Từ những điển hình

Tuyên Quang đã triển khai xây dựng vườn mẫu nông thôn mới và đã đạt những kết quả bước đầu. Nhiều mô hình vườn mẫu đã phát huy hiệu quả kinh tế, cần được nhân rộng để nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới ở mỗi địa phương.

Đến thôn 3, xã Tân Tiến (Yên Sơn) ai cũng phải trầm trồ khen ngợi khu vườn của nhà anh Nguyễn Văn Cư. Về đây như lạc vào không gian thơ mộng của làng quê Việt Nam trù phú với hàng cau bao quanh sân vườn. Ở đó được anh Cư quy hoạch bài bản, ngăn nắp, môi trường rất trong lành, không thấy có mùi từ chăn nuôi như nhiều khu vườn khác.

Anh Cư cho biết, toàn bộ khu vườn có quy mô trên 3,8 ha, quy hoạch thành khu trồng 100 gốc hồng không hạt kết hợp với nuôi 120 đàn ong lấy mật và 12 ha rừng keo, khu nuôi 9 con bò sinh sản. Thu nhập từ kinh tế vườn của gia đình bình quân đạt trên 300 triệu đồng/năm. Anh Cư bảo, phải mất 10 năm gia đình anh mới hình thành được khu vườn như bây giờ, đó là công sức của bao thế hệ, cha anh đã dày công lắm, trồng cây từ mấy chục năm trước rồi. 

Với gần 3.000 gốc cam cho thu hoạch gần 100 tấn quả mỗi vụ, hơn 1,5 ha rừng sản xuất, mỗi năm cho gia đình ông Nông Văn Thủy, thôn Bản Ban, Phù Lưu (Hàm Yên) trên 1 tỷ đồng. Ông Thủy cho biết, để vườn cam mang lại giá trị, tiêu chí hàng đầu là bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng. Ông quan tâm hàng đầu đến cảnh quan môi trường để đảm bảo sức khỏe cho chính mình khi hàng ngày tiếp xúc, chăm sóc cây ngoài vườn. Vậy nên, cam của gia đình ông luôn được giá, dẫu thị trường có bị rớt giá.

Kinh tế vườn mang lại giá trị lớn cho người nông dân nếu được quy hoạch và phát triển phù hợp. Đây là yêu cầu đặt ra cho quá trình xây dựng nông thôn mới hiệu quả, bền vững.

Mô hình nuôi lươn không bùn của anh Lý Huy Hà, thôn 3, xã Tân Tiến được huyện Yên Sơn hỗ trợ 10 triệu đồng
xây dựng vườn mẫu nông thôn mới.

Hỗ trợ đắc lực

Tháng 3-2019, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 73/QĐ-UBND về việc ban hành Bộ tiêu chí vườn mẫu nông thôn mới trên địa bàn đến năm 2020. Qua 2 năm thực hiện nhưng đến nay toàn tỉnh chưa có vườn nào đạt được 5 tiêu chí vườn mẫu là: Quy hoạch và thực hiện quy hoạch; ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật; sản phẩm từ vườn; môi trường cảnh quan và thu nhập.

Ông Trần Gia Lam, Trưởng Phòng phát triển nông thôn, Chi cục Phát triển nông thôn, Sở Nông nghiệp svà Phát triển nông thôn cho biết: Xây dựng vườn mẫu nông thôn mới là phát triển kinh tế vườn với không gian và cảnh quan đẹp, tạo ra giá trị kinh tế cao nhưng phải đảm bảo môi trường. Mục tiêu lớn hơn là thay đổi tư duy sản xuất manh mún của nông hộ, hướng đến giá trị kinh tế phát triển bền vững. Tuy nhiên, qua 2 năm triển khai cụ thể tại các địa phương trong tỉnh, hộ được chọn xây dựng vườn mẫu NTM theo các tiêu chí trên vẫn chưa đạt. Nguyên nhân, vườn mẫu nông thôn mới phải có một quá trình phát triển bài bản, lâu dài, đồng thời nông hộ cũng cần có nguồn kinh phí để xây dựng cảnh quan đẹp, bố trí lại sản xuất... Hơn nữa cũng chưa có cơ chế, chính sách cụ thể hỗ trợ cho những nông hộ thực hiện mô hình.

Như vườn của gia đình anh Nguyễn Đình Cư, thôn 3, Tân Tiến dẫu rất thơ mộng và có giá trị nhưng hiện mới đạt 4/5 tiêu chí vườn mẫu nông thôn mới, hiện còn tiêu chí quy hoạch chưa đạt vì trước đây gia đình phát triển các khu vực sản xuất theo yêu cầu thực tiễn chứ không quan tâm nhiều đến các yếu tố khác. Anh Cư cho biết, từ năm 2020 thực hiện vườn mẫu nông thôn mới, gia đình được các cấp hướng dẫn quy hoạch lại sản xuất cho phù hợp hơn, tạo cảnh quan đẹp, đặc biệt đảm bảo hơn về môi trường. Đầu năm 2021, anh được huyện Yên Sơn hỗ trợ 10 triệu đồng để làm đường bê tông nối các khu sản xuất, toàn bộ 100 cây hồng không hạt được anh dùng chế phẩm sinh học dụ sâu, hoàn toàn không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Anh Cư hy vọng làm vườn mẫu nông thôn mới sản phẩm sản xuất sẽ thuận lợi hơn cho đầu ra.

Mô hình nuôi lươn không bùn của anh Lý Huy Hà, thôn 3, xã Tân Tiến nếu nhân rộng được sẽ là hướng phát triển kinh tế của nhiều hộ dân. Tuy nhiên, việc xây dựng vườn mẫu nông thôn mới đối với anh còn nhiều khó khăn vì vườn của anh mới chỉ có diện tích đạt tiêu chuẩn trên 1.000 m2 và sản phẩm từ vườn là mô hình nuôi lươn không bùn. Anh Hà cho biết, gia đình được hỗ trợ 10 triệu đồng để xây dựng vườn mẫu là động lực để anh và gia đình nỗ lực hơn trong phát triển kinh tế hộ tại chính khu vườn, mảnh đất của mình. Anh Hà mong muốn, nếu được vay nguồn vốn để mở rộng sản xuất, bố trí lại không gian, cảnh quan vườn... thì việc xây dựng vườn mẫu của gia đình sẽ thuận lợi hơn.

Tháo gỡ những khó khăn trong xây dựng vườn mẫu, Yên Sơn là huyện đầu tiên trong tỉnh có chính sách hỗ trợ hộ dân. Ông Tạ Văn Tình, Trưởng Phòng nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết: Phòng đã tham mưu cho UBND huyện hỗ trợ 10 hộ xã Tân Tiến xây dựng vườn mẫu trong năm 2021. Đồng thời, tiến hành hướng dẫn 12 hộ dân ở các xã quy hoạch lại quy mô vườn để đạt vườn mẫu, đăng ký nhãn hiệu hàng hóa. Đối với tiêu chí quy hoạch chưa vườn nào đạt, phòng đang thực hiện giúp người dân đo vẽ mà không thu kinh phí, còn đối với các tiêu chí còn lại, phòng cử cán bộ hướng dẫn và vận động người dân chủ động làm.

Huyện Hàm Yên đang tiến hành lựa chọn vườn mẫu nông thôn mới. Ông Đàm Ngọc Hưng, Trưởng Phòng nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết: Đối với Hàm Yên nhiều mô hình vườn đạt hiệu quả kinh tế từ 300 - 500 triệu đồng, song so với 5 tiêu chí vườn mẫu thì chưa đáp ứng đủ. Chủ yếu các vườn đáp ứng 3 tiêu chí gồm ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, sản phẩm từ vườn, thu nhập. Để gỡ khó cho các hộ làm vườn nông thôn mới, phòng hỗ trợ người dân làm quy hoạch; tham mưu cho UBND huyện xây dựng phương án để kết hợp các vườn lựa chọn làm vườn mẫu với phát triển du lịch trải nghiệm để tạo nguồn kinh phí hỗ trợ thêm người dân trang trí lại vườn. Huyện phấn đấu trong năm 2021 có 3 vườn đạt tiêu chí vườn mẫu nông thôn mới ở 3 xã Yên Phú, Đức Ninh, Phù Lưu.

Trong năm 2021, tỉnh phấn đấu có 21 vườn được công nhận vườn mẫu nông thôn mới. Để đạt được 5 tiêu chí vườn nông thôn mới, hiện nay Văn phòng Ban điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tỉnh đang tích cực phối hợp với UBND các huyện, thành phố hướng dẫn các địa phương hỗ trợ các chủ vườn hoàn thiện thủ tục về quy hoạch, thực hiện quy hoạch, đăng ký nhãn hiệu hàng hóa cho sản phẩm vườn.