Nhạc sĩ Ánh Dương.

Nhạc sĩ Ánh Dương tên khai sinh là Lê Văn Dương, sinh năm 1935, quê ở xã Sơn Hải, Quỳnh Lưu, Nghệ An. Ông sớm tham gia hoạt động cách mạng rồi bén duyên với nghệ thuật, làm văn công tại Quân khu 4, vừa sáng tác vừa biểu diễn. Tên tuổi nhạc sĩ gắn liền với ca khúc nổi tiếng Chào em cô gái Lam Hồng sáng tác vào mùa hè năm 1967, một trong những tác phẩm giúp ông được nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học-nghệ thuật.

Năm 18 tuổi, thanh niên Lê Văn Dương nhập ngũ trong đợt tổng động viên phục vụ chiến trường Điện Biên Phủ, làm bộ đội xung kích trong Chiến dịch Trung-Hạ Lào, sau đó hoạt động âm nhạc chuyên nghiệp tại Đoàn Văn công Đại đoàn 325 và đã sáng tác một số ca khúc: Tạm biệt em, Tiếng trống tòng quân. Năm 1955, ông chuyển công tác về Đoàn Văn công Quân khu 4, tiếp tục có các tiết mục được tặng giải thưởng trong các hội diễn nghệ thuật toàn miền bắc bấy giờ với các thể loại hợp ca và hợp xướng, như: Dốc lòng dốc sức giải phóng miền Nam, Hoa đào nở trên biên giới, Phu Cham Xy và những ca khúc đoạt Giải thưởng Hội diễn Ca múa nhạc toàn quốc: O dân quân và chàng lính pháo trẻ, Hành khúc Sư đoàn Sông Lam...

Nhạc sĩ cũng có nhiều thử nghiệm thành công khác như viết thơ cho nhạc giao hưởng, ballade, nhạc dân ca kịch… Đặc biệt, suốt chặng đường sự nghiệp của ông, không thể không kể đến ca khúc Chào em cô gái Lam Hồng.

Nhạc sĩ từng chia sẻ, ca khúc trên ra đời vào thời điểm cuộc chiến tranh chống Mỹ diễn ra ác liệt và nhiều nghệ sĩ trong đoàn văn công đã hy sinh. Nội dung tác phẩm ca ngợi hình tượng những nữ thanh niên xung phong ngày đêm gan dạ, quả cảm gỡ bom, thông đường cho xe ra chiến trường. Kề cận ranh giới sống còn, khi xe qua, các nữ thanh niên xung phong vẫn lạc quan hò bằng làn điệu dân ca Nghệ Tĩnh xao xuyến lòng người.

Nhạc sĩ đã vận dụng làn điệu dân ca Nghệ Tĩnh để ca khúc trở nên dễ hát, dễ thuộc, dễ đi vào lòng người. Không lâu sau, ca khúc được phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam và cả nước biết tới tên tuổi nhạc sĩ Ánh Dương cùng giọng ca của NSƯT Kiều Hưng, sau này là NSND Trung Đức.

Nhạc sĩ Ánh Dương vinh dự được nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học-nghệ thuật đợt II, năm 2007, với cụm tác phẩm: Chào em cô gái Lam Hồng, Dốc lòng dốc sức giải phóng miền Nam. Ông hai lần nhận Giải thưởng văn học nghệ thuật Hồ Xuân Hương, tỉnh Nghệ An lần thứ ba (giai đoạn 2000-2005) và lần thứ tư (giai đoạn 2005-2010).

Ông được tặng Huân chương Quân công hạng ba, Huân chương Kháng chiến hạng nhất, Huân chương Chiến sĩ vẻ vang hạng nhất. Ngọn lửa đam mê âm nhạc luôn được gìn giữ, thắp sáng trong gia đình nhạc sĩ Ánh Dương. Các con ông đều theo ngành nghệ thuật, trong đó có Đại tá Lê Thị Thu Giang, nguyên Đoàn trưởng Đoàn Văn công Quân khu 7.

Do tuổi cao sức yếu, sáng 8/11, tại nhà riêng ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, tác giả ca khúc Chào em cô gái Lam Hồng đã trút hơi thở cuối cùng, để lại trong lòng gia đình, đồng nghiệp và công chúng yêu nhạc cả nước niềm tiếc thương vô hạn.