Quang cảnh thảo luận tại Tổ 8. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Trao thẩm quyền cho địa phương khi đầu tư đường cao tốc

Chiều 27/10, tiếp tục chương trình làm việc tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội thảo luận ở Tổ về Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Phát biểu thảo luận tại Tổ 8, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh (Vĩnh Long) bày tỏ thống nhất phương án trình của Chính phủ tăng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án đề xuất thí điểm.

Theo đại biểu, điều chỉnh này sẽ tạo thêm sức hấp dẫn cho loại dự án này khi phương án tài chính khả thi hơn, rút ngắn thời gian hoàn vốn; tạo động lực thu hút, huy động vốn đầu tư tư nhân trong việc xây dựng các dự án đường bộ; tiết kiệm nguồn lực và bộ máy quản lý nhà nước do chi phí vận hành, bảo trì, khai thác trong vòng đời dự án do nhà đầu tư thực hiện.

Về thẩm quyền đầu tư dự án quốc lộ, cao tốc đi qua các địa phương và về các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương, đại biểu Thanh cho hay, trong thời gian qua, nhiều địa phương có văn bản đề xuất cho phép được giao làm cơ quan chủ quản đầu tư, nâng cấp các đoạn tuyến quốc lộ, cao tốc thuộc địa bàn quản lý nhằm giải quyết những điểm nghẽn về hạ tầng giao thông tại địa phương.

Tuy nhiên, những quy định hiện hành không cho phép địa phương là cơ quan chủ quản, sử dụng ngân sách địa phương để đầu tư các dự án quốc lộ, cao tốc vì đây là nhiệm vụ chi từ ngân sách Trung ương.

Do đó, theo đại biểu, với đề xuất này khi trao quyền chủ động, giao cho địa phương làm cơ quan chủ quản đầu tư dự án của địa phương hoặc dự án đi qua nhiều địa phương sẽ góp phần sớm hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông, thúc đẩy tiến độ hoàn thành dự án, gián tiếp hỗ trợ thu hút đầu tư tư nhân vào các dự án PPP, dự án đầu tư khác; đồng thời tạo sự linh hoạt trong điều hành ngân sách, đáp ứng nhu cầu cấp thiết và thuận lợi hơn cho công tác quản lý dự án.

Chung quan điểm, đại biểu Sùng A Lềnh (Lào Cai) cũng đồng tình với việc giao cho một địa phương làm cơ quan chủ quản đối với đối với các dự án đi qua địa bàn hai tỉnh (dự án liên kết vùng) trong giai đoạn từ nay đến khi Luật Đường bộ được Quốc hội thông qua.

Đại biểu cho rằng, hiện nay, việc kết nối giao thông giữa các địa phương lân cận còn nhiều khó khăn, hạn chế, đặc biệt tại các khu vực giáp ranh giữa hai tỉnh. Một trong những nguyên nhân đó là các công trình giao thông này thường nằm trên địa bàn của hai tỉnh và hiện chưa có các quy định pháp luật đầy đủ để điều chỉnh đối với việc đầu tư xây dựng các công trình nêu trên.

Để Nghị quyết sớm đi vào đời sống, đại biểu cũng đề nghị Chính phủ xem xét thực hiện quyết toán cho dự án sử dụng ngân sách địa phương này hỗ trợ cho địa phương khác đối với các dự án giao thông đi qua nhiều địa phương, cũng như xem xét việc kiểm soát cơ chế phối hợp giữa các địa phương trong việc giải ngân nguồn vốn đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư.

Tăng tính hấp dẫn cho dự án PPP

Góp ý cụ thể vào một số nội dung Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ, đại biểu Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) nhắc tới cơ chế quản lý tài chính, thanh toán đối với vốn ngân sách nhà nước tham gia trong dự án PPP.

Đại biểu Thường cho biết, theo các quy định hiện tại thì nhà đầu tư phải chủ động bỏ vốn chủ sở hữu, vốn vay để thực hiện các hạng mục công trình trước (bao gồm cả phần chi phí thuộc phần vốn nhà nước tham gia) và chỉ sau khi hạng mục công trình đó đã được cơ quan ký kết hợp đồng dự án xác nhận đã hoàn thành thì mới được nhà nước giải ngân.

Đại biểu Thường cho rằng, việc này sẽ làm giảm tính hấp dẫn nhà đầu tư tham gia, gây khó khăn không nhỏ cho nhà đầu tư khi thu xếp, bố trí vốn triển khai dự án cũng như ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Do đó, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu cập nhật, điều chỉnh nội dung này vào Điều 4 dự thảo Nghị quyết theo hướng: phần vốn nhà nước tham gia trong dự án PPP được thanh toán, giải ngân theo tiến độ, tỷ lệ tương ứng với phần vốn chủ sở hữu, vốn tín dụng do nhà đầu tư huy động.

Ngoài ra, việc tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế-dự toán sau thiết kế cơ sở đối với tiểu dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước tham gia trong tổng thể dự án PPP cũng vẫn còn một số quy định chưa rõ ràng về trách nhiệm, và hiện nay cũng là vấn đề đặt ra trong quá trình triển khai tuyến đường Vành đai 4-Vùng Thủ đô.

Cụ thể, đại biểu Thường nêu rõ, theo quy định của Luật PPP thì doanh nghiệp dự án (do nhà đầu tư trúng thầu thành lập) tổ chức lập thiết kế-dự toán và chỉ phải trình cơ quan chuyên môn thẩm định dự toán để làm cơ sở phê duyệt (đồng nghĩa nhà nước không kiểm soát thiết kế sau thiết kế cơ sở).

Tuy nhiên, theo quy định thì cơ quan có thẩm quyền sẽ tổ chức lập, thẩm định thiết kế dự toán sau thiết kế cơ sở để phê duyệt nội dung này cùng với hồ sơ mời thầu lựa chọn nhà đầu tư (đồng nghĩa với việc nhà nước kiểm soát thiết kế và dự toán sau thiết kế cơ sở) và đây là thực tiễn cần được tháo gỡ hiện nay.

Từ thực tiễn nêu trên, đại biểu đề nghị nghiên cứu xem xét bổ sung, cập nhật thống nhất quy định này vào Điều 4 dự thảo Nghị quyết theo hướng: cơ quan có thẩm quyền tổ chức lập, thẩm định thiết kế dự toán sau thiết kế cơ sở đối với Tiểu dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước tham gia trong tổng thể dự án PPP để phê duyệt nội dung này cùng với hồ sơ mời thầu lựa chọn nhà đầu tư, nhằm bảo đảm việc quản lý, sử dụng vốn nhà nước tham gia được thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư công (theo quy định tại điểm a khoản 5 Điều 70 Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư).