Nhiều hạn chế và bất tiện

Từ tháng 3-2019 đến nay, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng (Sở Giao thông - Vận tải thành phố Hồ Chí Minh) phối hợp với Công ty cổ phần Zion (Zion) triển khai thí điểm thanh toán tự động bằng thẻ liên kết với ví điện tử Zalo Pay (tên thương hiệu Unipass) và Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín (Vietbank) để hành khách thanh toán trên 21 tuyến xe buýt... Theo đó, các tuyến xe buýt thí điểm được lắp đặt song song 2 hệ thống thanh toán của Zion và Vietbank trên mỗi phương tiện. Hành khách nạp tiền vào thẻ Unipass hay thẻ ngân hàng có thể sử dụng tiền mặt hoặc thanh toán trực tuyến.

Hiện thành phố đang thực hiện giãn cách xã hội, hệ thống xe buýt ngừng hoạt động, tuy nhiên trước đó vẫn ít người dùng hệ thống này. Đến hết năm 2020 đã phát hành hơn 10.000 thẻ nhưng số lượt sử dụng trên các tuyến xe buýt chỉ là 243.407 lượt/8,89 triệu lượt hành khách. Tính trung bình mỗi chuyến xe buýt có chưa tới 5% hành khách sử dụng thẻ để thanh toán tự động.

Theo Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng Lê Hoàn, người dân đi xe buýt vẫn chủ yếu có thói quen dùng vé giấy, trong khi, hệ thống máy dùng cho thẻ thông minh để thanh toán tự động đôi lúc gặp trục trặc, gây không ít phiền hà cho hành khách.

Theo quy hoạch, thành phố Hồ Chí Minh sẽ có 8 tuyến đường sắt đô thị (metro) kết nối nội đô với ngoại đô, chưa kể xe buýt nhanh BRT và xe buýt. Mỗi tuyến, mỗi loại hình lại sử dụng công nghệ thanh toán khác nhau nên hành khách cần phải có nhiều thẻ để sử dụng cho từng loại phương tiện công cộng. Điều này sẽ khiến hành khách gặp nhiều bất tiện.

“Tôi đã có các loại thẻ như ATM, bảo hiểm y tế, Visa... nay, muốn đi xe buýt, lại phải có thêm thẻ của ngân hàng có liên kết đến hệ thống này. Việc phải cầm quá nhiều thẻ khiến tôi thấy rất bất tiện. Nếu hệ thống có thể liên kết với các loại thẻ ngân hàng khác, người dân sẽ sử dụng nhiều hơn”, chị Lê Trần Hoài Thư (ngụ đường Phan Văn Trị, quận Gò Vấp) chia sẻ.

Xây dựng khung tiêu chuẩn chung

Để giải quyết những hạn chế, bất tiện trên, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Xuân Mai, nguyên Trưởng khoa Kỹ thuật giao thông (Đại học Bách khoa thành phố Hồ Chí Minh), thành phố cần tích hợp thành một thẻ thông minh và xây dựng khung tiêu chuẩn chung áp dụng cho các hệ thống thu soát vé tự động trên tất cả các loại hình phương tiện công cộng, giúp hành khách đi lại thuận lợi, thanh toán dễ dàng.

Về vấn đề này, Sở Giao thông - Vận tải thành phố Hồ Chí Minh thông tin, Sở đã trình UBND thành phố dự thảo về việc xây dựng khung tiêu chuẩn cho hệ thống thu soát vé tự động trong hoạt động vận tải hành khách công cộng trên địa bàn thành phố (gọi tắt là khung tiêu chuẩn), bảo đảm thanh toán liên thông, xuyên suốt giữa các hệ thống thu phí tự động (AFC). Yêu cầu kỹ thuật cho các hạng mục liên quan hệ thống AFC tập trung vào thẻ vé, phương thức thanh toán, tính liên thông bên trong...

Giám đốc Sở Giao thông - Vận tải thành phố Hồ Chí Minh Trần Quang Lâm cho hay, hiện thành phố đang lấy ý kiến từ Bộ Giao thông - Vận tải, Bộ Khoa học và Công nghệ về khung tiêu chuẩn này. Việc tích hợp hệ thống vé thông minh trong giao thông công cộng sẽ giúp hành khách chỉ cần dùng một thẻ là có thể đi lại trên các loại hình phương tiện công cộng thông qua việc quản lý, chia sẻ dữ liệu, điều phối giá cho từng loại hình; khuyến mãi, giảm giá khi người dân dùng nhiều phương tiện công cộng, đi nhiều lượt. Về hình thức thanh toán, hành khách sử dụng một thẻ đi phương tiện công cộng, nạp tiền trong thẻ hoặc tiền trong tài khoản quét qua thẻ Visa, Mastercard hoặc mã QR trên điện thoại... Dự kiến, ngân sách nhà nước đầu tư phần quản lý chung (phần cứng, phần mềm); xã hội hóa phần đầu đọc, thẻ.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh Lê Hòa Bình cho biết, để khung tiêu chuẩn được hoàn chỉnh, kịp thời triển khai, UBND thành phố đã đề nghị Bộ Giao thông - Vận tải có ý kiến về thẩm quyền quyết định và nội dung khung tiêu chuẩn cho hệ thống AFC. Đồng thời, đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ hướng dẫn, có ý kiến về tính khả thi phát triển và nội dung dự thảo khung tiêu chuẩn thành quy chuẩn kỹ thuật địa phương cho hệ thống AFC. Trong tương lai, những việc này sẽ giúp thành phố Hồ Chí Minh sớm xây dựng được hệ thống thu soát vé tự động liên thông trong giao thông công cộng, góp phần xây dựng đô thị thông minh.