà con, có những hộ anh phải bỏ tiền túi ra cho bà con vay cải tạo lại sân vườn, phá bỏ chuồng nuôi bò, xây phòng nghỉ đón khách du lịch. Với cách thức tuyên truyền mưa dầm thấm lâu, đến nay, anh đã vận động được 56 trên tổng số 120 hộ dân trong thôn cải tạo lại cảnh quan sạch đẹp làm dịch vụ homestay đón khách du lịch.
|
Anh đã giúp người dân trong thôn ứng dụng công nghệ số để thúc đẩy du lịch thông minh. Các hộ kinh doanh trên địa bàn thôn đã cài đặt và sử dụng dịch vụ VNeID trong công tác khai báo khách lưu trú, quảng bá, bán phòng qua các trang web và mạng xã hội... Anh cũng tuyên truyền để đoàn viên, thanh niên, cán bộ và hộ dân trên địa bàn thôn cài đặt và sử dụng ứng dụng VNeID hỗ trợ định danh điện tử cho công dân.
Thành quả và niềm vui lớn nhất của anh và các hộ dân trong thôn, đó là mới đây Tổ chức Du lịch thế giới (UN Tourism) đã vinh danh Lô Lô Chải là Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025.
|
|
Ngày 17/7/2025, UBND tỉnh Tuyên Quang đã ban hành Kế hoạch số 10/KH-UBND về việc tổ chức triển khai tổ công nghệ số cộng đồng cấp xã, thôn trên địa bàn tỉnh. Mỗi xã, phường thành lập một tổ công nghệ số cộng đồng, mỗi thôn, tổ dân phố thành lập một tổ công nghệ số cộng đồng để hướng dẫn, hỗ trợ triển khai nền tảng số công nghệ số, hướng dẫn kỹ năng đến với người dân. Các thành viên chủ chốt bao gồm bí thư chi bộ, trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố, cán bộ công an, bí thư chi đoàn thanh niên, cùng với đại diện của các tổ chức đoàn thể và các chuyên gia công nghệ khác.
|
Trong chiến dịch "Bình dân học vụ số" nơi các thôn bản vùng cao, vùng biên giới, đoàn viên thanh niên chính là lực lượng xung kích, đi đầu. Họ không quản ngại khó khăn, "đi từng ngõ, gõ từng nhà", kiên trì vận động và "cầm tay chỉ việc" cho bà con. Với lợi thế am hiểu công nghệ, những đoàn viên thanh niên đóng vai trò là cầu nối thiết thực nhất, "phiên dịch" những khái niệm số phức tạp thành những hướng dẫn trực quan, dễ hiểu. Họ kiên nhẫn hướng dẫn người dân từ việc sử dụng điện thoại thông minh, cài đặt ứng dụng định danh điện tử VNeID, truy cập cổng dịch vụ công trực tuyến, đến cách bảo vệ thông tin cá nhân trên mạng. Thông qua các Tổ công nghệ số cộng đồng do thanh niên làm nòng cốt, họ đang thắp lên ngọn lửa tri thức số, giúp đồng bào dân tộc thiểu số ở những xã vùng cao, biên giới biết cách dùng công nghệ để bán nông sản, học hỏi kiến thức và kết nối thông tin, qua đó góp phần rút ngắn khoảng cách số và mang lại sự thay đổi thực chất cho cuộc sống bà con nơi phên dậu của tổ quốc.
|
Gần nửa năm nay, tối nào cũng vậy, thầy giáo Nguyễn Thượng Hiền, Trường phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Nghĩa Thuận, xã Nghĩa Thuận đều lên lớp dạy xóa mù chữ và kỹ năng sử dụng thiết bị di động thông minh cho 46 học viên lớn tuổi ở thôn Cốc Pục.
Hưởng ứng Phong trào “Bình dân học vụ số”, mỗi buổi dạy xóa mù chữ cho các học viên, ngoài 4 tiết Tiếng việt, 1 tiết Toán, thầy Hiền còn lồng ghép hướng dẫn bà con sử dụng điện thoại thông minh để truy cập internet, đọc tin tức, nghe nhạc như một cách luyện đọc và nghe tiếng Việt. Đồng thời hướng dẫn các học viên sử dụng ứng dụng VNeID để tra cứu thông tin cá nhân, thực hiện thủ tục hành chính trên ứng dụng.
|
Trong lớp học, chỉ có khoảng 15% học viên sở hữu điện thoại di động thông minh, thầy Hiền phải linh hoạt cho học viên dùng chung hoặc sử dụng điện thoại cá nhân của thầy để hướng dẫn. Với những học viên lần đầu tiếp xúc, việc làm quen với màn hình cảm ứng, đòi hỏi thầy Hiền phải cầm tay chỉ việc từng chút một, lặp đi lặp lại nhiều lần.
Dù gặp nhiều trở ngại, nhưng khi được hướng dẫn cách sử dụng điện thoại để vào mạng 4G, truy cập các ứng dụng đọc báo, xem tin tức, gọi điện thoại video call trên mạng xã hội cho người thân, các học viên lại rất hứng thú. Chính niềm hứng thú và khát khao kết nối với thế giới bên ngoài đã tiếp thêm động lực cho cả thầy và trò. Đến nay, các học viên do thầy dạy đã biết dùng điện thoại thông minh để học kỹ thuật trồng trọt mới và học cách bán hàng qua điện thoại. Ánh sáng của con chữ và công nghệ, qua sự tận tụy của người thầy đã thực sự soi đường, giúp bà con không chỉ thoát mù công nghệ, mà còn mở ra một sinh kế mới, dần thay đổi cuộc sống của người dân còn nhiều khó khăn nơi rẻo cao này.
|
Sở hữu trang cá nhân facebook với gần 140 nghìn người theo dõi, kênh tiktok “Hùng - Hà Giang” với 470 nghìn người theo dõi và 8,8 triệu lượt người thích, chàng trai người Mông Sùng Mạnh Hùng là một trong những bạn trẻ tiêu biểu trong việc ứng dụng chuyển đổi số quảng bá du lịch Cao nguyên đá Đồng Văn và văn hóa, con người nơi đây đến du khách trong, ngoài nước.
|
 |
| Hùng đi tuyên truyền qua đoạn đường đất bùn lầy và Hùng bán mật ong cho bà con vùng cao trên trang cá nhân Facebook. |
Sự ảnh hưởng Sùng Mạnh Hùng không chỉ trên mạng xã hội, hiện Hùng là cán bộ Trung tâm Văn hóa khu vực Đồng Văn. Anh là người dẫn chương trình quen thuộc cho các chương trình, sự kiện văn hóa lớn của khu vực. Nhưng ấn tượng và quen thuộc hơn cả vẫn là hình ảnh Hùng vượt đèo lội suối, không quản ngại đêm ngày, mưa nắng đến với bà con vùng sâu, vùng xa. Phía sau xe máy của Hùng luôn đèo theo chiếc loa phát thanh đến từng thôn bản để tuyên truyền nghị quyết cho bà con. Anh chia sẻ: Chuyển đổi số là cơ hội giúp kết nối với nhiều người hơn, tạo ra nhiều giá trị trong cuộc sống, đóng góp vào sự phát triển chung của địa phương. Do vậy, bên cạnh quảng bá văn hóa, anh đã tích cực tuyên truyền để đưa “nghị quyết số” - Nghị quyết 57 nhanh chóng đến với người dân vùng cao, để người dân nắm bắt được và ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống.
 |
|
|
Với sức ảnh hưởng, uy tín của mình trên mạng xã hội, Hùng còn kết nối sử dụng nền tảng mạng xã hội để hỗ trợ bà con nông dân tiêu thụ các sản phẩm nông sản địa phương như: Sâm khoai, mật ong Bạc hà…
Sùng Mạnh Hùng đã trở thành hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ thanh niên, cánh tay đắc lực trong việc chuyển tải, đưa nghị quyết của Đảng đi vào cuộc sống.
 |
|
Từ công cuộc xóa mù chữ đến hành trình chuyển đổi số, những người lính biên phòng đóng chốt ở các xã biên giới của tỉnh Tuyên Quang đã và đang trở thành lực lượng nòng cốt, đưa tri thức và công nghệ số đến gần hơn với đồng bào các xã biên giới, vùng cao.
Trên tuyến biên giới phía Tây của tỉnh, cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thàng Tín không chỉ là những “ngọn đèn sáng” xóa mù chữ cho bà con mà còn trở thành "sứ giả số" giúp người dân nơi đây từng bước làm quen và ứng dụng công nghệ vào cuộc sống.
 |
Thàng Tín là xã vùng cao biên giới, địa hình hiểm trở, giao thông đi lại khó khăn, 100% bà con là đồng bào dân tộc thiểu số. Việc tiếp cận với công nghệ số, internet hay các dịch vụ công trực tuyến còn nhiều hạn chế. Nhận thấy tầm quan trọng của chuyển đổi số trong việc nâng cao đời sống và phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh tại địa phương, Đảng ủy, Chỉ huy Đồn Biên phòng Thàng Tín đã chủ động xây dựng kế hoạch, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, bố trí 2 cán bộ, chiến sĩ cùng hỗ trợ công tác xóa mù chữ và tiếp cận công nghệ số cho bà con trên địa bàn.
Sau mỗi buổi dạy xóa mùa chữ, các cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thàng Tín lại “gõ từng nhà”, gặp từng người dân để hướng dẫn bà con đăng ký và sử dụng các ứng dụng như: Zalo, VNeID (Định danh điện tử), cài đặt ứng dụng ngân hàng điện tử, sử dụng mã QRcode thanh toán qua điện thoại trong các giao dịch hàng ngày, nhất là tại các chợ phiên. Tuyên truyền về an toàn thông tin, nâng cao cảnh giác cho người dân trước các chiêu thức lừa đảo qua mạng, qua điện thoại, bảo vệ thông tin cá nhân...
Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thàng Tín dạy xóa mù chữ và hỗ trợ chuyển đổi số cho người dân |
Có thể khẳng định, việc triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW ở Tuyên Quang đã biến chủ trương lớn của Đảng về đột phá phát triển khoa học, công nghệ từ văn kiện thành hành động sống động đi vào thực tiễn. Triển khai phong trào "Bình dân học vụ số", đội ngũ cán bộ, đảng viên ở Tuyên Quang đã "đi từng ngõ, gõ từng nhà", phổ cập tri thức số cho toàn dân; giúp người dân, đặc biệt là những người ít có điều kiện tiếp cận công nghệ ở khu vực vùng cao, biên giới, có thể nắm bắt và làm chủ công nghệ số, từ đó tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số, xã hội số.
|
||
