Đại học Quốc gia Hà Nội là một di sản kiến trúc nổi bật của Hà Nội, mang vẻ đẹp Á-Âu.

Bình thường không phải tất cả các di sản đều mở cửa thường xuyên đón khách, nhưng công chúng có nhiều cơ hội để tiếp cận những di sản này bằng nhiều cách khi Lễ hội Thiết kế sáng tạo được tổ chức.

Giới trẻ ngày nay thường ngưỡng mộ những bức bích hoạ khổng lồ của kiến trúc phương Tây, đặc biệt là những công trình kiến trúc tôn giáo thời Phục hưng. Thế nhưng, ngay tại trung tâm Hà Nội, trên con phố Lê Thánh Tông cũng có một bức hoạ khổng lồ được vẽ theo phong cách bích hoạ châu Âu như thế.
Vẽ theo phong cách phương Tây, nhưng nội dung tác phẩm lại hoàn toàn mang chất Việt. Đó là bức hoạ ở giảng đường Đại học Quốc gia Hà Nội, nơi xưa kia là Đại học Đông Dương, rồi Đại học Tổng hợp Hà Nội.

Khoảng không gian trước cổng tam quan, là nơi họa sĩ mô tả sinh động chân dung của những con người của xã hội Việt Nam cách đây tròn một thế kỷ - khi Việt Nam còn là thuộc địa.

Họ thực hiện các động tác thể hiện các chuyên môn khác nhau mà ngôi trường đào tạo: Bác sĩ thú y điều trị một con bò, các nhà hóa học thực hiện phân tích, bác sĩ thực hiện việc kích thích, tiêm vắc-xin, quan tòa đang tranh biện, kỹ sư hướng dẫn nông dân cách thức hoạt động của máy cày…

Bức họa có kích thước 11m x 7m, kết hợp với kiến trúc với những cây cột, mái vòm khổng lồ, giảng đường gợi cảm giác như một thánh đường - nhưng đây là thánh đường của tri thức.

Tác giả của bức hoạ có đến 200 nhân vật khác nhau này là hoạ sĩ Victor Tardieu - Hiệu trưởng đầu tiên của Đại học Mỹ thuật Đông Dương, cái nôi đào tạo ra hàng loạt nhân tài mỹ thuật cho đất nước.

Được xây dựng cách đây khoảng 100 năm, nhiều người vẫn nghĩ công trình là một kiến trúc Pháp. Nhưng thực tế, các kiến trúc sư sử dụng rất nhiều hoạ tiết trang trí của phương Đông để tạo ra một phong cách kiến trúc mới - kiến trúc Đông Dương.

Nhà hát Lớn là một trong những biểu tượng của Hà Nội mà ai cũng biết. Nhưng điều không phải ai cũng biết nơi đây vốn là một đầm lầy. Phải khi tiếp cận gần, thì người ta mới biết những câu chuyện thú vị.

Để xây dựng được tòa nhà khổng lồ này, những người thợ xưa đã phải đóng tới 35 nghìn chiếc cọc tre. Nhiều nguyên vật liệu khi xây dựng phải nhập khẩu từ Pháp.

Nếu giảng đường Đại học Đông Dương tạo cảm giác như một thánh đường thì nội thất bên trong Nhà hát Lớn lộng lẫy như một cung điện châu Âu.

Nằm ngay sau Nhà hát Lớn là Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, xưa kia là Viện Viễn Đông Bác Cổ. Nếu như Đại học Đông Dương khởi đầu cho kiến trúc Đông Dương thì với Viện Viễn Đông Bác Cổ, những yếu tố kiến trúc, mỹ thuật phương Đông được sử dụng đậm nét. Bởi thế, ngay với những người không am tường kiến trúc, người ta cũng có cảm giác thân quen ngay từ cái nhìn đầu tiên.

Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024 có tên gọi “Giao lộ sáng tạo”. Giao lộ ở đây được hình thành bởi sự kết nối giữa trục bắc-nam (phố Lý Thái Tổ-Lê Thánh Tông) và trục đông-tây (dốc Bác Cổ-phố Tràng Tiền).

Những di sản kiến trúc nổi tiếng như: Cung Thiếu nhi Hà Nội (Ấu trĩ viên), Nhà khách Chính phủ (Bắc Bộ Phủ), Nhà Hát lớn, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Đại học Tổng hợp và các vườn hoa Nhà hát Lớn, Cổ Tân, Diên Hồng, Tao Đàn, Lý Thái Tổ… sẽ là không gian diễn ra các hoạt động của Lễ hội,

Hằng ngày, người ta vẫn đi qua, hoặc chỉ dừng lại để check-in những di sản kiến trúc Pháp cổ. Nhưng sẽ rất “lãng phí”, nếu chỉ ngang qua dịp tháng 11 này. Khi hàng loạt công trình kiến trúc Pháp mở cửa đón cộng đồng, trong Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2024 mang tên “Giao lộ sáng tạo”.

Nếu tính theo trục bắc-nam, Cung Thiếu nhi Hà Nội là điểm khởi đầu. Đây cũng là nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hóa-sáng tạo dày đặc nhất. Mỗi người, dù những sở thích khác nhau về nghệ thuật đều tìm thấy điều mình yêu thích trong không gian này, khi tại đây vừa có các cuộc triển lãm-workshop-tọa đàm về nghệ thuật thị giác như: triển lãm Chèo Méo giới thiệu tác phẩm của trẻ tự kỷ, sân chơi mẫu tự Điềm Phùng Thị, cuộc thi vẽ tranh trên sân; vừa có những buổi trình chiếu-tọa đàm về điện ảnh như: Tọa đàm Culi không bao giờ khóc - buổi tọa đàm nói về thành phố như một nhân vật điện ảnh; Tọa đàm Xây dựng hình ảnh Hà Nội trong điện ảnh qua các thời kỳ…

Trong khi đó, Bảo tàng Lịch sử quốc gia là một show diễn về thời trang của các đơn vị nghiên cứu, phục hồi các loại cổ phục và thực hành âm nhạc.

Nhà hát Lớn, ngoài những show âm nhạc, thời trang sẽ có một Lễ diễu hành tôn vinh, quảng bá 7 lĩnh vực sáng tạo bao gồm: thủ công mỹ nghệ và nghệ thuật dân gian, thiết kế, phim ảnh, ẩm thực, văn học, nghệ thuật truyền thống và âm nhạc.

Điểm cuối của “trục sáng tạo” này là Đại học Quốc gia Hà Nội (Đại học Tổng hợp cũ). Tại đây, Ban Tổ chức sẽ trưng bày cụm các tác phẩm nghệ thuật tương tác độc đáo, gợi mở những cảm thức xưa cũ về kiến trúc và mỹ thuật Đông Dương, trong cảm quan đa dạng của những kiến trúc sư, họa sĩ và nghệ sĩ hiện tại.

Công chúng có thể khám phá những di sản này thông qua các hoạt động của Lễ hội Sáng tạo Hà Nội 2024; đặc biệt, còn có cơ hội khám phá sâu hơn khi Ban Tổ chức Lễ hội Thiết kế sáng tạo 2024 thiết kế một tour khám phá tinh hoa di sản kiến trúc.

Nhiều bạn trẻ háo hức chờ đợi khám phá. Sinh viên Lương Nhật Đức (năm thứ 3, Đại học Luật Hà Nội) cho biết: “Em sẽ cùng bạn bè khám phá. Hằng ngày em vẫn đi qua những công trình kiến trúc này, chỉ nghe nói chúng rất đặc biệt mà chưa biết thực tế thế nào. Em nghĩ đây là một cơ hội”.