Một số nhân chứng lịch sử chia sẻ tại Tọa đàm.

Tọa đàm có sự tham gia của gần 50 thành viên là cựu chiến binh Ban Liên hợp quân sự Trại Davis, đại diện các ban, ngành, tổ chức liên quan trong nước, ngoài nước, cùng nhiều giảng viên, sinh viên một số trường đại học.

Phát biểu tại sự kiện, Phó Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước Trần Trung Kiên nhấn mạnh: Tọa đàm là hoạt động ý nghĩa kỷ niệm 50 năm Ngày ký kết Hiệp định Paris (27/1/1973-27/1/2023) và 48 năm Ngày giải phóng miền nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2023).

Thông qua Tọa đàm, Ban Tổ chức mong muốn được tri ân, tôn vinh, làm sống lại câu chuyện lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam 50 năm về trước và hoạt động thực thi Hiệp định Paris của các thành viên Ban Liên hợp quân sự Trại Davis, đồng thời góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm và sự cần thiết trong việc gìn giữ truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, lan tỏa tình yêu quê hương, đất nước tới công chúng hôm nay, nhất là thế hệ trẻ.

Cách đây nửa thế kỷ, vào ngày 27/1/1973, sau gần 5 năm đàm phán, Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam đã được ký kết. Theo Điều 16 của Hiệp định, 4 bên gồm Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền nam Việt Nam, Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa sẽ cử ngay đại diện để thành lập Ban Liên hợp Quân sự 4 bên. Theo Điều 17, hai bên miền nam Việt Nam sẽ cử ngay đại diện để thành lập Ban Liên hợp Quân sự 2 bên.

Ban Liên hợp Quân sự có nhiệm vụ bảo đảm sự phối hợp hành động của các bên nhằm thực hiện các điều khoản về quân sự mà Hiệp định đã quy định. Phía Việt Nam thành lập hai đoàn đại biểu quân sự gồm các tướng lĩnh, sĩ quan, cán bộ, chiến sĩ ưu tú của các lực lượng quân đội, công an, ngoại giao, an ninh Trung ương Cục miền nam, thông tấn, báo chí và một số ban, ngành tham gia mặt trận đấu tranh ngoại giao quân sự thi hành Hiệp định Paris.

Trại Davis - nguyên là trại lính của quân đội Mỹ, nằm gần sát phía tây nam sân bay Tân Sơn Nhất (nay thuộc phường 4, quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh) là trụ sở của Ban Liên hợp Quân sự và là nơi hai đoàn đại biểu quân sự ta đóng quân.

Trại Davis nằm sâu trong sân bay Tân Sơn Nhất. Chính quyền Sài Gòn cho rào kín nhiều tầng dây thép gai nhằm cô lập hai phái đoàn ta với bên ngoài. Chung quanh trại là 13 tháp canh lúc nào cũng thấp thoáng bóng lính, suốt ngày đêm chĩa súng vào trại.

Trong hoàn cảnh đầy rẫy cam go và thách thức ấy, bằng sự đấu tranh trực diện, quyết liệt, khôn khéo, quả cảm, các thành viên trong Ban Liên hợp Quân sự đã góp phần thúc đẩy việc hoàn thành trao trả tù quân sự và tù dân sự của các bên bị bắt trong chiến tranh, buộc quân đội Hoa Kỳ và quân đồng minh phải rút hết ra khỏi miền nam trong thời hạn 60 ngày.

Đây chính là yếu tố quan trọng nhất làm chuyển biến so sánh lực lượng trên chiến trường có lợi cho cách mạng, tạo ra bước ngoặt quyết định và điều kiện chủ yếu để đi đến “đánh cho ngụy nhào”.

Đại diện thân nhân cựu chiến binh trao tặng kỷ vật cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia III.

Với những thành tích đặc biệt xuất sắc, đóng góp thiết thực vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ngày 12/9/2011, hai đoàn đại biểu quân sự của ta trong Ban Liên hợp Quân sự 4 bên và 2 bên đã được phong tặng Danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân theo Quyết định số 1553/QQD-CTN.

Bộ Ngoại giao cũng đã tặng gần 800 Kỷ niệm chương "Thi hành Hiệp định Paris" cho cựu thành viên hai đoàn đại biểu quân sự. Ngày 9/3/2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ra Quyết định số 827/QĐ-BVHTTDL xếp hạng Di tích Quốc gia đối với Di tích Lịch sử Trại Davis.

Tại Tọa đàm, người tham dự đã được nghe những câu chuyện đầy sinh động, giàu giá trị về quá trình thực thi Hiệp định Paris được chia sẻ bởi các nhân chứng lịch sử như: Đại tá Đào Chí Công - sĩ quan đối ngoại Văn phòng Đoàn đại biểu quân sự Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền nam Việt Nam, Trưởng Ban Liên lạc Hội Cựu chiến binh Ban Liên hợp Quân sự Trại Davis; Đại tá Đinh Quốc Kỳ - sĩ quan liên lạc phái đoàn; đồng chí Phạm Văn Lãi - sĩ quan Chính trị - người cắm cờ giải phóng trên đỉnh tháp nước Trại Davis; đồng chí Nguyễn Hùng Trí - phiên dịch viên Phái đoàn; đồng chí Trương Việt Cường - phóng viên...

Cũng tại Tọa đàm, một số cựu chiến binh, thân nhân cựu chiến binh đã trao tặng các kỷ vật liên quan cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia III để nâng cao khả năng lưu giữ, bảo quản và phát huy giá trị tài liệu.