Thách thức lớn với báo điện tử

Thị trường báo điện tử Việt Nam xuất hiện hàng trăm đơn vị, cả trong nước và quốc tế, mức độ cạnh tranh gay gắt. Người đọc ngày càng đòi hỏi nội dung chất lượng cao, đa dạng và phải được cập nhật nhanh. Mỗi ngày có hàng ngàn vấn đề, tin tức trong xã hội được phản ánh trên báo điện tử.

“Tin tức tuy nhiều nhưng hay trùng lặp, không ít thông tin đem lại năng lượng tiêu cực, khiến lượng lớn công chúng rời bỏ báo điện tử, chuyển hướng sang tìm kiếm thông tin giải trí trên mạng xã hội. Nhiều bài viết mang tính phản biện với tư duy “bới móc”, “đánh đấm”, thiếu tính xây dựng, vô hình chung làm suy giảm niềm tin của công chúng với báo chí”, ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục Báo chí đề cập thách thức lớn khiến báo điện tử suy giảm độc giả cũng như độ lan tỏa nội dung báo chí.

Ở góc nhìn của một chuyên gia công nghệ nhiều năm hợp tác với các tòa soạn báo điện tử, ông Bùi Công Duyến, Giám đốc sản phẩm ONECMS, lưu ý: Hầu hết các cơ quan báo chí tại Việt Nam vẫn đang thiếu công cụ hỗ trợ sản xuất nhanh các tác phẩm báo chí đa phương tiện như emagazine, longform, megastory; thiếu công cụ quản lý nội dung tập trung trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Tiktok, Youtube, Zalo…

Nhiều chuyên gia truyền thông thống nhất rằng, để tăng độ lan tỏa tích cực trên xa lộ thông tin, bên cạnh việc xây dựng một đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp, có năng lực và đam mê, thì báo điện tử cần không ngừng đổi mới, sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới.

Báo điện tử không ngừng đổi mới, sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới để tăng độ lan tỏa tích cực.

“Chế biến” nhiều “món ăn tinh thần” độc đáo

Khi “nội dung là vua”, báo điện tử cần đa dạng hóa nội dung về mọi lĩnh vực chính trị, xã hội, như kinh tế, văn hóa, thể thao, giải trí... nhằm đáp ứng nhu cầu “món ăn tinh thần” của độc giả.

Ứng dụng công nghệ hiện đại sẽ giúp báo điện tử làm tốt việc tạo ra các sản phẩm báo chí đa phương tiện hấp dẫn.

Trong bối cảnh “người người, nhà nhà” đều nhắc tới trí tuệ nhân tạo (AI), nhiều cơ quan báo điện tử tại Việt Nam đã nhanh chóng bắt kịp xu hướng thế giới, ứng dụng AI đưa ra những nội dung phù hợp với sở thích và nhu cầu trải nghiệm cá nhân hóa của độc giả.

Phổ biến nhất là ứng dụng AI chuyển văn bản thành giọng nói để đọc tin tức theo giọng phù hợp vùng miền, giới tính của từng nhóm công chúng đặc thù.

Khá nhiều cơ quan báo điện tử sử dụng công cụ AI của bên thứ ba trong quá trình sản xuất nội dung đa phương tiện.

“Báo VietNamNet chúng tôi đã dùng Text to Speech hỗ trợ sản xuất podcast, video, hoặc dùng AI thiết kế ảnh minh họa…, giúp sản phẩm báo chí trở nên hấp dẫn hơn, chuyển đổi từ nội dung chỉ để đọc sang trải nghiệm xem sinh động. Loạt tính năng phát triển dựa trên AI như Đọc tin nhanh trên VnExpress, hay chatbot chuyên biệt dành cho lĩnh vực kinh tế Askonomy của VnEconomy cũng được đánh giá cao khi mang đến trải nghiệm mới mẻ, thuận tiện cho độc giả”, ông Nguyễn Bá, Tổng biên tập Báo VietNamNet thông tin.

Bên cạnh AI, một xu hướng công nghệ khác cũng đang được các báo điện tử quan tâm, đó là công nghệ thực tế ảo và tăng cường, mang đến những trải nghiệm đọc báo sống động và chân thực hơn.

Người đọc không chỉ là người tiêu thụ thông tin thụ động mà còn có thể tương tác trực tiếp với nội dung, tham gia bình luận, chia sẻ thông tin và thậm chí cùng tạo ra nội dung báo chí.

Định hướng dòng chảy trên xa lộ thông tin

Một khảo sát của Hiệp hội Báo chí ở Pháp chỉ ra rằng báo chí giải pháp có thể gia tăng sự tham gia của độc giả xung quanh các vấn đề gây tranh cãi được nêu trên báo, giúp báo điện tử tăng khả năng định hướng dòng chảy trên xa lộ thông tin.

Thời gian gần đây, báo điện tử tại Việt Nam đã dần quan tâm hơn tới báo chí giải pháp, tập trung vào các lĩnh vực chuyên sâu.

“Số lượng tin bài truyền thông chính sách trên báo chí hàng năm chiếm khoảng gần 20% tổng số lượng tin bài trên báo chí, trong đó có hàng ngàn bài viết đề xuất giải pháp để tháo gỡ vướng mắc, hoàn thiện pháp luật, chính sách, thúc đẩy thay đổi nhận thức để có hành động tích cực cho xã hội”, Cục trưởng Lưu Đình Phúc dẫn số liệu.

Bản chất của báo chí giải pháp là đưa ra những phân tích chuyên sâu, những góc nhìn độc đáo, đa chiều về một vấn đề, tránh sự nhàm chán.

Tuy nhiên, do một số hạn chế trong văn hóa tranh luận, các báo điện tử cần nhanh chóng có những nền tảng số thân thiện, nơi độc giả có thể chia sẻ ý tưởng, tranh luận, phản biện mang tính xây dựng, qua đó gia tăng sức hút công chúng tiếp cận báo thường xuyên, liên tục hơn.

Ông Ngô Minh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Xây dựng Đảng lưu ý: Tính định hướng không làm cho báo chí giảm tính hấp dẫn, mà trái lại nếu làm tốt việc định hướng thì sẽ góp phần tăng tính hấp dẫn của báo chí.

“Báo chí nếu gặp đâu viết đấy, chạy theo thị hiếu tầm thường không chỉ bị cơ quan chủ quản tuýt còi, mà bạn đọc chân chính cũng không chấp nhận. Mặt khác, cần tránh lối viết theo kiểu “báo cáo hóa”, “hướng dẫn hóa” các hoạt động chuyên môn của bộ, ngành một cách xơ cứng, chỉ cốt không sai quan điểm, những bài viết như vậy dù có đúng định hướng đến mấy cũng không có giá trị và bạn đọc sẽ tẩy chay”, ông Tuấn phân tích.

Theo ông Tuấn, tính định hướng và tính hấp dẫn của báo chí có quan hệ mật thiết, bổ sung cho nhau, hỗ trợ lẫn nhau. Tính định hướng càng đúng, càng sâu sắc, được thể hiện càng sinh động, khoa học, thì tính hấp dẫn của báo chí càng mạnh, càng thu hút được sự quan tâm của đông đảo người đọc.

Báo Quân đội nhân dân hình thành và định hình báo chí dữ liệu với nhiều chuyên trang, chuyên mục khác nhau. Trong ảnh là chuyên trang Tướng lĩnh Việt Nam.

Đa dạng kênh đưa thông tin tới công chúng

Có “món ăn tinh thần ngon” rồi, nhưng giữa “biển thông tin”, báo điện tử cũng cần biết chiêu hay để đưa đến tay “thực khách”.

Chẳng hạn, sử dụng các từ khóa liên quan, xây dựng cấu trúc bài viết logic và tối ưu hóa các thẻ meta để tối ưu hóa nội dung cho công cụ tìm kiếm (SEO), giúp tin bài dễ dàng được tìm thấy trên các công cụ tìm kiếm như Google.

Sử dụng các công cụ phân tích như Google Analytics để đo lường lượng truy cập, hành vi của người dùng trên website hoặc các công cụ phân tích mạng xã hội, rồi dựa vào dữ liệu thu thập được để điều chỉnh chiến lược marketing phù hợp với từng nhóm công chúng có “khẩu vị” khác nhau.

Đặc biệt, xây dựng các kênh mạng xã hội, tận dụng sức ảnh hưởng của các nhân vật có tầm ảnh hưởng (KOL) trên mạng xã hội để tương tác với độc giả cũng sẽ giúp tăng mạnh độ lan tỏa cho nội dung thông tin báo điện tử.

Ông Nguyễn Hồng Sâm, Tổng giám đốc Cổng Thông tin điện tử Chính phủ cho hay: “Báo điện tử Chính phủ tham gia nhiều mạng xã hội như Facebook, Youtube, Zalo, Twiter, Lotus…, hiện  đã phát huy  hiệu quả, được người dân tin tưởng theo dõi, nghe theo, làm theo, và góp phần dẫn dắt dư luận, tạo đồng thuận xã hội”.

Hiện nay, với những thông tin, thông điệp quan trọng trong chỉ đạo điều hành của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, thì Báo điện tử Chính phủ có thể ngay lập tức chuyển tới khoảng 15 – 17 triệu  người dùng mạng xã hội. Riêng tài khoản Thông tin Chính phủ trên Facebook cũng có hơn 4,3 triệu người theo dõi. Thông tin Chính phủ được công ty Meta (chủ sở hữu Facebook) xác định là tài khoản có độ tương tác lớn nhất, có độ lan tỏa nhanh nhất trong số các tài khoản của các tổ chức, cơ quan nhà nước. Thời điểm cao điểm nhất trong đợt phòng chống dịch Covid – 19, tài khoản này có thể tiếp cận ngay lập tức tới 80% người dùng Facebook (hơn 50 triệu tài khoản) ở Việt Nam.

Trang Việt Nam - Khát vọng hùng cường của Báo Quân đội nhân dân.

“Trong chuyến thăm và làm việc với tập đoàn Meta tại Mỹ hồi tháng 9-2023, lãnh đạo tập đoàn báo cáo với Thủ tướng Phạm Minh Chính rằng sự hợp tác giữa Cổng Thông tin điện tử Chính phủ với Facebook là mẫu mực, điển hình trong hợp tác truyền thông về chỉ đạo điều hành phát triển kinh tế - xã hội và truyền thông về chính sách”, ông Sâm nhấn mạnh.

Bên cạnh việc mở thêm kênh phân phối thông tin trên mạng xã hội, báo điện tử cần đầu tư xây dựng website tốc độ cao với khả năng tải trang nhanh, phát triển ứng dụng di động giúp công chúng có trải nghiệm tốt hơn và tăng thời gian lưu trú trên trang báo.

Các báo điện tử hãy mạnh dạn, tích cực sử dụng bất kỳ công cụ nào có trong tay để lan tỏa nhanh nhất thông tin đến đông đảo công chúng, bảo đảm tính chính xác, hiệu quả, đúng trọng tâm trọng điểm, có tính dẫn dắt định hướng dự luận.

Khi nội lực của báo điện tử chưa thể đảm bảo đủ nhân sự giỏi về công nghệ, thạo các quy định, các thuật toán, cũng như các quy định hiện hành của pháp luật..., thì sự bắt tay hợp tác với các nền tảng mạng xã hội và các công ty công nghệ sẽ là trợ lực lớn vô cùng hiệu quả giúp các báo điện tử không bị tụ lại trên xa lộ thông tin.