Về vùng chè Cốc Rế

HGĐT- ... “Mật ngọt Chí Cà - Trà thơm Cốc Rế...”. Phải chăng, câu ca dao cổ đã ngợi ca vị thơm của trà Cốc Rế (Xín Mần), hay ca ngợi tình người thơm thảo của xứ sở, với tôi hàm ý tinh tế đó được gọi là “2 trong 1”. Thật đúng như thế nếu bạn đã từng đến, rồi lại đến nơi này.

Hạ tầng cơ sở ở Cốc Rế đang được đầu tư xây dựng có sự đóng góp của dân.

Năm 2005, tôi đã đến Cốc Rế bằng con đường “Đại đoàn kết” dài gầm 15 km, rộng trên 4,8m, nối từ Cốc Pài, đi qua Tả Nhìu, tới Cốc Rế. Năm đó cũng là năm đầu tiên Cốc Rế di chuyển trung tâm hành chính xã về địa điểm mới hôm nay. Trước kia đến là để chứng kiến con đường được làm bằng sức dân đóng góp, bằng đất đai, hoa màu dân hiến để làm đường, cộng với sức đồng bào các xã có con đường đi qua, cùng sự hỗ trợ của Nhà nước về thuốc nổ để phá đá, sự chi viện của toàn bộ lực lượng CCVC Nhà nước trong huyện Xín Mần, các đoàn thể cùng ra quân mở đường, chuyển trụ sở xã về nơi ở mới. Ngày đó, đường “Đại đoàn kết” ở Cốc Rế được làm nên bởi “ý Đảng - lòng dân” đồng thuận. Ngày thông xe, Cốc Rế đã có hàng trăm hộ đồng bào được tuyên dương vì có nhiều đóng góp tiền, đất đai, hoa màu... để mở đường. Người Cốc Rế đã bỏ cái lợi riêng để “mưu cầu” cái lợi chung cho toàn dân cùng hưởng. Đầu năm 2009, trở lại Cốc Rế, lại một lần nữa tôi chứng kiến, người dân nơi này, hay nói chính xác hơn là “lòng dân” Cốc Rế vẫn đẹp và ngày một tươi đẹp hơn trong lòng người xứ sở miền Tây Tổ quốc. ở nơi đây, họ vẫn nêu cao tinh thần tự chủ dân tộc để xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn. Trung tâm hành chính mới của xã sau 4 năm di chuyển đã vượt quá suy nghĩ lúc đầu. Nơi đây một loạt cơ sở hạ tầng: Trường học, trạm y tế, trụ sở... đã có đủ, được xây dựng bề thế trên độ cao trung bình 1.100m so với mực nước biển. Chủ tịch UBND xã Lý Đức Kim cho biết: Xín Mần thế nào, Cốc Rế thế ấy, nghĩa là nằm trên nền đất dốc, kiếm được 100m2 đất bằng phẳng để xây dựng nhà cửa là chuyện “không tưởng”. Nhưng Cốc Rế đã làm được chuyện “không tưởng” ấy bằng sự “chia sẻ” của đồng bào từ đất ruộng, vườn, nương rẫy. Sau 4 năm, hàng trăm hộ đã tình nguyện nhường đất cho xây dựng trường, trạm, nhà lưu trú, trụ sở và cả mở đường giao thông. Chỉ tính riêng khu vực trung tâm hành chính xã đã có hàng chục ngàn m2 đất được người dân tự nguyện hiến để xây dựng cơ sở hạ tầng. Trụ sở xã 2 tầng, trường mầm non, đất làm nhà lưu trú, lớp học nội trú dân nuôi... tất tật có... từ dân. Anh Kim cho hay: Nếu không có sự chia sẻ của dân về đất, thì không lấy đâu ra mặt bằng để xây dựng, chứ chưa nói đến tiền, của phải bỏ ra cho công tác đền bù, giải tỏa. Sau 4 năm, trung tâm hành chính xã có đủ điện - đường - trường - trạm và cả hệ thống thông tin di động. Cũng sau 4 năm huy động, người Cốc Rế đã hoàn thành toàn bộ 9 tuyến đường liên thôn bản từ: Đông Thang - Nấm Ngà - Trang Khâu - Lùng Vai - Cốc Cái... đều đi lại rất thuận lợi nhờ đường được mở, hạ tầng được đầu tư xây dựng, Cốc Rế hôm nay 385 hộ, 1.900 khẩu của 2 dân tộc Nùng - Mông đang ngày một phát triển sang trang mới là nghèo đói ít dần, con cháu đến trường ngày một đông hơn, vui hơn, đầy đủ hơn. Ông Lừu Mìn Sò, Chủ nhiệm HTX dịch vụ nông nghiệp xã cho biết thêm: Cốc Rế mỗi năm tiêu thụ cho ông trên 90 tấn phân bón các loại, và cũng cung cấp cho ông hàng trăm tấn hàng hóa nông sản, việc này, trước kia chưa có đường, chưa có chợ, chưa có trường, trạm là “không thể” thực hiện nổi. Thầy giáo Nghiêm Văn Dương sau 10 năm “cắm xã” nhậm xét hết sức tinh tế “Cốc Rế lấy sức dân để làm... hạ tầng. Lấy dân trí để... xóa nghèo. Thật đúng như vậy chăng?

Xóa nghèo bằng nâng cao dân trí:

Ai đó đã từng đúc rút: “...Giàu nghèo của dân thế nào, thì cứ qua chợ - khắc biết”. Tôi “mục sở thị” tập kích đột ngột vào bữa ăn trưa của 79 học sinh lớp học nội trú dân nuôi tại xã để hiểu rõ bản chất của “lời nói không mất tiền mua”, cả ba chị làm bếp đang tất bật chia cơm, múc canh, nấu, xào cho đám trẻ mới lớn. Hỏi chuyện được biết: Mỗi chị nhận thù lao xã trả là 540.000đ/người/tháng. Số tiền 1.620.000đ trên xã trích từ phần chi thường xuyên của xã tiết kiệm lại để “nuôi tương lai (nói theo cách ví von của đám học trò - Nhất quỷ - nhì...”. Theo cách phân định xuất đóng góp “nuôi tương lai” mà Cốc Rế đề ra, mỗi hộ có 1 con đi học góp 5kg gạo/tháng; có 2 con góp 4 kg gạo. Mỗi thầy, cô trong trường góp thêm tiền ăn, tiền giấy bút, “cộng” vào tiền hỗ trợ của Nhà nước hàng tháng để chi tiêu cho các em. Các em học sinh thuộc diện hộ nghèo được miễn giảm toàn bộ. Các cơ sở vật chất: Giường, nhà lớp học... xã, đoàn thể cùng lo. Hiệu trưởng trường cấp I-II, Nghiêm Văn Dương tự hào: Cách đây 10 năm về Cốc Rế, việc học được xem là “của thầy cô”. Việc làm ăn ngô, thóc, đậu, lạc mới là việc của dân. Bởi vậy, việc học thầy cứ việc học, muốn có học sinh phải “gõ cửa” từng nhà, dân vẫn thờ ơ. Ngày hôm nay, một chiếc lá đơn xin nghỉ 1 buổi học thôi, cũng được các em “nắn nót” ký tên có xác nhận của gia đình để... trình thầy. Mười năm, Dương mới được “bổ nhiệm” lại, bổ nhiệm tiếp các chức danh Hiệu trưởng của 10 năm trước đó, Dương tự hào “Sau mười năm, việc học chữ đã là “của dân - do dân” rồi anh ạ. Con số 97,75% là tỷ lệ trẻ trong độ tuổi đến trường. Mỗi tháng, mỗi nhà, mỗi hộ đều “tự nguyện” quyên góp gạo, tiền, rau mắm để trường “nuôi tương lai”. Khoe với tôi, Dương bảo: Làng trên, xóm dưới bây giờ đổi thay lắm. Chỉ nét ăn, ở thôi đã có 211 chuồng trại được đưa xa nhà, 301 hộ xây nhà tiêu hợp vệ sinh, 291 nhà có bể nước sinh hoạt... Theo đánh giá của xã, tổng sản lượng lương thực của toàn xã năm 2008 đạt 1.058,3 tấn, tăng 31,3 tấn so với cùng kỳ năm 2007. Mỗi năm dân làm 2 vụ lúa + 2 vụ ngô, 2 vụ đậu tương và được làm bằng giống mới. Cái đói qua đi, cái nghèo dần thu lại. Con trâu, con bò, đàn dê, lợn, gia cầm... nhờ có đường, có chợ, giá bán đã “chạy”. Có “con chữ” việc làm ăn, việc ở, đi lại và cả việc “đẻ con” nữa cũng đã đi vào thành nếp sống mới. Rừng, chè cả vùng đang vươn dậy thành thế mạnh để Cốc Rế xóa nghèo. Cốc Rế hiện có 168,59 ha chè Shan tuyết dòng “lá nhỏ”. Nằm ở độ cao trung bình 1.200m so với mực nước biển, chè Cốc Rế hái xong đã “thơm trên tay” người hái.

Rời Cốc Rế trên con đường nhựa đang trải rộng qua xã Tả Nhìu, đây chính là điều kiện “cần thiết, cần có” để Cốc Rế... hết nghèo. Và để cho “Hương chè - hương đất - chứa chất tình người” Cốc Rế vươn xa.