Hoàng Su Phì, mùa mận máu

HGĐT- Chiếm một phần lớn diện tích Chợ trung tâm thị trấn Vinh Quang (Hoàng Su Phì) là những địu, quẩy tấu, thồ hàng là mận. Có rất nhiều loại: Mận máu, mận vàng và cả mận xanh (theo màu sắc quả). Tuy nhiều vậy nhưng giá bán vẫn từ 25 – 32 ngàn đồng/kg. Đã có rất nhiều hộ đồng bào ở Hoàng Su phì có thu nhập đáng kể từ loại quả đặc sản quê hương.

                            Ông Thào Quáng Tờ thu hái mận máu.

Ngược dốc lên xã Chiến Phố vào buổi sớm đầy nắng, đã thấy rất nhiều lái buôn lên đây mua mận. Mận Chiến Phố vốn nổi tiếng bấy lâu về màu sắc, hương vị thơm ngon riêng biệt. Lão bản Thào Quáng Tờ, 71 tuổi ở thôn Chiến Phố Hạ vừa leo cây hái quả vừa hay chuyện: Nhà có vài chục cây mận các loại. Nhiều nhất và thơm ngon nhất trong các loài mận nơi đây phải kể đến là mận máu, hay còn gọi là Chí Kháy Là (đỏ). Loài mận này thường chín vào đầu tháng 6 và chín rộ vào trung tuần tháng 6 đầu tháng 7. Khi chín, quả chuyển từ màu xanh sang sậm đỏ. Vừa hái quả trên cây cùng lão Tờ tôi vừa thưởng thức những quả mận cho thỏa cơn khát. Lão Tờ bảo tôi, cứ ăn cho thỏa thích vì mận này ăn không bị cồn ruột bao giờ. Quả to tròn, cắn ngập chân răng, vị ngọt đậm là những điểm nổi bật của mận máu khi ăn. Mận máu ăn khi còn đói bụng hay lúc đã ăn no đều rất thú vị. Đặc biệt hơn, ăn mận máu cả khi còn đói bụng vẫn có thể ăn no, ăn chán thì thôi. Sau khoảng nửa giờ leo cây, lão Tờ đã hái được gần 2 bao tải quả vác lên đường cân bán cho thương lái ngoài huyện vào mua với giá 20.000 đ/kg. Lão Tờ cho biết, từ đầu vụ bán mận đến nay gia đình lão cũng thu về khoảng 5 – 6 triệu đồng. Lão Tờ nhẩm tính, nếu bán hết số quả mận trong vườn năm nay, lão thu không dưới chục triệu đồng, bằng cả vụ thu hoạch ngô, đậu. Lão cũng cho biết, cây mận vốn có trong xã, trong bản từ lâu đời. Mận rất dễ trồng. Vào mùa mưa, chỉ cần đào cây con có sẵn trong vườn, cuốc hố vừa phải đặt cây mận xuống, lấp đất vào gốc cho chặt là được. Cây con trồng sau từ 3 đến 4 năm trồng là bắt đầu cho thu hái. Mận không kén đất, có thể trồng bất cứ chỗ nào trong vườn, hay cả cạnh bờ rào cây mận vẫn phát triển và vẫn cứ cho thu hoạch. Đồng bào trong bản trồng cây mận có từ rất lâu đời. Có điều, mỗi năm, hay mỗi khi thích thì trồng chơi vài cây lấy quả cũng “ăn chơi” chứ chưa có ý thức trồng thành vùng cây ăn quả hàng loạt? Trò chuyện cùng anh bạn thương lái lấy làm tiếc vì cây mận dễ trồng, dễ chăm, lại dễ bán, đất đai khá rộng, thời gian nhàn dỗi rất nhiều... nhưng loài cây đặc sản này lại chưa được đồng bào chú trọng phát triển thành vùng cây ăn quả đặc sản để phát triển kinh tế gia đình. Theo anh bạn đi mua mận cho biết, mỗi cân mận mang ra chợ huyện bán lại cho khách, lãi khoảng 5 đến 10 ngàn, rất đắt khách mua làm quà. Đã nhiều năm liên tục cứ vào tháng 6, anh cùng các thương lái lại vào xã Chiến Phố mua mận về chợ huyện bán lại cho khách tiêu dùng. Anh này cho biết: Mùa mận nơi đây kéo dài khoảng gần 2 tháng. Đầu tháng 6 là thu mua mận máu, cuối tháng 6, cho đến hết tháng 7 là thu mua mận vàng, hết mận vàng đến mận xanh là kết thúc mùa mận ở Chiến Phố cũng như Hoàng Su Phì. Chuyện của lão Tờ cho biết, thôn Chiến Phố Thượng có 41 hộ, thì cả 41 hộ đều có ít nhất 3 loài mận đặc trưng là mận máu, mận xanh và mận vàng. Mỗi năm vào đầu tháng 6 và kéo dài cho đến gần hết tháng 7, là mùa cả bản Chiến Phố Thượng bán mận cho khách thập phương về mua. Được biết, cây mận đặc trưng nói trên cả xã Chiến Phố đều có và đều là loại cây mang lại thu nhập khá cho rất nhiều gia đình trong nhiều năm gần đây. Đem câu chuyện phát triển cây mận máu nói riêng và loài mận nói chung trong các xã có điều kiện đất đai, khí hậu tương tự xã Chiến Phố với các anh lãnh đạo huyện, xã, được biết: Huyện đang giao nhiệm vụ cho Phòng NN & PTNT khảo sát, đánh giá các loài cây ăn quả đặc sản nói chung và cây mận máu nói riêng để có hướng chỉ đạo đầu tư thích hợp. Trước mắt: Khảo sát, đánh giá cụ thể về khả năng trồng cây mận máu tại xã Chiến Phố, Bản Máy ngay trong năm nay. Tiếp tục khảo sát, đánh giá khả năng phát triển cây lê đường tại xã Thàng Tín, Pố Lồ, Bản Péo theo phương thức trồng thành vùng cây ăn quả đặc sản. Phấn đấu từ nay đến hết nhiệm kỳ Đại hội, năm 2015, xây dựng và phát triển bằng được một số cụm xã, làng bản có nghề, có hàng hóa, bằng các cây, con dựa trên thế mạnh từng vùng miền, từng địa phương. Trên cơ sở đánh giá, tổng kết vào cuối năm 2015, để làm tiền đề xây dựng và phát triển kinh tế hàng hóa “gắn” thị trường vào năm 2016 và các năm tiếp theo.

Chọn những góc đẹp cho quả mận máu Chiến Phố đầy triển vọng phát triển để mang tới cho độc giả. Hy vọng, vài năm nữa, loài quả này sẽ là món quà quý cho mỗi gia đình, du khách.