Điểm nhấn trong trang phục của phụ nữ Dao Quần trắng là chiếc khăn đội đầu và yếm

Màu chàm là màu chủ đạo trong trang phục của phụ nữ Dao quần trắng với điểm nhấn là chiếc yếm và khăn, mũ đội đầu. Chiếc yếm có họa tiết hoa văn độc đáo, sinh động. Đó là hình hoa văn cây cỏ, động vật, hình người, chim muông… Chiếc yếm nổi bật còn bởi được thiết kế khá to, che kín cả ngực và bụng. Chiếc yếm thêu là niềm kiêu hãnh của các thiếu nữ của người Dao quần trắng, là tiêu chuẩn đánh giá phẩm chất của người con gái qua những đường nét thêu thùa trên chiếc yếm. Vì thế nhìn vào chiếc yếm của người thiếu nữ, bà mẹ Dao kén dâu có thể đánh giá cô gái đó có đủ phẩm chất để trở thành dâu thảo, vợ hiền, người mẹ tốt hay không.

Chiếc mũ, khăn đội đầu của người Dao Quần trắng khá đặc biệt. Theo một số bậc cao niên thì ở một số vùng, chỉ cô dâu và phù dâu mới đội mũ, còn lại là vấn khăn. Thậm chí, theo lời của chị Tướng Thị Lý, xã Hùng Đức (Hàm Yên), người chuyên bán hàng tại các chợ phiên trong tỉnh cho biết: chiếc mũ cô dâu không bao giờ mang ra chợ bán vì đó là vật linh thiêng, gắn với cuộc đời của người phụ nữ. Trước khi lấy chồng người phụ nữ dành bao công sức, tâm huyết để thêu chiếc mũ ấy. Chiếc mũ còn ngầm ý nói cho nhà trai biết về sự khéo léo, đảm đang của cô dâu. Vì thế, phụ nữ nào giỏi thêu thùa, may vá cũng là người phụ nữ được nhiều trai làng để ý. Gia đình nào may mắn có người con dâu ấy thì gia đình ấy có phúc.

Chiếc mũ đội đầu của phù dâu được thêu nổi bật với hoa văn độc đáo và những tua rua rực rỡ.

Hiểu được ý nghĩa này nên dù buôn bán tại chợ phiên hơn chục năm nay, dù bán không biết bao bộ trang phục của người Dao Quần trắng nhưng chưa bao giờ chị Lý bán mũ đội đầu của cô dâu. Loại mũ duy nhất chị bán là mũ phù dâu. Chiếc mũ này cũng được thêu tỉ mỉ và được khá nhiều người ưa chuộng. Cùng với đó là khăn đội đầu. Khăn của phụ nữ Dao Quần Trắng hình chữ nhật (rộng 40 x 50cm) màu chàm, thêu nhiều họa tiết trang trí, như: thêu nhiều hình sao; hình con cua. Chính tâm của khăn thêu ngôi sao tám cánh, bốn góc khăn thêu 4 ngôi sao nhỏ hơn nối với ngôi sao ở chính tâm bằng các tia; xen kẽ giữa họa tiết các ngôi sao lớn này là nhiều ngôi sao nhỏ hơn, cùng họa tiết các hình hoa, lá, lọng… Mép khăn viền các đoạn ngắn vải màu trắng, đỏ xen kẽ. Đỉnh một góc khăn có đính dải buộc được dệt từ chỉ đỏ và đen.

Khăn, mũ, yếm cùng với dây lưng, áo dài, quần, xà cạp sẽ tạo nên bộ trang phục độc đáo của người Dao Quần trắng. Ngày nay, người Dao Quần trắng vẫn gìn giữ trang phục truyền thống qua việc mặc trang phục trong sinh hoạt hằng ngày và trong những dịp đặc biệt như lễ, tết, đám cưới... Và một số câu lạc bộ gìn giữ bản sắc dân tộc Dao được duy trì và phát triển là cơ sở để văn hóa người Dao Quần trắng nói chung, trong đó có trang phục truyền thống được bảo tồn trong cộng đồng.