Theo dấu hương nhài

Đón chúng tôi bằng nụ cười niềm nở, anh Nguyễn Công Sử bảo: Nếu không hẹn trước, anh không thể ở nhà bởi đang là mùa hoa nhài nên việc hái hoa, sơ chế, bảo quản hoa, ướp trà gần như ngốn hết thời gian trong ngày của anh. Trong câu chuyện về nghề ướp trà, anh Sử bảo: Làm trà mạn đã vất, làm trà hoa, đặc biệt là với dòng hoa nhài vất gấp đôi, gấp ba lần.

Như để minh chứng những điều mình vừa nói, giám đốc Hợp tác xã đưa chúng tôi đến vườn hoa nhài cung cấp nguồn hương liệu tự nhiên, chất lượng nhất sản xuất trà nhài của HTX. Câu chuyện dọc đường đi xoay quanh nghệ thuật ướp hoa cho trà, được vị giám đốc HTX kể đầy tâm huyết. Theo lời anh Sử, toàn bộ diện tích hoa nhài hơn 2 ha được HTX liên kết với HTX Tiến Phát, xã Cấp Tiến (Sơn Dương) trồng theo quy trình kỹ thuật cao. Cách cả cây số, hương nhài đã ngào ngạt lan tỏa khắp không gian như níu chân người đến gần hơn.

Anh Nguyễn Công Sử, Giám đốc HTX trà Sử Anh cùng công nhân cẩn thận lượm nhặt từng bông hoa nhài.

Khéo léo thu hái nhài còn đang độ chúm chím trắng muốt như những viên ngọc trai, vị giám đốc Nguyễn Công Sử bảo, để có chất lượng hoa 10 bông như 10 này, cộng sự của anh phải mất rất nhiều công sức. Nếu như sen, việc chăm sóc dễ dàng bao nhiêu thì nhài hoàn toàn lại ngược lại, đặc biệt là giống hoa nhài ta này, hương thơm nhất bảng nhưng độ khó tính thì cũng không loài hoa nào bằng.

Những bông nhài đủ tiêu chuẩn được thu hái ướp trà (ảnh nhỏ).

Đất trồng nhài phải là đất phù sa màu mỡ, độ ẩm vừa phải, và suốt từ tháng 8 năm trước đến tháng 2 năm sau là quá trình dài đốn, dưỡng để cây có sức, tháng 4 trở đi là cây bắt đầu cho hoa. Dẫu mùa hoa nhài kéo dài từ tháng 4 - 8 nhưng hoa rộ cũng chỉ 2 tháng là tháng 5 và tháng 6 và chẳng may thời tiết không thuận, mưa dù nhỏ, độ ẩm cao hơn bình thường cũng sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng hương và thẩm mỹ của cánh hoa - Giám đốc HTX Nguyễn Công Sử trải lòng.

Công phu trong từng công đoạn

Theo lời anh Nguyễn Công Sử, công đoạn ướp trà mới thực sự là đỉnh cao sự tỉ mỉ, cầu kỳ và có thể đạt đến ngưỡng của nghệ thuật làm trà. Chừng tháng 4 - 5 khi mùa hoa nhài rộ là thời điểm người làm trà nhài bắt đầu vào vụ. Để làm được những gói trà nhài đạt tiêu chuẩn, hương của hoa nhài là yếu tố quyết định vị trà nên việc thu hái hoa luôn phải được tính toán kỹ lưỡng. Hoa phải được hái vào sáng sớm, khi những hạt sương mai còn vương trên bông và bông nhài đang độ hé nở.

Anh Sử lý giải, sở dĩ phải hái hoa lúc sáng sớm, lúc này, nhụy nhài cũng vừa hé mở, hương thơm của hoa còn đậm đà nhất, nếu hái sớm hơn hoa sẽ chột mà không chịu tỏa hương hay để quá thì hương sẽ tỏa hết. Hoa nhài khi được hái, nâng niu, bảo quản vô cùng cẩn thận, nếu chỉ vài bông bị dập nát sẽ chuyển mùi và lây sang các bông khác, ảnh hưởng đến cả mẻ hoa.

Anh Nguyễn Công Sử, Giám đốc HTX trà Sử Anh kiểm tra công đoạn cuối cùng của trà ướp hoa nhài.

Hái hoa, giữ hương hoa đã khó, cốt trà để ướp cũng đòi hỏi sự cầu kỳ không kém. Anh Sử cười bảo rằng, bất kỳ trà hoa nào cũng đều phải chọn cốt ngon, mới xứng tầm, thường các giống trà ướp là trà đặc sản, có hương thơm dịu nhẹ, cánh trà mỏng và có khả năng hút hương tốt. Trà tôm nõn hoặc trà móc câu là những lựa chọn hàng đầu. Trà sau khi sơ chế, trà được làm khô đến một độ ẩm nhất định. Công đoạn ướp hương, người thợ sẽ nhẹ nhàng trộn đều hoa với trà theo một tỷ lệ nhất định. Quá trình ướp có thể kéo dài từ một đến vài ngày, thậm chí cả tuần, tùy thuộc vào loại hoa và mong muốn về độ đậm của hương.

Anh Sử khẳng định: Bí quyết của một ấm trà ướp ngon nằm ở sự hòa quyện tinh tế giữa hương thơm tự nhiên của hoa và vị chát dịu của trà. Người ướp trà không chỉ có kinh nghiệm, mà phải có cả sự tinh tế để cảm nhận được độ ẩm của trà, độ nở của hoa và thời điểm nào hương hoa quyện vào trà là vừa đủ. Nếu ướp non quá thì trà không đủ thơm, mà ướp già quá thì trà lại bị nồng, mất đi vị thanh tao, chưa kể phải cách ly tất cả các hương vị đậm đặc, bởi bản thân trà rất dễ bắt mùi. Do đó, ướp trà phải vô cùng cẩn thận, cầu kỳ và tỉ mẩn, liên tục kiểm tra, đảo trộn nhẹ nhàng để tránh làm nát cánh trà và hoa, chỉ cần sai một ly thôi là mẻ trà coi như hỏng.

Hương vị của thiên nhiên

Trà nhài có hương thơm thanh khiết, dịu dàng của hoa nhài hòa quyện cùng vị chát nhẹ, hậu ngọt sâu lắng của trà xanh. Khi thưởng thức, người ta không chỉ cảm nhận được vị giác mà còn cả một câu chuyện về sự tỉ mỉ, tâm huyết của người làm trà. Trà nhài ngon, nước trà nhài có màu vàng sánh như màu mật ong bạc hà, hương thơm lan tỏa nhẹ nhàng, không quá nồng gắt mà thoang thoảng, dễ chịu. Nhấp một ngụm trà, vị chát ban đầu tan nhanh, để lại dư vị ngọt ngào, thơm mát nơi đầu lưỡi. Hương nhài quyện vào từng tế bào vị giác, mang đến cảm giác thư thái, an yên.

Trà nhài là sự kết hợp tinh túy của hương nhài và dư vị ngọt hậu của trà truyền thống.

Anh Sử cười mãn nguyện bảo rằng: Ngày nay, giữa vô vàn những loại đồ uống nhanh, hiện đại, trà nhài của HTX vẫn giữ được vị thế đặc biệt trong lòng thực khách, khi tệp khách hàng của anh vẫn dày lên theo năm. Nếu như năm 2022, sản lượng trà nhài chế biến, tiêu thụ chỉ chiếm 10% tổng lượng sản phẩm trà của HTX, thì đến năm 2024 vừa qua và dự kiến trong năm 2025 này tỷ lệ sẽ tăng gấp 2 lần thậm chí là gấp hơn 2 lần.

Theo những người nghiền trà, trà nhài không chỉ là một thức uống giải khát, còn là biểu tượng của sự thanh tao, tao nhã, là cầu nối giữa con người với thiên nhiên và truyền thống. Mỗi chén trà nhài là một tác phẩm nghệ thuật, một minh chứng cho sự công phu, tỉ mỉ và tâm hồn đẹp của những người nghệ nhân đã thổi hồn vào từng cánh trà, ướp trọn hương sắc của đất trời.

Rời không gian trà của Hợp tác xã sản xuất trà Sử Anh, hương nhài vẫn còn vương vấn đâu đây. Chúng tôi mang theo không chỉ là những gói trà thơm mà còn niềm tin, sự trân trọng đối với một nét đẹp văn hóa truyền thống, một nghệ thuật ướp trà tinh tế đã đang và sẽ làm nên bản sắc trà xứ Tuyên.