Báo cáo trước Quốc hội, Giám đốc Công an Hà Nội cho biết, đối tượng chủ mưu cầm đầu, tổ chức các hoạt động phạm tội này là người nước ngoài và thuê rất nhiều người các nước khác, trong đó có người Việt Nam tham gia vào vụ việc.

Trụ sở, địa điểm, tổ chức thực hiện hành vi phạm tội, cũng như công cụ, phương tiện, thiết bị phạm tội cũng ở nước ngoài, với phương thức, thủ đoạn rất tinh vi.

Theo thông tin từ Giám đốc Công an Hà Nội, sau khi nhận được tiền của người bị hại, nhóm tội phạm trên đã chia nhỏ và gửi rất nhiều lần, đến rất nhiều tài khoản, sau đó tập trung về 1 tài khoản, từ đó quy đổi thành thành tiền ảo và rút ra tiền mặt.

Dẫn thông tin từ vụ án có liên quan trực tiếp đến nội dung dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) mà Quốc hội đang thảo luận, đại biểu Nguyễn Hải Trung - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội nhấn mạnh việc cần thiết phải bảo đảm tính chính danh khi đăng ký mở và sử dụng tài khoản.

Giám đốc Công an thành phố Hà Nội, đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Trung. 

Triệt để xử lý việc giả mạo thông tin tài khoản

Theo đại biểu, qua thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và hoạt động phòng, chống rửa tiền nói riêng của Công an Hà Nội thời gian qua, đã nổi lên hoạt động liên quan sử dụng thông tin, giấy tờ giả để mở tài khoản hoặc thuê người khác mở tài khoản, sau đó bán lại tài khoản cho đối tượng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Mục đích của hành vi này là nhằm che giấu thông tin về tài sản của cá nhân, tổ chức thực sự quản lý, sở hữu tài sản, gây khó khăn, tránh né công tác phát hiện của các cơ quan quản lý nhà nước.

“Đây là vấn đề rất quan trọng, nếu nhận diện, xác định rõ đối tượng trực tiếp quản lý, sử dụng tài khoản sẽ góp phần triệt tiêu được việc giả mạo thông tin tài khoản”, Giám đốc Công an Hà Nội nhấn mạnh.

Do đó, đại biểu Nguyễn Hải Trung đưa ra kiến nghị cần có cơ chế phối hợp đối chiếu thông tin chủ tài khoản ngân hàng, tài khoản trên nền tảng trung gian thanh toán khi đăng ký mở tài khoản với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để phòng tránh các trường hợp sử dụng tài khoản giả.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Hải Trung kiến nghị tổ chức cung cấp tài khoản, dịch vụ ngân hàng điện tử, giao dịch điện tử phải có đầy đủ, đồng bộ cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện nhận diện và xác thực thông tin người dùng.

Đại biểu cũng đề nghị đưa hành vi mua, bán tài khoản, sử dụng thông tin hoặc giấy tờ giả để mở tài khoản vào diện các hành vi bị nghiêm cấm theo quy định tại Điều 8 dự thảo luật này để tạo cơ sở, căn cứ pháp lý, chế tài xử lý đối với hoạt động trên, từ đó tạo sự răn đe với các cá nhân và tổ chức khác.

Chủ động phát hiện các giao dịch đáng ngờ

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Hải Trung cũng đề nghị cần có quy định cụ thể về trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường trong công tác quản lý, ban hành văn bản quy định, hướng dẫn về công tác phòng, chống rửa tiền, như trách nhiệm của các văn phòng đăng ký đất đai trong rà soát, phát hiện giao dịch đáng ngờ liên quan các cá nhân sở hữu nhiều bất động sản có giá trị lớn, không phù hợp với thu nhập của cá nhân.

Theo đại biểu, về vấn đề này, cần thiết phải bổ sung thêm 1 điều luật quy định riêng về trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường trong công tác phòng, chống rửa tiền.

Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng cũng cần có quy định về quản lý tài sản ảo, tiền ảo, dịch vụ công nghệ tài chính để đưa vào diện đối tượng phải báo cáo về phòng, chống rửa tiền.

“Việt Nam không thừa nhận tiền ảo, tiền điện tử và tiền kĩ thuật số nhưng thực tế hiện nay đang có 1 thị trường ngầm hoạt động rất sôi động, rất mạnh”, đại biểu nêu thực trạng.

Qua các phương thức của các đối tượng phạm tội, phần lớn tội phạm lừa đảo đều thông qua tiền ảo để rửa tiền. Do vậy, quản lý và xử lý đối với giao dịch tiền ảo, theo đại biểu Nguyễn Hải Trung, cần phải có quy định thích hợp để xử lý vấn đề này.

Ngoài ra, đại biểu cũng kiến nghị cần phải có cơ chế sớm hơn, nhanh hơn để trì hoãn giao dịch, phong tỏa tài khoản đối với các giao dịch đáng ngờ có dấu hiệu phạm tội. Bởi lẽ, phương thức, thủ đoạn của các đối tượng phạm tội lừa đảo qua mạng là trong thời gian sớm nhất, nhanh nhất sau khi lấy được tiền từ người bị hại, chúng chia nhỏ và chuyển nhiều lần vào nhiều tài khoản sau đó chiếm đoạt. Nếu chờ bắt, tạm giữ được đối tượng thì đã quá muộn, gây khó khăn cho quá trình điều tra và thu hồi tài sản cho người bị hại, đại biểu phân tích.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Hà Nội) phát biểu. (Ảnh: DUY LINH)

Để không bỏ sót giao dịch đáng ngờ, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Hà Nội) cho rằng cần chỉnh lý một số nội dung còn hạn chế, trong đó tập trung vào nội dung tại Điều 26 của dự thảo luật về việc báo cáo giao dịch đáng ngờ.

Điểm a Khoản 1 Điều 26 dự thảo Luật quy định giao đối tượng báo cáo trách nhiệm phải báo cáo các giao dịch theo yêu cầu của bị can, bị cáo nói chung thì khó khả thi vì đối tượng báo cáo không thể biết hết các giao dịch theo yêu cầu của bị can, bị cáo nhất là đối với các giao dịch điện tử và các đối tượng không bị tạm giữ, tạm giam.

Do đó, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà đề nghị cân nhắc quy định này và bổ sung vào Điểm a Khoản 1 Điều 26 dự thảo luật về 3 chủ thể yêu cầu giao dịch của họ cũng bị coi là giao dịch đáng ngờ phải báo cáo gồm người bị bắt, người bị tạm giữ và người chấp hành án.

Đại biểu Hoàng Thị Đôi (Sơn La). (Ảnh: DUY LINH)

Nêu thực tế có tình trạng sử dụng khoa học công nghệ, dữ liệu trên không gian mạng để thực hiện các thỏa thuận trao đổi giữa các cá nhân trên phạm vi toàn cầu, vượt qua các quy định về mặt tài chính, tiền tệ của các quốc gia, khu vực, đại biểu Hoàng Thị Đôi (Sơn La) nhấn mạnh, đây là giao dịch trên các nền tảng trực tuyến, hoặc thỏa thuận cá nhân không chính thức, không hề được kiểm soát, do loại dữ liệu này chưa được pháp luật công nhận về mặt giá trị, nhưng không vì thế mà không tồn tại các giao dịch, trao đổi thỏa thuận với chức năng như có đồng tiền riêng thực thụ.

Đại biểu cho rằng, ở khía cạnh nào đó, đã tồn tại thị trường giao dịch loại dữ liệu trên không gian mạng này, xét về kinh tế thì có tiền thật, tài sản thật đổ vào tài nguyên này nhưng chưa có pháp luật kiểm soát, dẫn tới hậu quả gây thiệt hại cho người dân.

Đại biểu đề nghị cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 7 dự án luật theo hướng quy định khung pháp lý để kiểm soát toàn bộ các hình thức chuyển đổi, thỏa thuận trao đổi tiền thông qua các công cụ mã hóa trên không gian mạng, nhằm thực hiện phòng, chống rửa tiền và các loại tội phạm có liên quan.