Gỡ nút thắt thiếu vật liệu xây dựng

Chỉ còn chưa đầy một tháng nữa (ngày 19-12-2025), 20 dự án, công trình trọng điểm dự kiến sẽ được động thổ, khởi công, khánh thành - sự kiện ý nghĩa chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV. Thế nhưng, tại một số công trình đang thi công lại bị chậm tiến độ. Nguyên nhân do thiếu vật liệu xây dựng thông thường (VLXD) cục bộ. Nếu vấn đề này không được giải quyết kịp thời sẽ khó có thể hoàn thành được mục tiêu đề ra.

“Khát” vật liệu xây dựng

Dự án cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang (giai đoạn 1) - công trình lớn nhất, trọng điểm, dự kiến sẽ khánh thành vào ngày 19-12. Tuy nhiên, theo báo cáo của Sở Tài chính, đến ngày 30-10, tổng giá trị xây lắp lũy kế là 2.301,14/4.717,467 tỷ đồng, đạt 48,78% giá trị hợp đồng, chậm 13% so với kế hoạch.

Tại 2 gói thầu huyết mạch số 19 và 53 của Dự án cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang (giai đoạn 1) đang bước vào giai đoạn nước rút. Tuy nhiên tình trạng thiếu VLXD đang ảnh hưởng rất lớn đến tốc độ thi công của hầu hết các hạng mục.

Hạng mục cầu Hàm Yên bắc qua sông Lô bị chậm tiến độ một phần do thiếu VLXD.

Ông Vũ Ngọc Oanh, Chỉ huy trưởng gói thầu 19 cho biết: Đơn vị đã huy động 241 xe, máy móc và gần 300 kỹ sư, thực hiện thi công 17 mũi, mục tiêu là trung tuần tháng 12 sẽ hoàn thành đoạn từ: Km0+00 - Km3+875,89 và từ Km10+255,91 - Km23+00 để đấu nối vào toàn tuyến. Chỉ huy trưởng công trình Vũ Ngọc Oanh phân trần: Theo kế hoạch hạng mục nền đường khi đã cơ bản hoàn thành sẽ đồng thời thực hiện các hạng mục khác đảm bảo làm đến đâu hoàn thành luôn đến đó.

Nhưng hiện nay, hạng mục nối dài giao thông dân sinh, cống hộp chạy theo tuyến đang phải thi công cầm chừng, bởi nhà thầu cung cấp bê tông thương phẩm không thể cung ứng do thiếu vật liệu để sản xuất. Được biết, tại gói thầu 19, quá trình thi công nền đường các đơn vị đã tận dụng nguồn vật liệu (đá) khi mở tuyến nhằm tiết kiệm vật liệu.

Tại gói thầu số 20, 21, 24… tình trạng thiếu VLXD cũng bức thiết với các nhà thầu. Ông Phạm Đắc Diện, Chỉ huy trưởng công trình gói thầu số 20 (từ km 23 - 43) cho biết: Đơn vị đang thi công hạng mục nền đường và cấp phối đá dăm, trung bình mỗi ngày cần rất nhiều đá nhưng hiện tại đơn vị cung ứng chỉ đáp ứng khoảng 50% - 60% nhu cầu. Khan hiếm VLXD kéo theo giá tăng cao, theo tính toán giá đá dăm các loại tăng gấp đôi so với dự toán ban đầu và điều này ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ thi công. 

Theo báo cáo của ngành chức năng tại các dự án: Công trình Bệnh viện Đa khoa Tuyên Quang; dự án Xây dựng đường từ Khu du lịch suối khoáng Mỹ Lâm đến Quốc lộ 2D kết nối với đường cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ... đều không thể tăng tốc, bứt phá. Lý do chung là thiếu VLXD.

Công ty Cổ phần công nghiệp Tân Hà, phường Minh Xuân - một trong số ít doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh có đủ năng lực ký hợp đồng nguyên tắc cung ứng VLXD cho các công trình trọng điểm, nhưng hiện tại đang “nợ” đơn của rất nhiều bạn hàng.
Ông Hoàng Duy Hiệp, Trưởng phòng Kinh doanh, Công ty Cổ phần công  nghiệp Tân Hà phân trần: Mặc dù đã ký hợp đồng nguyên tắc cung ứng VLXD thông thường dạng thô và bê tông thương phẩm cho các nhà thầu thi công, nhưng hiện nay vật liệu đang rất khan hiếm. Ông Hiệp thẳng thắn thừa nhận: Đến ngày 14-11, Công ty mới chỉ cung ứng được bê tông thương phẩm cho một số nhà thầu, riêng đối với đá dăm - vật liệu xử lý nền đường vẫn phải “nợ”.

Giống như Công ty Cổ phần công nghiệp Tân Hà, Công ty TNHH Hiệp Phú, phường An Tường cũng đang phải khất các nhà thầu khoảng 150 nghìn m3 vì không lo được nguồn cung. 

Đâu là nguyên nhân?

Nguyên nhân cốt lõi gây ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung, đặc biệt đối với các công trình, chính là quy trình cấp phép khai thác và một số quy định liên quan đến việc khống chế đối tượng mua vật liệu phục vụ thi công. Trong nhiều trường hợp, việc khai thác vật liệu phục vụ các dự án trọng điểm đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều sở, ban, ngành, nhưng quy trình này lại thiếu sự đồng bộ và linh hoạt.

Việc cấp phép thăm dò, phê duyệt trữ lượng, và cấp phép, gia hạn khai thác khoáng sản làm VLXD thông thường là một quy trình phức tạp, kéo dài nhiều tháng, thậm chí cả năm, liên quan đến các thủ tục về quy hoạch, đất đai và môi trường. Theo ông Hoàng Duy Hiệp, Trưởng phòng Kinh doanh, Công ty Cổ phần công   nghiệp Tân Hà, mặc dù Công ty được cấp phép khai thác mỏ, nhưng công suất khai thác được cấp phép trên 40 nghìn m3/năm, trong khi nhu cầu hiện nay gấp 5 - 7 lần. 

Dây chuyền sản xuất bê tông thương phẩm của Công ty Cổ phần Công nghiệp Tân Hà đang phải tạm nghỉ do thiếu vật liệu.

Ngoài ra, công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) tại các khu vực mỏ đã quy hoạch cũng gặp không ít trở ngại. Nhiều mỏ VLXD nằm trong khu vực đất lâm nghiệp, đất nông nghiệp hoặc có liên quan đến dân cư. Việc đàm phán, di dời, chuyển đổi mục đích sử dụng đất để khai thác mỏ thường kéo dài, làm chậm tiến độ đưa vật liệu ra thị trường. 

Thiếu VLXD đã gây ra những hệ lụy trực tiếp và nghiêm trọng, buộc nhà thầu dừng/giảm tốc độ thi công. Đây là hậu quả rõ rệt nhất. Sự khan hiếm đẩy giá VLXD tăng cao, vượt xa dự toán ban đầu, gây áp lực lớn lên nguồn vốn của nhà thầu và đòi hỏi phải điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án. Nhà thầu phải đối mặt với nguy cơ thua lỗ do chênh lệch giá, đồng thời tỉnh cũng phải đối mặt với nguy cơ đội vốn đầu tư công, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng ngân sách. Điều quan trọng nhất là mục tiêu hoàn thành các công trình để chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV có thể bị lỡ hẹn.

Quyết tâm tháo gỡ

Trước tình thế cấp bách về VLXD, để đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình, liên tiếp các tổ công tác của tỉnh, trực tiếp các đồng chí lãnh đạo UBND tỉnh đã đi kiểm tra và các cuộc họp với sự tham gia của các sở, ngành, các nhà thầu xây dựng đã được tổ chức bàn giải pháp tháo gỡ những khó khăn, điều tiết cung ứng VLXD.

Tại phiên họp thứ 3 đánh giá tiến độ thực hiện các dự án, công trình trọng điểm sẽ động thổ, khởi công, khánh thành vào ngày 19-12, đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Phan Huy Ngọc đã có những chỉ đạo: Không thể để VLXD trở thành nút thắt ảnh hưởng đến tiến độ các dự án trọng điểm, đặc biệt là các công trình chào mừng Đại hội. Các sở, ban, ngành không được né tránh, không được đùn đẩy trách nhiệm. Phải xem việc cung ứng đủ VLXD là nhiệm vụ chính trị hàng đầu trong thời điểm này.

Mới đây nhất, ngày 6-11, tại cuộc họp đánh giá tiến độ giải ngân vốn đầu tư công của tỉnh, đồng chí Nguyễn Mạnh Tuấn, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh khẳng định chủ trương của tỉnh, sử dụng tất cả các công cụ quản lý nhà nước để điều tiết nguồn cung VLXD phục vụ các công trình. Ngành Nông nghiệp và Môi trường phải khẩn trương tham mưu giải pháp khả thi nhất khai thác đảm bảo cung ứng đủ VLXD cho các nhà thầu.

Đồng chí Phạm Mạnh Duyệt, Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Sở đã tham mưu tỉnh phê duyệt 4 điểm mỏ, gồm 3 mỏ đá vôi, 1 mỏ cát thuộc khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản để cung cấp nguyên vật liệu phục vụ dự án cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang.

Đến nay, 2 mỏ đã hoàn thành công tác thăm dò, phê duyệt trữ lượng, đang hoàn thiện hồ sơ báo cáo kinh tế - kỹ thuật. Dự kiến hoàn thành và trình cấp giấy phép khai thác khoáng sản trong tháng 11. Sở cũng tham mưu cho tỉnh có cơ chế điều tiết nguồn cung VLXD từ các mỏ để phục vụ nhu cầu thi công của các nhà thầu. 

Hy vọng với sự vào cuộc quyết liệt của các đồng chí lãnh đạo tỉnh, ngành chuyên môn, nút thắt về thiếu VLXD sẽ nhanh chóng được tháo gỡ nhằm đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình, về đích đúng hẹn.

Đoàn Thư

undefined

Đồng chí Lê Thanh Sơn
Giám đốc Sở Xây dựng

Tháo gỡ vướng mắc pháp lý

Thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở Xây dựng đã thực hiện nhiều giải pháp đảm bảo nguồn cung vật liệu xây dựng (VLXD) cho các dự án trọng điểm. Hiện nay, Sở Xây dựng đang tập trung phối hợp với các sở, ngành, địa phương, khẩn trương rà soát, điều chỉnh quy hoạch khoáng sản; tháo gỡ vướng mắc pháp lý cho các mỏ; công bố danh mục các dự án được phép sử dụng vật liệu theo cơ chế đặc thù, giúp các chủ mỏ và nhà thầu chủ động trong khai thác và cung ứng. Đồng thời, ngành cũng tích cực phối hợp với lực lượng chức năng, tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác, vận chuyển nhằm ngăn chặn tình trạng đầu cơ, găm hàng, hoặc bán khoáng sản khai thác theo cơ chế đặc thù ra bên ngoài.

Đồng chí Trần Việt Hưng, 
Giám đốc Ban QLDA đầu tư xây dựng công trình số 1

Chủ động điều chuyển vật liệu giữa các công trình

Để bảo đảm tiến độ thi công các dự án trên địa bàn, đơn vị đã chủ động thực hiện giải pháp điều chuyển đất đắp giữa các công trình. Hiện toàn tỉnh có khoảng 70 công trình đang và đã thi công, nhu cầu đất đắp, đá dăm và các loại vật liệu san lấp rất lớn. Có công trình phát sinh khối lượng thừa, trong khi nhiều dự án lại thiếu hụt nguồn vật liệu.

Tuy nhiên, việc điều chuyển vật liệu, nhất là đất đắp, cũng gặp không ít khó khăn do khoảng cách xa, chi phí vận chuyển lớn, một số vị trí mặt bằng hạn chế phương tiện ra vào. Trước thực tế đó, Ban đã chủ động khảo sát, tìm kiếm thêm các nguồn cung phù hợp, ưu tiên các khu vực gần công trình để giảm chi phí, rút ngắn thời gian và bảo đảm chất lượng nền móng theo thiết kế.

Bên cạnh việc tận dụng đất đắp giữa các dự án, đơn vị còn cân đối các loại vật liệu khác như đá dăm, cấp phối, phối hợp chặt chẽ với các mỏ vật liệu và nhà thầu. Những giải pháp đồng bộ này giúp ổn định nguồn cung, hạn chế tình trạng thiếu vật liệu cục bộ, tạo điều kiện để các công trình thi công liên tục, đáp ứng tiến độ chung của tỉnh.

Ông Hoàng Văn Hội
 Công ty CP Sản xuất công nghiệp xây lắp 3 
(Thái Nguyên), nhà thầu Dự án Đập dâng nước tạo cảnh quan, phường Hà Giang 1

Cần cơ chế ưu tiên

Thời gian qua, dự án đối mặt với tình trạng thiếu hụt vật liệu thiết yếu như cát, đá, xi măng và sắt thép. Đặc biệt, một số thiết bị nhập khẩu như: cửa van, bộ truyền động thủy lực, tua bin thủy lực, tua bin mực nước... nhà thầu phải chủ động phối hợp đặt mua từ rất sớm để đáp ứng tiến độ thi công.

Hiện nay Dự án Đập dâng nước tạo cảnh quan đang bước vào cao điểm thi công “3 ca, 4 kíp” để đẩy nhanh tiến độ hoàn thành vào tháng 12/2025. Đơn vị rất mong các cơ quan chức năng có cơ chế ưu tiên để bảo đảm nguồn vật liệu xây dựng. Đồng thời, rà soát và linh hoạt hơn trong cấp phép, xác nhận nguồn gốc vật liệu, đặc biệt là các loại vật liệu khan hiếm theo từng thời điểm để nhà thầu chủ động hơn trong thu mua. Bên cạnh đó, nhà thầu mong muốn thực hiện quy trình rút gọn đối với các thủ tục liên quan đến xác nhận khối lượng, nguồn gốc vật liệu và đăng ký bến bãi, giúp rút ngắn thời gian chờ đợi.

Khi các cơ chế được tháo gỡ kịp thời, nhà thầu sẽ có điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh tiến độ, đưa công trình về đích đúng hẹn, bảo đảm chất lượng và mục tiêu dự án.

Ông Bùi Kiên Quyết
Giám đốc điều hành Công ty TNHH MTV 27/7 Hưng Thịnh

Đảm bảo nguồn đá xây dựng

Công ty hiện đang quản lý mỏ đá Đồng Doi, thôn Đa Năng, xã Sơn Dương với công suất khai thác trên 70.000 m³/năm. Công ty luôn chủ động phương án khai thác, vận chuyển, dự trữ vật liệu nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của các công trình xây dựng, nhất là các dự án trọng điểm, hạ tầng giao thông và công trình nông thôn mới của tỉnh.

Công ty thực hiện khai thác theo đúng giấy phép được cấp, tuân thủ quy trình an toàn, bảo vệ môi trường và cam kết không để xảy ra tình trạng khan hiếm đá, đẩy giá hoặc gây khó khăn cho đơn vị thi công các công trình, nhất là đối với các công trình lớn của tỉnh.

Việc kiểm soát chất lượng sản phẩm, niêm yết giá được thực hiện công khai, điều chỉnh giá phù hợp theo quy định, đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương trong việc giám sát, bảo vệ tài nguyên khoáng sản và hạn chế thấp nhất tác động tiêu cực đến môi trường, đời sống người dân gần khu vực khai thác đá.