Rừng phòng hộ, khu vực vùng lòng Hồ Thủy điện Tuyên Quang. Ảnh: Cảnh Trực.

Phần mềm Locus Map là ứng dụng được sử dụng trên điện thoại thông minh, máy tính bảng để quản lý bảo vệ rừng, bao gồm việc đưa bản đồ hiện trạng vào điện thoại, xác định vị trí người dùng, ranh giới các tiểu khu, chụp hình có tọa độ, quay phim, sử dụng điện thoại như một thiết bị GPS. Ưu điểm của phần mềm này là luôn cập nhật thông tin cụ thể vị trí, loại rừng, tên từng trưởng thôn, số điện thoại. Qua đó, đã góp phần nâng cao hiệu quả kiểm tra hướng dẫn chủ rừng thực hiện phương án phòng cháy, chữa cháy tại các khu rừng có nguy cơ cháy cao. Đồng thời, tổ chức lực lượng phát hiện sớm đám cháy mới phát sinh, dập tắt lửa ngay từ đầu, hạn chế thấp nhất cháy rừng. Theo ông Dương Văn Xy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh, ứng dụng trên không tốn phí, dễ sử dụng, GPS có độ nhạy và độ chính xác cao, gọn nhẹ và dễ dàng mang theo cho các chuyến tuần tra. Chính nhờ ứng dụng này, nhân viên kiểm lâm, lực lượng tuần tra bảo vệ rừng thuận tiện hơn trong việc ghi chép, thu thập dữ liệu, lưu trữ hình… giám sát hoạt động tuần tra bảo vệ rừng. Ngoài ra còn hỗ trợ chức năng chụp ảnh, thể hiện rõ ràng thời gian, tọa độ điểm ảnh giúp cho việc theo dõi số lượng nhân viên trong đợt tuần tra được chính xác hơn. Phần mềm này hiện đã được ứng dụng tại các hạt kiểm lâm 7 huyện, thành phố.

Huyện Chiêm Hóa có tổng diện tích tự nhiên trên 127.000 ha, trong đó rừng và đất lâm nghiệp trên 105.000 ha, rừng tự nhiên trên 62.600 ha, rừng trồng trên 35.000 ha. Địa phương này cũng là một trong những huyện dẫn đầu tỉnh về công tác phát triển rừng với độ che phủ đạt 68%.

Cán bộ Chi cục Kiểm lâm kiểm tra diễn biến rừng trên phần mềm Locus Map.

Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Chiêm Hóa Kim Ngọc Tuyên cho biết, sau khi được chuyển giao ứng dụng, cán bộ Hạt Kiểm lâm Chiêm Hóa đã nghiên cứu và phát triển để phần mềm không chỉ sử dụng trên điện thoại có hệ điều hành Android mà còn có thể sử dụng trên điện thoại hệ điều hành iOS. Nhờ thế, chỉ cần là điện thoại thông minh, truy cập vào ứng dụng trên hệ điều hành là có thể giúp cán bộ lực lượng kiểm lâm có được những thông tin chính xác về vị trí lô, khoảnh, chủ rừng, loại rừng mà không cần đến máy định vị GPS. Mọi thứ được tích hợp trong chiếc điện thoại thông minh với đầy đủ các tính năng cần thiết khi ở ngoài thực địa. Nhờ sử dụng phần mềm Locus Map trên điện thoại thông minh đã giúp cán bộ kiểm lâm theo dõi, nắm bắt những gì đang diễn ra trên diện tích rừng được phân công quản lý. 

Một ứng dụng phát huy hiệu quả tối đa trong việc ngăn chặn các vụ cháy lớn trên địa bàn tỉnh là ứng dụng phần mềm cảnh báo cháy rừng sớm (hay còn gọi là thiết bị viễn thám). Anh Lương Xuân Trọng, cán bộ Chi cục Kiểm lâm tỉnh cho biết, năm năm 2015, Chi cục Kiểm lâm tỉnh ứng dụng phần mềm cảnh báo cháy rừng sớm, với công nghệ hiện đại này, mọi thông tin, dữ liệu về rừng sẽ được số hóa vào phần mềm thông qua Internet và được kết nối với điện thoại di động của lực lượng kiểm lâm và chính quyền sở tại.

Quá trình hoạt động thiết bị viễn thám sẽ theo dõi diễn biến rừng trên địa bàn dựa vào nguồn ảnh vệ tinh miễn phí của NASA, lọc ra các điểm nghi cháy tự động loại bỏ các điểm nghi cháy ở các vị trí không có rừng. Tại điểm nghi có cháy rừng thiết bị tự động đối chiếu với dữ liệu bản đồ hiện trạng rừng, đồng thời xác định tọa độ, địa chỉ gửi đến số máy điện thoại của kiểm lâm và chính quyền địa phương đã được lập trình sẵn. Thông tin từ thiết bị viễn thám giúp lực lượng phát hiện sớm, đánh giá chính xác nguyên nhân, kiểm soát nguy cơ cháy rừng.

Đồng chí Mai Thị Hoàn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết, tỷ lệ phát hiện đám cháy qua hệ thống viễn thám chính xác đến trên 90%, tất cả các đám cháy trên diện tích đất lâm nghiệp được theo dõi, kiểm soát chặt chẽ, giảm thiểu nguy cơ cháy rừng. Nhờ thế, trong giai đoạn 2016 - 2020, trên địa bàn tỉnh diện tích rừng bị thiệt hại do cháy là 0,19 ha, giảm gần 26 ha so với giai đoạn 2011 - 2015. Riêng trong năm 2021, phần mềm này đã phát hiện hơn 400 điểm nghi cháy trên toàn tỉnh, qua kiểm tra thực tế, đều ngăn chặn kịp thời, không để phát sinh cháy rừng trên thực tế.

Ngoài sử dụng thiết bị viễn thám, lực lượng kiểm lâm hiện lắp đặt 12 biển cảnh báo cháy rừng, cơ chế hoạt động của các biển báo cũng tự động hóa cập nhật thông tin thời tiết, nhiệt độ, số giờ nắng từ đó đánh giá nguy cơ điều chỉnh mức độ cảnh báo theo cấp độ đã được tính toán. Ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa trong dự tính, dự báo nên việc phòng, chống cháy rừng đã được chủ động ở mức cao nhất.

Hiện nay, lực lượng kiểm lâm vẫn tương đối mỏng, mỗi cán bộ kiểm lâm phải chịu trách nhiệm cả nghìn ha rừng. Chính vì vậy, việc ứng dụng các phần mềm quản lý hiện đại, tiên tiến đã góp phần “giảm tải” cho lực lượng này. Qua đó, góp phần bảo vệ rừng tốt diện tích rừng hiện có, đảm bảo tỷ lệ che phủ rừng của địa phương đạt trên 65%.