Nỗi niềm học sinh đầu cấp

Con mới vào lớp 1 nhưng số tiền mà chị L.T.H, phường Nông Tiến, TP Tuyên Quang đã đóng hơn 3 triệu đồng. Trong đó, 1,2 triệu đồng cho Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp để mua sắm cơ sở vật chất gồm ti vi, giá treo ti vi, điều hòa, quạt treo tường, sửa cửa kính và thay bóng điện. Chị H. cho biết, số tiền này được Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp đứng ra thu và mua trang thiết bị lắp đặt cho các con ở trong lớp.

Một số khoản thu tôi thấy có thể chấp nhận như điều hòa, ti vi, sửa cửa kính cho các con. Nhưng như khoản thu để mua quạt mát và thay bóng điện tôi thấy chưa hợp lý lắm. Rõ ràng đây là điều tối thiểu cần phải có ở các lớp học và nhà trường có thể sử dụng các nguồn thu khác hoặc nguồn chi thường xuyên, nguồn tiết kiệm của nhà trường để thực hiện. Một điều tôi băn khoăn nữa là việc Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp đứng ra thu, chi như vậy đã đúng với quy định chưa?

Tại trường THCS Đại Phú (Sơn Dương), chị Q.T.H. có con mới vào lớp 6 "tá hỏa" trong buổi họp phụ huynh, khi giáo viên thông báo tổng số khoản thu đầu năm hơn 3 triệu đồng/học sinh. Ngoài tiền quỹ lớp 100.000 đồng/học sinh, phụ huynh còn phải đóng thêm 260.000 đồng tiền xã hội hóa. Đó là chưa kể số tiền mua sắm đầu năm 250.000 đồng chị đã nộp trước cho Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp để mua ti vi. Theo Thông tư 16/2018/TT-BGDĐT quy định về tài trợ cho các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân.

Một giờ học ở trường THCS Đại Phú (Sơn Dương).

Trong đó quy định việc tài trợ phải đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, công khai, minh bạch, không ép buộc, không quy định mức tài trợ bình quân, không quy định mức tài trợ tối thiểu, không lợi dụng việc tài trợ cho giáo dục để ép buộc đóng góp. Thế nhưng, việc kinh phí xã hội hóa ở Đại Phú lại được giáo viên thông báo trong buổi họp phụ huynh mỗi học sinh đóng  260.000 đồng. Cùng với khoản thu xã hội hóa, trường cũng "động viên" phụ huynh lớp 6 mua bảo hiểm thân thể cho học sinh với mức phí là 90.000 đồng. Việc vận động phụ huynh mua bảo hiểm thân thể là trái với các văn bản hướng dẫn dù đó chỉ là "tự nguyện" hay "động viên".

Liên quan đến việc thu chi đầu năm của nhà trường, ông Nguyễn Văn Tiến, Hiệu trưởng trường THCS Đại Phú cho biết, năm nay trường được phê duyệt 258 triệu đồng xã hội hóa để thực hiện mua sắm thiết bị dạy học và bổ sung, sửa chữa cơ sở vật chất. Quá trình triển khai đến phụ huynh, chúng tôi không quy định mức tài trợ bình quân, tối thiểu, mà để phụ huynh đóng theo tinh thần tự nguyện. Trường hợp phụ huynh phản ánh ở trên, có thể là do cách trao đổi của giáo viên với phụ huynh chưa rõ ràng. Chúng tôi sẽ yêu cầu giáo viên chủ nhiệm lớp rút kinh nghiệm và trong quá trình thu các khoản đầu năm thông báo rõ đến phụ huynh khoản thu nào bắt buộc, khoản nào tự nguyện.

Không để xảy ra lạm thu

Câu chuyện mua sắm điều hòa, ti vi hay các trang thiết bị dạy học phục vụ học sinh trên lớp là chuyện cần làm vì bố mẹ nào cũng muốn con mình có điều kiện để được học tập tốt hơn trong bối cảnh nguồn lực đầu tư cho giáo dục còn hạn chế. Nhưng vấn đề thực sự nằm ở cách trao đổi, cách mua, sử dụng qua từng năm và cách minh bạch các khoản thu đó.

Ai sẽ là người đứng ra để vận động thu, chi? Vấn đề này hiện như một "quy định ngầm" diễn ra nhiều năm, ở không ít trường học. Đó là đại diện hội phụ huynh sẽ đứng ra thu tiền và mua sắm, đầu tư cơ sở vật chất cho các lớp học. Nói là trên tinh thần tự nguyện nhưng vẫn có không ít phụ huynh băn khoăn, bức xúc về một số khoản chưa thật sự minh bạch và không hợp lý, đúng quy định.

Chẳng hạn như quỹ trường, mỗi năm học sinh phải đóng 2 lần, số tiền rơi vào khoảng 100.000 đồng/học sinh/học kỳ nhưng rất nhiều phụ huynh băn khoăn không biết nguồn quỹ này sẽ chi cho các hoạt động nào và việc chi tiêu liệu đã thực sự minh bạch? Thậm chí, một số nơi, cứ vào đầu năm lại vận động phụ huynh đóng góp tiền lắp ti vi, điều hòa, rèm cửa, quạt mát… trong khi các lớp tốt nghiệp ra trường đa số đều có tặng lại cho nhà trường.

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Văn Hiền, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo cho biết, thực hiện văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh về chấn chỉnh tình trạng "lạm thu" trong các cơ sở giáo dục, ngày 7-9-2023, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo ban hành Quyết định số 1030/QĐ-SGDĐT về việc kiểm tra thực hiện nhiệm vụ đầu năm học 2023 - 2024, trong đó có nội dung kiểm tra việc tổ chức thu các khoản tiền tại 21 cơ sở giáo dục trên toàn tỉnh.

Qua kiểm tra, đoàn đã phát hiện một số đơn vị thực hiện việc vận động tài trợ được nhà trường giao cho Ban đại diện cha mẹ học sinh trường hoặc lớp trực tiếp thu, chi (mua ti vi, điều hòa, quạt, lắp rèm cửa…) là chưa đúng quy trình, quy định theo điều 5, 6 Thông tư số 16/2018/TT-BGDĐT và điều 10, khoản 4 Thông tư số 55/2011/ TT-BGDĐT. Tại một số trường việc thu xã hội hóa thực hiện cào bằng cũng không đúng quy định tại điều 2, Thông tư số 16/2018/TT-BGDĐT. Sở đã trực tiếp chỉ đạo, chấn chỉnh việc thu không đúng quy định tại các trường học này.

Mới đây, ngày 14-9, UBND tỉnh đã có văn bản số 4539/UBND-THVX về việc thực hiện các khoản thu trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, năm học 2023 - 2024. Trong đó chỉ đạo, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng lạm thu đầu năm học. Thực hiện chỉ đạo này, Sở Giáo dục và Đào tạo đã yêu cầu các Phòng Giáo dục và Đào tạo thông báo công khai đường dây nóng trên cổng thông tin điện tử để nhân dân phản ánh.

Đặc biệt là xử lý nghiêm đối với người đứng đầu cơ sở giáo dục và làm rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục trên địa bàn để xảy ra tình trạng thu sai quy định, lạm thu; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra nhằm kịp thời phát hiện, chấn chỉnh việc thực hiện các khoản thu không đúng quy định tại các đơn vị, xử lý nghiêm sai phạm, không để tình trạng lạm thu xảy ra trên địa bàn tỉnh.

Đồng thời, Sở yêu cầu lãnh đạo, chuyên viên các Phòng Giáo dục và Đào tạo, Thủ trưởng các cơ sở giáo dục làm tốt công tác tuyên truyền để cha mẹ học sinh hiểu rõ về các khoản được phép thu theo quy định; đối với các khoản không được phép thu, kiên quyết không nộp và phản ánh về Phòng Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo để có chỉ đạo, chấn chỉnh kịp thời.