Những khó khăn của ngành công nghiệp trong thực hiện kế hoạch năm

HGĐT- Kết thúc Quý II, giá trị sản xuất công nghiệp tuy tăng trên 46% so với cùng kỳ năm trước nhưng cũng chỉ đạt trên 37% kế hoạch năm. Nhiều lĩnh vực công nghiệp được kỳ vọng là “đòn bẩy” như khai thác khoáng sản, thuỷ điện, chế biến... nhưng giá trị đạt được rất thấp. Kết quả trên, phản ánh tương lai không mấy tươi sáng, ngành công nghiệp đang phải dốc toàn lực gỡ “gánh nặng kế hoạch” trong những tháng cuối năm.

Giá thành sản phẩm thấp khiến Nhà máy chế biến tinh quặng sắt của Công ty Cổ phần đầu tư khoáng sản An Thông hoạt động cầm chừng, dự kiến tạm dừng trong thời gian tới.

NHIỀU DỰ ÁN “LỠ HẸN”

Khai thác khoáng sản, xây dựng thuỷ điện là hai lĩnh vực được ngành công nghiệp của tỉnh đặt rất nhiều kỳ vọng và coi đây là “đòn bẩy” thúc đẩy tăng trưởng. Thế nhưng, nó được kỳ vọng bao nhiêu thì kết quả thu về thời gian qua lại thất vọng bấy nhiêu. Khoan không đề cập đến vấn đề ô nhiễm môi trường, tàn phá đường giao thông do hoạt động khai thác khoáng sản gây ra, chỉ đề cập ở góc độ các dự án chậm tiến độ, hoạt động cầm chừng đã ảnh hưởng lớn đến giá trị sản xuất công nghiệp và giảm thu ngân sách địa phương. Những dự án được đặt nhiều kỳ vọng góp nguồn thu lớn cho ngân sách như: Dự án Nhà máy luyện Feromangan và Siliconmangan của Công ty Cổ phần Mangan Việt Bắc tại KCN Bình Vàng; Dự án Nhà máy Thuỷ điện Nho Quế III (Mèo Vạc) đã nhiều lần phải lùi thời gian hoàn thành. Theo dự kiến ban đầu, các dự án này đều đặt mục tiêu kết thúc quá trình đầu tư xây dựng, đi vào hoạt động từ đầu năm nay, đóng góp nhiều tỷ đồng cho ngân sách địa phương nhưng đều “lỡ hẹn”, không hoàn thành được đúng tiến độ đề ra.

Một trong những nguyên nhân khiến các nhiều dự án “lỡ hẹn”, ngoài phần chịu tác động chung của lạm phát, suy giảm kinh tế thì cũng có phần do các dự án nằm trong tay nhà đầu tư vừa thiếu kinh nghiệm chuyên môn vừa yếu năng lực tài chính. Các đợt rà soát, kiểm tra đối với những dự án thuỷ điện, khoáng sản chậm tiến độ vừa qua đã chỉ rõ mặt, đặt chính xác tên nhiều nhà đầu tư yếu, kém. Chẳng hạn, ở lĩnh vực thuỷ điện, Công ty TNHH Việt Hà được UBND tỉnh cấp Giấy chứng nhận (GCN) đầu tư đối với Dự án thuỷ điện Pắc Xum (Minh Tân - Vị Xuyên). Dự án này có diện tích sử dụng đất 50 ha, công suất lắp máy 2,4MW, tiến độ thực hiện 24 tháng, thời gian khởi công vào quý I năm 2009, tổng vốn đầu tư trên 69 tỷ đồng. Nếu thực hiện đúng kế hoạch thì đến nay dự án này đã hoàn thành, nhà máy đã phát điện, đã bổ sung khoản tiền không nhỏ vào ngân sách, góp phần nâng giá trị sản xuất công nghiệp. Nhưng đến tháng 5 vừa qua, khi các ngành tiến hành kiểm tra, đã chậm hơn 15 tháng so với tiến độ cam kết trong GCN đầu tư, dự án trên vẫn chưa khởi công được. Dù phía chủ đầu tư không giải trình được lý do chính đáng, nhưng ai cũng hiểu, nguyên nhân chính là tiềm lực tài chính của doanh nghiệp quá yếu.

Ở lĩnh vực khai khoáng cũng không thua kém thuỷ điện về số lượng dự án chậm tiến độ. Một loạt các doanh nghiệp như Công ty TNHH Hải Dương chủ đầu tư dự án khai thác Mangan Bản Lò (Yên Minh), Công ty TNHH Toàn Năng, chủ đầu tư mỏ Mangan Pả Láng (Quản Bạ), Công ty Cổ phần Tập đoàn Đông Á chủ đầu tư dự án khai thác Mangan (Vị Xuyên)... đều không thể đưa dự án vào hoạt động đúng thời gian cam kết. Ngay như cả các đơn vị được đánh giá hoạt động bài bản như Công ty Cổ phần Tập đoàn khoáng sản năng lượng Hoàng Bách cũng đã tạm dừng hoạt động của Nhà máy tuyển, luyện chì - kẽm Na Sơn (Tùng Bá) hơn một năm nay; Nhà máy chế biến tinh quặng sắt của Công ty Cổ phần đầu tư khoáng sản An Thông (Tùng Bá) dự kiến tạm dừng hoạt động trong tháng 9 này do giá thành sản phẩm quá thấp, không bù đắp được chi phí sản xuất. Chỉ đơn cử vài dự án “lỡ hẹn” trên cũng đủ thấy giá trị sản xuất công nghiệp bị tụt giảm rất nhiều, kéo theo nó là ngân sách Nhà nước bị thất thu một khoản tương đối lớn.

LIỆU CÓ CÁN ĐÍCH?

Theo kế hoạch, năm nay giá trị sản xuất công nghiệp (giá hiện hành) phấn đấu đạt 2.250 tỷ đồng. Trong đó, ngành công nghiệp khai thác 550 tỷ đồng, công nghiệp chế biến 785 tỷ đồng, công nghiệp điện nước 915 tỷ đồng. Làm được điều trên, một số sản phẩm chủ yếu như quặng sắt phải đạt khối lượng khai thác trên 281 nghìn tấn, quặng chì 8 nghìn tấn, chế biến chè 12 nghìn tấn, điện sản xuất 1 tỷ KWh... Kế hoạch đề ra như thế, nhưng kết thúc quý II tuy giá trị sản xuất công nghiệp đạt gần 840 tỷ đồng, tăng trên 46% so với cùng kỳ năm trước nhưng chỉ đạt trên 37%. Trong đó, công nghiệp chế biến đạt gần 269 tỷ đồng, đạt trên 34% kế hoạch, công nghiệp sản xuất, phân phối điện nước đạt trên 283 tỷ đồng, tăng trên 250% so với cùng kỳ nhưng cũng chỉ đạt gần 31% kế hoạch. Một số sản phẩm công nghiệp chủ yếu đạt kết quả rất thấp như quặng sắt chỉ đạt gần 8,7%, quặng chì trên 16%, chế biến chè trên 18%, điện 24%, lắp ráp ô tô tải nhẹ và xe con trên 32% kế hoạch giao...

Phân tích nguyên nhân khiến những chỉ số trên đạt thấp, ngành Công thương cho rằng: Tác động lớn nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất công nghiệp và hoạt động thương mại do lạm phát, khủng hoảng kinh tế toàn cầu, giá vật liệu đầu vào tăng, đã đội tổng mức đầu tư các dự án, dù lãi suất tiền vay tại các ngân hàng thương mại được điều chỉnh giảm nhưng các doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận vốn khiến nhiều dự án chậm tiến độ. Bên cạnh đó, quy mô của các cơ sở sản xuất công nghiệp trên địa bàn tỉnh nhỏ bé, trình độ kỹ thuật hạn chế, các sản phẩm công nghiệp chế biến vẫn ở dạng thô, chưa có sản phẩm giá trị gia tăng cao để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu; một số sản phẩm quặng không tiêu thụ được do chủ trương hạn chế xuất khẩu ra ngoài địa bàn tỉnh nhằm cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy chế biến sâu tại KCN Bình Vàng; một số doanh nghiệp chưa tự giác chấp hành quy định của Nhà nước trong lĩnh vực khai thác, chế biến khoáng sản và xử lý ô nhiễm môi trường; những hạn chế về trình độ công nghệ lạc hậu, khả năng tài chính yếu, trình độ quản lý hạn chế vẫn chưa được khắc phục...

Theo ông Nguyễn Đình Bảy, Giám đốc Sở Công thương: Trong những tháng cuối năm, giá trị sản xuất công nghiệp theo giá thực tế phải đạt trên 1,4 nghìn tỷ đồng thì mới đạt kế hoạch cả năm đề ra. Một trong những giải pháp mang tính hành chính được đưa ra đó là đẩy nhanh tiến độ các dự án khai thác chế biến khoáng sản, xây dựng thuỷ điện đã được thẩm định và cấp GCN đầu tư. Ông Bẩy cũng hy vọng, một số nhà máy đã và sẽ đi vào hoạt động trong thời gian cuối năm như Thuỷ điện Nho Quế III, Thuỷ điện Sông Chảy 5, Nhà máy luyện Feromangan Việt Bắc... sẽ giúp ngành công nghiệp gỡ được gánh nặng đang đè trên vai!