Rừng xanh phủ kín núi đá tai mèo Phú Lũng

HGĐT- Từ năm 2009, Hạt Kiểm lâm huyện Yên Minh, xã Phú Lũng đã triển khai mô hình quản lý rừng cộng đồng. Sau hơn 4 năm thực hiện, diện tích rừng trên địa bàn xã không những được bảo vệ tốt mà ý thức của cộng đồng dân cư trong việc bảo vệ rừng được nâng lên. Màu xanh của rừng như làm dịu đi cái sắc nhọn của đá núi tai mèo, che bớt đi sự khó khăn, nhọc nhằn của người dân nơi đây trong lao động, sản xuất.

Xanh tốt rừng tái sinh ở thôn B1, xã Phú Lũng.

Phú Lũng là xã có điều kiện tự nhiên, khí hậu vô cùng khắc nghiệt. Núi đá tai mèo chiếm phần lớn tổng diện tích đất tự nhiên của xã cùng với thời tiết khô hạn, lạnh giá nên để có được những cánh rừng tự nhiên, rừng tái sinh là công sức bảo vệ của nhiều thế hệ. Dù vậy, đã có một thời gian khá dài, do nhu cầu lấy gỗ phục vụ đời sống cộng với công tác quản lý, bảo vệ rừng còn nhiều hạn chế nên diện tích rừng trên địa bàn bị xâm hại, thu hẹp dần về diện tích. Toàn xã chỉ 6 thôn có rừng, khoảng 260 ha. Xác định việc giữ rừng là vô cùng quan trọng đối với cuộc sống, đặc biệt, trong điều kiện một xã có diện tích rừng còn khá khiêm tốn thì việc bảo vệ rừng là nhiệm vụ cấp thiết không chỉ của chính quyền địa phương mà của cả các ngành, các cấp. Từ đó, năm 2008, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh thực hiện Chương trình khoanh nuôi bảo vệ rừng tại 4 xã biên giới thuộc huyện Yên Minh, trong đó có xã Phú Lũng. Chương trình thực hiện cấp gạo cho các hộ dân nhằm giúp bà con ổn định cuộc sống và nâng cao ý thức tự giác trong công tác bảo vệ rừng. Qua một năm thực hiện, chương trình cấp gạo cho các hộ gia đình tham gia bảo vệ rừng không đạt hiệu quả như mong muốn. Rừng vẫn bị xâm hại, chặt phá mà nguyên nhân chính là do việc giao rừng cho thôn quản lý chưa có quy định rõ ràng; chưa xây dựng được cơ chế hưởng lợi phù hợp nên thiếu sự quan tâm giám sát của cộng đồng.

Trước thực trạng trên, Hạt Kiểm lâm huyện phối hợp cùng cấp ủy, chính quyền xã bàn bạc, thống nhất thực hiện mô hình quản lý rừng cộng đồng tại 6 thôn: Thôn A1, A2; thôn Sà Ván; Thôn B1, B2, B3. Bước vào triển khai mô hình, Hạt Kiểm lâm huyện hướng dẫn các thôn thực hiện các nhiệm vụ như xây dựng quy ước bảo vệ rừng trong cộng đồng thôn bản; thành lập tổ tự quản trong công tác quản ly, bảo vệ rừng; nhiệm vụ cụ thể của tổ tự quản thôn... Theo mô hình bảo vệ rừng cộng đồng, các thôn đã tổ chức họp để xây dựng quy ước bảo vệ rừng và tổ chức triển khai thực hiện theo điều kiện, tình hình thực tế. Quy ước của các thôn nhấn mạnh đến vai trò quản lý rừng của các tổ tự quản cũng như đưa ra các hình thức xử lý đối với các hành vi xâm hại rừng (hình thức xử lý do cộng đồng tự xây dựng). Đồng thời, xây dựng kế hoạch hàng năm về chăn sóc, bảo vệ, khai thác lâm sản phục vụ cho mục đích cộng đồng. Các thôn đã thành lập tổ bảo vệ rừng bán chuyên nghiệp, bình quân mỗi tổ 6 người do nhân dân bầu ra, đó là những người có uy tín, được hưởng nguồn gạo do Nhà nước hỗ trợ cho từng nhóm hộ và được hưởng 70% số tiền phạt đối với các đối tượng có hành vi xâm hại rừng theo quy định của thôn. Có thể khẳng định, mô hình quản lý rừng cộng đồng đã phát huy được vai trò tự quyết, tự quản lý, tự bảo vệ của cộng đồng thôn bản nên đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, ý thức bảo vệ rừng của mỗi cá nhân.

Từ khi thực hiện mô hình, diện tích, trữ lượng, trạng thái rừng trên địa bàn có những chuyển biến đáng mừng. Đồng chí Viên Văn Hải, Chủ tịch UBND xã cho biết: “Qua 4 năm, rừng trên địa bàn xã được bảo vệ rất tốt. Cụ thể, việc lấn chiếm rừng, đất rừng đã không còn xảy ra như trước kia. Việc chuyển đổi mục đích đất rừng chiếm tỷ lệ rất nhỏ, khoảng 1%. Các hộ dân không còn xâm canh, lấn chiếm đất rừng. Bà con cũng nâng cao ý thức trong việc đốt nương, làm rẫy, do đó trong nhiều năm nay không xảy ra cháy rừng. Diện tích rừng được bảo vệ tốt, hệ động, thực vật ở rừng không những được bảo vệ mà còn phát triển phong phú hơn”. Đồng chí Vũ Hồng Khanh, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện cho biết thêm: “Thông qua mô hình, năng lực quản lý rừng cộng đồng có sự thay đổi vượt bậc, từ chỗ chỉ quản lý rừng, đất rừng theo cách truyền thống đó là giải quyết các vấn đề về rừng, đất lâm nghiệp theo các luật tục thì nay cộng đồng thôn bản đã quản lý rừng rõ ràng theo hương ước, quy ước mang tính bán chuyên nghiệp, tự chủ cả về tổ chức lẫn tài chính. Đây có thể xem là thành công lớn nhất trong mô hình quản lý rừng cộng đồng”. Đến thăm rừng tái sinh tại thôn B1. Diện tích rừng nằm ngay khu dân cư đông đúc những khá xanh tốt; hệ thảm thực vật phong phú, nhiều cây gỗ to được bảo vệ. Không có dấu hiệu của các hoạt động xâm hại, kể cả việc chặt cây nhỏ về làm chất đốt. Đồng chí Vũ Hồng Khanh vui vẻ khoe: “Khu rừng tái sinh tại thôn này trước kia động vật rất hiếm, từ ngày rừng được bảo vệ tốt, nhiều loại động vật đã kéo về sinh sống. Theo khảo sát của ngành thì hiện nay có khoảng vài chục cá thể khỉ đến sinh sống, đây là tín hiệu vui...”.

Mặc dù là hình thức quản lý rừng tốt, đã phát huy hiệu quả ở Phú Lũng nhưng trên thực tế, hình thức quản lý rừng cộng đồng chỉ có thể áp dụng được ở những địa phương có diện tích rừng ít, không phù hợp với các xã có diện tích rừng lớn bởi hoạt động của tổ bảo vệ không thể bao quát trên diện tích rộng. Dù vậy, với những xã biên giới, xã núi đá có diện tích rừng nhỏ như Thắng Mố, Sủng Cháng, Sủng Thài (Yên Minh) thì đó là mô hình hay cần được nhân rộng.