Giá quả chanh tươi cao kỷ lục

10 năm gắn bó với cây chanh, đây là lần thứ 2, anh Khổng Văn Nam, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao Việt Bắc, phường Đội Cấn (TP Tuyên Quang) chứng kiến giá quả chanh tươi lên cao chót vót.

Anh Nam cho biết, nếu giá chanh quả thời điểm đầu năm là 5 nghìn đồng/kg bán giao không hết, hợp tác xã phải ép nước bảo quản thì nay đã tăng lên gấp 6 - 7 lần. Hiện nay 1 kg chanh tươi cân tại vườn là 33 nghìn đồng/kg, giao tại chợ đầu mối từ 34 -  35 nghìn đồng/kg hoặc có thể hơn tùy thuộc vào chi phí vận chuyển; chanh bán theo quả có giá 2 - 2,5 nghìn đồng/quả, tăng 1 - 1,5 nghìn đồng/quả.

Vựa chanh Hàm Yên gồm các xã: Phù Lưu, Tân Thành, Minh Dân, Minh Khương… giá chanh quả tươi cũng tăng cao ngất ngưởng, khoảng từ 30 - 31 nghìn đồng/kg tại vườn. Tính toán của những chủ vườn chanh xã Phù Lưu, giá 1 kg quả chanh loại A hiện nay đang tương đương với 4 - 5 kg cam; loại chanh mất mã, thời điểm trước thương lái không thu mua, cho không ai lấy thì nay cũng lên 15 - 18 nghìn đồng/kg. Bà Lã Thị Chức, thôn Pắc Cáp, xã Phù Lưu (Hàm Yên) cho rằng, khả năng giá chanh sẽ lên đến 40 nghìn đồng/kg rồi sẽ quay đầu sụt giảm như cách đây 8 năm về trước.

Theo anh Nam, bà Chức và nhiều hộ trồng chanh trên địa bàn huyện Hàm Yên, giá chanh lên cao, tuy nhiên sản lượng chanh ở các trang trại, nhà vườn cũng không nhiều. Ngay tại vùng chanh của Hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao Việt Bắc có quy mô 100 ha, sản lượng chanh thu tại thời điểm này cũng chỉ đạt 2 - 3 tấn/ngày bằng 20 - 30% so với thời điểm đầu năm.

Xã Phù Lưu là địa phương có diện tích chanh lớn nhất tỉnh với hơn 500 ha, sản lượng chanh giờ cũng chỉ đạt 20 tấn/ngày bằng 40 - 45% so với thời điểm đầu năm. Nguyên nhân giá chanh lên cao là do những tháng đầu năm thời tiết khô hạn, cây chanh sinh trưởng, phát triển kém không ra hoa, đậu quả dẫn đến mất lứa. Chanh mất lứa đúng vào thời điểm cuối năm nhu cầu tiêu thụ tăng cao, khiến mặt hàng này càng thêm khan hiếm.  

Nỗi lo bùng phát diện tích

Giá quả chanh tươi lên cao không ảnh hưởng nhiều đến người tiêu dùng. Chị Nguyễn Thị Huyền, chủ quán bún, phở trâu giật, phường Nông Tiến (TP Tuyên Quang) cho biết, quả chanh tươi chỉ là gia vị nên dù giá chanh có lên hơn 30 nghìn đồng/kg cũng không đáng ngại. Bởi 1 ngày bán hàng, cũng chỉ sử dụng khoảng 1 kg chanh quả.

Theo những người trồng chanh lâu năm, giá quả chanh tươi lên cao chót vót như hiện nay không làm họ vui mà còn thêm nhiều lo lắng. Thực tế hiện nay 1 kg chanh tương đương với 4 - 5 kg cam hoặc 2 - 3 quả bưởi da xanh và khoảng 5 - 6 quả bưởi đường, bưởi diễn. Bưởi chỉ thu hoạch 1 năm/vụ, trong khi chanh 3 - 4 tháng cho thu 1 lứa.

Anh Khổng Văn Nam, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao Việt Bắc, phường Đội Cấn (TP Tuyên Quang) lo ngại, giá bưởi, cam xuống thấp trong khi giá chanh lên lại lên ngôi rất dễ dẫn đến tình trạng nhiều người dân đổ xô vào trồng, khả năng cung vượt cầu lại xảy ra. Trên thực tế một số nhà vườn đã cải tạo vườn bưởi, cam thay thế bằng cây chanh. Bài học đắt giá từ những năm 2015 - 2016 vẫn còn nguyên giá trị.

Đó là  khi giá chanh tứ thì lên cao tương đương như hiện nay, rất nhiều người đổ xô đi trồng, đưa cả cây chanh xuống ruộng 2 vụ lúa. Tiếp đến với cây chanh đào, giá chanh đào quả lên đến 50 - 80 nghìn đồng/kg, người dân lại phá bỏ các loại cây trồng khác để trồng chanh đào. Diện tích chanh đào tăng lên rất nhanh, kéo theo sản lượng cũng gia tăng, cung vượt cầu, lập tức giá quả chanh đào đi xuống. Tuy nhiên, thời vàng son của các loại cây chanh không được bao lâu, đến năm 2017, giá chanh bắt  đầu tụt dốc giảm xuống 5 - 7 nghìn đồng/kg, thậm chí là thấp 3 - 4 nghìn đồng/kg. Điệp khúc, trồng chanh, chặt chanh kéo dài trong suốt những năm 2017 đến 2020.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, diện tích cây chanh  toàn tỉnh có khoảng gần 1.000 ha chanh, tập trung nhiều nhất tại huyện Hàm Yên với khoảng 900 ha, sản lượng chanh ước đạt khoảng 11.630 tấn/năm. Quả chanh tươi được thu gom chủ yếu qua thương lái để đi bán tại các chợ đầu mối của các tỉnh phía Bắc, sử dụng làm gia vị.

Khuyến cáo từ ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kinh nghiệm của người trồng chanh nhiều năm, giá quả chanh tươi hiện nay lên cao chỉ cục bộ trong thời gian ngắn. Khoảng 1 - 2 tháng nữa khi lứa chanh mới cho thu hoạch lúc đó sản lượng tăng, giá chanh sẽ trở về giá trị thực. Do vậy, người dân phải tỉnh táo, tuyệt đối không chạy theo cơn sốt của thị trường, đánh giá đúng nhu cầu, tránh tình trạng phát triển ồ ạt, làm mất cân bằng cung cầu, thiệt hại kinh tế của chính mình.