Việc thông báo chính thức về thuế quan có thể diễn ra sớm nhất là vào 12-6, sau khi EU thực hiện một cuộc điều tra kéo dài về trợ cấp của Chính phủ Trung Quốc cho hoạt động sản xuất ô tô của nước này. Các nhà sản xuất Trung Quốc đã chuẩn bị sẵn sàng cho các mức thuế nhập khẩu mới, nhưng các chuyên gia dự đoán rằng Bắc Kinh sẽ trả đũa bằng các biện pháp đối phó có thể ảnh hưởng đến một loạt hàng xuất khẩu của EU sang nước này, từ rượu cognac đến các sản phẩm sữa. Sau cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Paris (Pháp) vào tháng trước, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã cảnh báo rằng “thế giới không thể hấp thụ được sản lượng dư thừa của Trung Quốc”, đồng thời cho biết EU sẽ “không dao động” trong việc bảo vệ các ngành công nghiệp và việc làm trong liên minh.

Cuộc điều tra chống trợ cấp được tiến hành vào tháng 10 -2023 trong bối cảnh có nghi ngờ rằng xe điện Trung Quốc đang tràn ngập EU với mức giá rẻ hơn do dư thừa công suất và doanh số bán xe điện đang chậm lại ở châu Âu.

EU đã mở các cuộc điều tra trong các lĩnh vực từ việc mua sắm thiết bị y tế của Trung Quốc cho đến việc công ty Trung Quốc đấu thầu các dự án năng lượng ở EU. Theo các chuyên gia, Bắc Kinh sẽ coi việc áp thuế như một “phép thử”, vì lĩnh vực ô tô điện đang thúc đẩy xuất khẩu thành công của Trung Quốc.

Nếu cuộc điều tra của EU kết thúc vào 12-6 như dự kiến, Bắc Kinh sẽ nhận được thông báo chính thức về mức thuế quan mới và sẽ có bốn tuần để cung cấp bất kỳ bằng chứng nào bác bỏ cáo buộc của châu Âu.

Bất kỳ quyết định áp dụng thuế quan vĩnh viễn nào cũng phải được các quốc gia thành viên EU ủng hộ vào tháng 11 tới, khoảng 13 tháng sau khi bắt đầu cuộc điều tra.

Nếu được áp dụng, biểu thuế sẽ bao gồm ba bậc: Mức thuế riêng cho mẫu các công ty bị EU điều tra, bao gồm BYD, công ty bán xe điện lớn nhất thế giới ; mức thuế trung bình dành cho các công ty hợp tác giải đáp thắc mắc nhưng chưa được điều tra đầy đủ; và mức thuế còn lại đối với những khoản chưa được điều tra.

Công ty tư vấn Rhodium Group, chuyên nghiên cứu về Trung Quốc, cho biết họ dự kiến thuế sẽ được ấn định ở mức 15% -30%. “Một số nhà sản xuất có trụ sở tại Trung Quốc vẫn có thể tạo ra tỷ suất lợi nhuận cho những chiếc ô tô xuất khẩu sang châu Âu nhờ lợi thế đáng kể về chi phí mà họ được hưởng”, Rhodium Group nhận định: “Mức thuế trong khoảng 40-50%, thậm chí còn cao hơn đối với các nhà sản xuất như BYD có lẽ sẽ cần thiết để thị trường châu Âu trở nên kém hấp dẫn đối với các nhà xuất khẩu xe điện Trung Quốc.”

Trung Quốc từ lâu đã lập luận rằng nước này không trợ cấp cho lĩnh vực ô tô và ngay cả khi có, xuất khẩu của Bắc Kinh vẫn giúp các nước phương Tây đạt được mục tiêu xanh của họ.

Đầu tuần này, trong chuyến công du Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Wang Wentao khẳng định hợp tác với EU là chiến lược “đôi bên cùng có lợi”. “Tôi hy vọng rằng phía châu Âu sẽ từ bỏ chủ nghĩa bảo hộ và quay trở lại con đường đối thoại và hợp tác đúng đắn”, ông Wang nói, đồng thời kêu gọi Tây Ban Nha giảm bớt “lo lắng” về một rạn nứt tiềm tàng.

Ông cho biết tình trạng dư thừa năng lực mà EU tiếp tục nói đến là sự lo lắng thái quá. Trong khi các chính phủ phương Tây cho rằng Trung Quốc có thể dễ dàng điều chỉnh chiến lược, áp dụng thuế quan và cạnh tranh trên một sân chơi bình đẳng, nhưng không được phép thống trị thị trường công nghệ và năng lượng sạch trong tương lai.

Người tiêu dùng châu Âu đã phải trả giá đắt do hóa đơn năng lượng cao hơn sau khi cuộc xung đột Nga - Ukraine phơi bày sự phụ thuộc quá mức của EU vào khí đốt của Mátxcơva, và các quan chức EU quyết tâm không lặp lại sai lầm với Trung Quốc.