Chiều 31/10/2022, tại Đại Lễ đường Nhân dân ở Thủ đô Bắc Kinh, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hội đàm với Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. (Ảnh: Trí Dũng/TTXVN)

Nhận lời mời của Ủy viên trưởng Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc Trung Quốc Triệu Lạc Tế, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dẫn đầu Đoàn Đại biểu Cấp cao Việt Nam thăm chính thức nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa từ ngày 7 đến 12/4.

Đây là chuyến thăm đầu tiên của ông Vương Đình Huệ tới Trung Quốc trên cương vị Chủ tịch Quốc hội, cũng là lần đầu tiên diễn ra cuộc gặp gỡ trực tiếp giữa người đứng đầu cơ quan lập pháp hai nước sau Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh năm 2023, hai nước đã kỷ niệm 73 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (18/1/1950-18/1/2023) và 15 năm thiết lập quan hệ Đối tác Hợp tác Chiến lược Toàn diện (2008-2023).

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.

Chuyến thăm lần này của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đến Trung Quốc được kỳ vọng tạo hiệu ứng lan tỏa, tạo động lực và xung lực mạnh mẽ cho sự phát triển quan hệ song phương Việt Nam-Trung Quốc.

Quan hệ hữu nghị truyền thống không ngừng được vun đắp

Việt Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng gần gũi có nhiều nét tương đồng về văn hóa, xã hội. Hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 18/1/1950. 74 năm qua, trải qua những thăng trầm cùng thời gian, quan hệ Việt Nam-Trung Quốc phát triển ổn định với dòng chảy chính là hữu nghị và hợp tác.

Tình hữu nghị được các thế hệ lãnh đạo hai nước vun đắp trở thành tài sản chung của hai dân tộc, góp phần duy trì xu thế hợp tác ổn định, lành mạnh, mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai nước.

Ðặc biệt, kể từ khi bình thường hóa năm 1991 đến nay, quan hệ Việt Nam-Trung Quốc đã phát triển sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực, từ chính trị, kinh tế đến văn hóa, an ninh, quốc phòng. Giao lưu và tiếp xúc cấp cao được duy trì thường xuyên bằng nhiều hình thức linh hoạt.

Qua các chuyến thăm và tiếp xúc, lãnh đạo cấp cao hai Ðảng, hai nước đã đạt nhiều nhận thức chung quan trọng, góp phần củng cố và tăng cường tin cậy chính trị, thúc đẩy hợp tác toàn diện trên các lĩnh vực, là định hướng chiến lược nền tảng, lâu dài cho sự phát triển lành mạnh, ổn định của quan hệ Việt-Trung.

Hai bên đã xác định phát triển quan hệ hai nước theo phương châm “Láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai” (năm 1999) và tinh thần “Láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt” (năm 2005).

Năm 2008, hai bên nhất trí thiết lập khuôn khổ quan hệ Đối tác Hợp tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam-Trung Quốc, khung hợp tác cao nhất, nội hàm sâu rộng nhất trong quan hệ của Việt Nam với các nước trên thế giới. Trung Quốc cũng là quốc gia đầu tiên cùng Việt Nam xây dựng khuôn khổ hợp tác này.

15 năm sau khi hai nước thiết lập quan hệ Đối tác Hợp tác Chiến lược Toàn diện, quan hệ giữa hai Đảng, hai nước duy trì xu thế không ngừng phát triển theo hướng lành mạnh, ổn định. Sự tin cậy chính trị giữa lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước Trung Quốc và Việt Nam không ngừng đi vào chiều sâu và được củng cố.

Đánh giá về quan hệ hai nước trong thời gian gần đây, Đại sứ Việt Nam tại Trung Quốc Phạm Sao Mai cho biết Việt Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng, có nhiều điểm tương đồng về văn hóa, thể chế chính trị và con đường phát triển. Dưới sự nỗ lực chung của cả hai bên, quan hệ hai Đảng, hai nước duy trì đà phát triển rất tích cực và đạt nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội (Nhân đại) và Mặt trận Tổ quốc (Chính Hiệp) hai nước thông qua các hình thức linh hoạt, thường xuyên gặp gỡ, tiếp xúc, trao đổi mật thiết, góp phần tăng cường tin cậy chính trị, củng cố vững chắc cho nền tảng chính trị của quan hệ hai Đảng, hai nước.

Các chuyến thăm, trao đổi và tiếp xúc gần đây có: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Trung Quốc (ngày 30/10 và 1/11/2022); Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm chính thức Trung Quốc và dự Hội nghị WEF 14 tổ chức tại Thiên Tân (Trung Quốc) (tháng 6/2023), dự Hội chợ Trung Quốc-ASEAN (CAEXPO) và Hội nghị Thượng đỉnh Thương mại-Đầu tư Trung Quốc-ASEAN (CABIS) lần thứ 20 tại thành phố Nam Ninh, tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) (tháng 9/2023); bà Trương Thị Mai, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương thăm và làm việc tại Trung Quốc (tháng 4/2023); Trưởng Ban Liên lạc Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Lưu Kiến Siêu thăm Việt Nam (tháng 9/2023); Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng dự Diễn đàn cấp cao hợp tác quốc tế “Vành đai và Con đường” lần thứ ba tại Bắc Kinh (Trung Quốc) (tháng 10/2023); Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị (tháng 12/2023); Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình và Phu nhân thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam (tháng 12/2023); Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Trung Quốc (tháng 4/2024)...

Chiều 12/12/2023, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng hội đàm với Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Tập Cận Bình thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam. (Ảnh: TTXVN)

Đặc biệt nhất trong số đó là hai chuyến thăm lẫn nhau mang tính lịch sử của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 10/2022) và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình (tháng 12/2023) đã góp phần tiếp thêm động lực mạnh mẽ để hai Đảng, hai nước không ngừng củng cố và nâng tầm quan hệ láng giềng hữu nghị và hợp tác toàn diện Việt Nam-Trung Quốc.

Trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 10/2022), hai bên đã ra “Tuyên bố chung Việt Nam-Trung Quốc về tiếp tục đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Trung Quốc".

Tiếp đó, trong chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình tới Việt Nam (tháng 12/2023), hai bên đã ra “Tuyên bố chung về việc tiếp tục làm sâu sắc và nâng tầm quan hệ Đối tác Hợp tác Chiến lược Toàn diện, xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam-Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược".

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ hội kiến Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Tập Cận Bình thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam tháng 12/2023.

Điểm nổi bật nhất trong các cuộc tiếp xúc trên là hai bên đều khẳng định coi nước kia là ưu tiên trong chính sách đối ngoại của nước mình. Việt Nam coi phát triển quan hệ với Trung Quốc là ưu tiên hàng đầu và là sự lựa chọn chiến lược, luôn mong muốn cùng Trung Quốc thúc đẩy quan hệ hai nước phát triển ổn định, lành mạnh, bền vững, vì hạnh phúc của nhân dân hai nước, vì sự nghiệp hòa bình và tiến bộ của nhân loại.

Phía Trung Quốc nhấn mạnh kiên trì chính sách hữu nghị với Việt Nam, coi Việt Nam là hướng ưu tiên trong ngoại giao láng giềng. Trung Quốc cũng khẳng định ủng hộ Việt Nam phát triển phồn vinh, nhân dân hạnh phúc, xây dựng nền kinh tế lớn mạnh, độc lập, tự chủ, thúc đẩy đồng bộ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế toàn diện, phát triển quan hệ đối ngoại rộng mở, hữu nghị, phát huy vai trò ngày càng quan trọng hơn cho hòa bình, ổn định, phát triển và phồn vinh ở khu vực và trên thế giới.

Tại các diễn đàn đa phương, Việt Nam và Trung Quốc tích cực phối hợp, thúc đẩy hòa bình, ổn định và hợp tác tại khu vực và trên thế giới, đặc biệt là tại diễn đàn ASEAN và Liên hợp quốc.

Hợp tác kinh tế, thương mại là điểm sáng

Hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư không ngừng đi vào chiều sâu, thực chất và trở thành điểm sáng trong quan hệ hai nước thời gian vừa qua. Trung Quốc liên tục duy trì là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam và thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam; Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và đối tác thương mại lớn thứ 5 của Trung Quốc trên thế giới (sau Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga).

Năm 2020, tổng kim ngạch thương mại hai nước đạt 133,09 tỷ USD; năm 2021 đạt 165,9 tỷ USD; năm 2022 đạt 175 tỷ USD; năm 2023 đạt 171,9 tỷ USD theo số liệu của hải quan Việt Nam; 2 tháng đầu năm 2024 đạt 27,3 tỷ USD.

Ngày 27/3/2023, tỉnh Hà Giang chủ trì tổ chức Hội nghị thường niên lần thứ 3 giữa Bí thư Tỉnh ủy các tỉnh: Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên (Việt Nam) và Bí thư Tỉnh ủy Vân Nam (Trung Quốc).

Việt Nam và Trung Quốc đã có nhiều thỏa thuận hợp tác song phương, cũng như các hiệp định đa phương như: Hiệp định Thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP); giai đoạn tới, Trung Quốc đang thúc đẩy việc tham gia vào Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP)…

Bên cạnh đó, do gần gũi về địa lý, tập quán tiêu dùng của người dân Trung Quốc có một số nét tương đồng với người Việt, mối quan hệ giao thương truyền thống có từ lâu đời, điều này tạo lợi thế rất lớn về hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này.

Trong số đó, xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Trung Quốc không ngừng được mở rộng. Trung Quốc trở thành một trong những thị trường quan trọng nhất đối với nông, lâm, thủy sản Việt Nam.

Các sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam từ hoa quả đến thực phẩm chế biến đang tạo ra chỗ đứng trên thị trường Trung Quốc. Hiện Việt Nam đã có 14 mặt hàng nông sản xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, gồm: tổ yến, khoai lang, thanh long, nhãn, chôm chôm, xoài, mít, dưa hấu, chuối, măng cụt, thạch đen, vải, chanh dây và sầu riêng.

Theo nhận định từ các chuyên gia thương mại, kể từ khi thực hiện cam kết trong Hiệp định thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA) đến nay, Trung Quốc đã giảm thuế cho hơn 8.000 mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam; trong đó có nông sản, trái cây tươi. Việc này đã mở ra nhiều cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường rộng lớn.

Về đầu tư, tính lũy kế đến tháng 3/2024, tổng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đăng ký của Trung Quốc tại Việt Nam là 27,64 tỷ USD với 4.418 dự án còn hiệu lực, đứng thứ 6/145 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Riêng trong năm 2023, Trung Quốc đầu tư vào Việt Nam 4,47 tỷ USD, tăng 77,5%, đứng thứ 4 trong tổng số các quốc gia và vùng lãnh thổ, song dẫn đầu về số dự án mới (chiếm 22,17%); trong quý 1/2024, Trung Quốc dẫn đầu về số dự án có vốn FDI đầu tư mới vào Việt Nam (chiếm 27,8%). Hai bên cũng tích cực phối hợp từng bước tháo gỡ giải quyết vướng mắc tồn đọng trong một số dự án hợp tác kinh tế trước đây.

Chương trình giao lưu hát đối trên sông biên giới Bắc Luân giữa thanh niên thành phố Móng Cái (Việt Nam) và thanh niên thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) trong khuôn khổ Hội chợ Quốc tế Việt-Trung lần thứ 15.

Hợp tác văn hóa, giáo dục, du lịch, giao lưu nhân dân, đặc biệt là giao lưu giữa thế hệ trẻ hai nước Việt Nam-Trung Quốc, ngày càng đi vào thực chất, giúp tăng cường hiểu biết lẫn nhau, tăng cường tình hữu nghị giữa hai Đảng, hai nước và nhân dân hai nước. Đến nay, đã có gần 60 tỉnh/thành phố của Việt Nam thiết lập quan hệ hợp tác hữu nghị với các địa phương Trung Quốc.

Về du lịch, trước khi dịch Covid-19 bùng phát, Trung Quốc nhiều năm liên tục dẫn đầu về lượng du khách đến Việt Nam, trung bình cứ 3 khách quốc tế đến Việt Nam thì có 1 khách Trung Quốc. Hiện Trung Quốc cơ bản đã khôi phục các chuyến bay thương mại với Việt Nam; mỗi tuần có hơn 200 chuyến bay qua lại giữa hai nước. Trung Quốc cũng đã triển khai cấp lại thị thực (visa) cho lưu học sinh và người lao động Việt Nam quay trở lại Trung Quốc.

Trong năm 2023, có hơn 1,7 triệu lượt khách Trung Quốc đến Việt Nam; 3 tháng đầu năm 2024 đạt gần 890.000 lượt khách, tăng 634,5% so cùng kỳ năm trước.

Hai bên cũng tổ chức nhiều hoạt động giao lưu khác như Liên hoan nhân dân biên giới Việt-Trung, Diễn đàn nhân dân Việt-Trung, Giao lưu hữu nghị giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với Chính hiệp toàn quốc Trung Quốc, hợp tác giữa các địa phương, nhất là các tỉnh, khu biên giới được tăng cường với nhiều hình thức đa dạng... Các hoạt động này đã góp phần củng cố nền tảng hữu nghị vững chắc cho quan hệ Việt Nam-Trung Quốc tiếp tục phát triển lành mạnh, ổn định.

Tăng cường hợp tác giữa cơ quan lập pháp hai nước

Chuyến thăm chính thức Trung Quốc từ ngày 7 đến 12/4/2024 của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ là chuyến thăm đầu tiên của ông trên cương vị Chủ tịch Quốc hội, cũng là lần đầu tiên diễn ra cuộc gặp gỡ trực tiếp giữa người đứng đầu cơ quan lập pháp hai nước sau Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Đại sứ Phạm Sao Mai nhấn mạnh chuyến thăm lần này của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ có ý nghĩa quan trọng trong việc duy trì giao lưu, tiếp xúc cấp cao, định hướng chiến lược cho quan hệ song phương, cụ thể hóa nhận thức chung giữa lãnh đạo cao nhất hai Đảng, hai nước; khẳng định Việt Nam coi phát triển quan hệ với Trung Quốc là ưu tiên hàng đầu và là sự lựa chọn chiến lược trong chính sách đối ngoại.

Tàu biển Zhao Shang Yi Dun, quốc tịch Trung Quốc đưa hơn 700 khách du lịch cập cảng Tiên Sa đến tham quan thành phố Đà Nẵng (12/2023).

Chuyến thăm cũng nhằm cụ thể hóa 6 phương hướng hợp tác lớn giữa hai nước, đặc biệt là thúc đẩy “lòng tin chính trị cao hơn” và củng cố “nền tảng xã hội vững chắc hơn", góp phần nâng tầm quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Trung Quốc, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển tại khu vực và trên thế giới.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam và Nhân đại toàn quốc Trung Quốc không ngừng được củng cố và phát triển tốt đẹp hiện nay, chuyến thăm góp phần làm sâu sắc và nâng cao hiệu quả hợp tác giữa cơ quan lập pháp hai nước; khẳng định vai trò rất quan trọng của đối ngoại Quốc hội Việt Nam đối với sự nghiệp phát triển đất nước.