Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và Bí thư Thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Cuba Miguel Diaz Canel Bermudez duyệt Đội danh dự. (Ảnh: Lâm Khánh/TTXVN)

Tình cảm chưa bao giờ nhạt phai

Hơn 60 năm qua, dù tình hình thế giới có nhiều thách thức, thăng trầm, song mối quan hệ đoàn kết, anh em giữa Việt Nam-Cuba vẫn ngày càng được củng cố và phát triển, gắn bó khăng khít trên nhiều lĩnh vực. Theo đồng chí Lê Hoài Trung, Bí thư Trung ương Ðảng, Trưởng ban Ðối ngoại Trung ương, đây là chuyến thăm Cuba đầu tiên của đồng chí Tô Lâm trên cương vị Tổng Bí thư, Chủ tịch nước. Cuba cũng là một trong những nước đầu tiên Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm sang thăm. Ðiều này thể hiện sự coi trọng cao của Việt Nam đối với Cuba và vị trí của Cuba trong chính sách đối ngoại của Việt Nam.

Qua chuyến thăm, Việt Nam khẳng định tiếp tục kế thừa và phát huy di sản quan hệ quý báu giữa hai nước trên nền tảng vững chắc do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng Tư lệnh Fidel Castro tiên phong gây dựng. Hai bên sẽ nâng cao hiểu biết lẫn nhau và tăng cường phối hợp trên những vấn đề quốc tế lớn vì lợi ích của cả hai nước và hai dân tộc.

Những ngày Ðoàn đại biểu cấp cao Việt Nam ở Cuba, cảm nhận tình cảm đồng chí, anh em sâu đậm, chưa bao giờ phai nhạt, bởi ở đâu trên đất bạn cũng dễ dàng thấy hình ảnh Việt Nam. Những hình ảnh ấy không chỉ là kỷ niệm trong quá khứ mà hiện diện sống động trong không gian sống hiện tại và trong tâm trí người dân Cuba.

Khi Phu nhân Ngô Phương Ly cùng đoàn đại biểu đến thăm Trường tiểu học Võ Thị Thắng, ở quận Playa, Thủ đô La Habana, ai nấy đều xúc động trước hình ảnh thầy, cô và các học sinh cầm cờ hai nước mừng rỡ vẫy chào, ánh mắt, nụ cười vui tươi, hồn hậu. Trên bức tường phía sau lưng thầy trò, bức ảnh Anh hùng Việt Nam Võ Thị Thắng với "Nụ cười chiến thắng" khiến không gian càng thêm ấm áp. Ðặc biệt, khi các bé gái Cuba mặc áo dài, cầm nón múa hát bài ca truyền thống của Việt Nam thì mỗi người đều cảm thấy khoảng cách địa lý giữa hai quốc gia như được kéo gần lại.

Trên khắp đất nước Cuba, có rất nhiều công trình được đặt tên Việt Nam như: Trường Hồ Chí Minh tại quận Jaruco; Trường tiểu học bán trú "Bác Hồ" ở quận Playa; Làng Bến Tre và Nhà trẻ "Những người bạn nhỏ của Việt Nam" ở Bauta; Xí nghiệp máy "Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" ở Boyeros; Trường tiểu học "Bắc Lý" tại Surgidero, Batabanó, tỉnh La Habana… Trong lòng mỗi người dân Cuba, Việt Nam dù ở nơi rất xa xôi nhưng không hề xa lạ, bởi mỗi công trình ấy đều là những câu chuyện kể đầy ấn tượng về đất nước Việt Nam anh hùng.

Tham gia đón Ðoàn Việt Nam, có một phụ nữ lặng lẽ làm cầu nối ngôn ngữ để mọi người có thể thăm hỏi, chuyện trò với nhau. Ðó là bà Maria Llorens Trevino, một người Cuba coi Việt Nam là Tổ quốc thứ hai của mình. Bà có cái tên Việt Nam là Hiền. Bà đã công tác ở Ðại sứ quán Cuba tại Hà Nội hai nhiệm kỳ và trước đó có 4 năm học ở Trường đại học Tổng hợp Hà Nội (cũ), Khoa tiếng Việt và Ngữ văn Việt Nam. Bà giải thích sở dĩ có tên Việt là vì quá trình học, các thầy cô gọi tên của bà thấy khó quá cho nên đặt cho bà một cái tên Việt Nam.

Trong câu chuyện với chúng tôi, bà thường xuyên xúc động đưa tay lên ngực và nói: "Tôi yêu Việt Nam, Việt Nam luôn trong trái tim tôi". Bà chia sẻ, khoảng thời gian ở Việt Nam là quãng đời rất đẹp mà bà không bao giờ quên. Nhất là quãng thời gian học đại học ở Hà Nội, qua say sưa tìm hiểu ngôn ngữ Tiếng Việt mà bà đã yêu sâu sắc Việt Nam từ lúc nào.

Bà lấy cho chúng tôi xem tấm bằng tốt nghiệp Trường đại học Tổng hợp Hà Nội, Khoa tiếng Việt và Ngữ văn Việt Nam, niên khóa 1974-1978 mà bà luôn trân trọng mang theo bên người. Gần 50 năm, tấm bằng đã cũ nhưng nét mực còn đậm nguyên như tình cảm của bà đối với Việt Nam chưa bao giờ phai nhạt.

Hợp tác thực chất, tạo đà phát triển

Những ai từng đến Cuba, nhất là có nhiều thời gian trải nghiệm không gian sống ở Thủ đô La Habana thường chia sẻ cảm giác như đang xem một thước phim quay chậm của lịch sử vì hầu hết những công trình từ thế kỷ trước vẫn tồn tại và được sử dụng. Các khu tập thể vẫn là những cấu trúc nhà ở Tây Ban Nha đặc trưng. Nhiều di tích lịch sử, công trình văn hóa từ nhiều thế kỷ, được bảo tồn rất tốt, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa của nhân loại.

Cuba nổi tiếng với bờ biển dài rất đẹp, những nét văn hóa đặc sắc… Ðó là thế mạnh phát triển du lịch của Cuba. Tuy nhiên, nó vẫn chưa thể trở thành một ngành kinh tế mạnh. Cuba đang nỗ lực thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội để nhanh chóng vượt qua những khó khăn, thách thức hiện nay.

Trong khuôn khổ chuyến thăm lần này, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm cùng Ðoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới thăm Ðặc khu phát triển Mariel (ZEDM). Ðây là đặc khu kinh tế đầu tiên và duy nhất tại Cuba tính đến thời điểm hiện tại. Ðặc khu có vị trí chiến lược là điểm giao thương và là trung tâm của các trục bắc-nam, đông-tây của bán cầu tây, của giao thông hàng không và đường biển. Trong bán kính khoảng 1.000 dặm, chung quanh có 32 cảng của 17 quốc gia và đây đều là những cảng quan trọng nhất trong khu vực.

Cuba bảo đảm những lợi thế khi đầu tư tại đây là nguồn lao động có trình độ, tay nghề cao; vị trí địa kinh tế thuận lợi; môi trường chính trị, xã hội và pháp lý ổn định; quá trình phê duyệt dự án nhanh chóng với sự hỗ trợ của cơ chế "một cửa"; chế độ thuế đặc biệt; có sẵn cơ sở hạ tầng cơ bản…

Với cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ, hiện đại, có tính kết nối cao, ZEDM hứa hẹn mang lại nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài nói chung và Việt Nam nói riêng. Hiện, có sáu dự án của doanh nghiệp Việt Nam tại đây. Tiên phong là Tổng công ty Viglacera với Công ty SANVIG (liên doanh giữa Viglacera Việt Nam và Công ty Prodimat, thuộc Tập đoàn Geicon Cuba) thực hiện dự án sản xuất sứ vệ sinh và gạch lát ceramic tại Santa Cruzo; tiếp theo là các dự án: Nhà máy sản xuất bỉm, tã lót của Công ty cổ phần Ðầu tư Toàn cầu Thái Bình; Dự án phát triển hạ tầng khu công nghiệp ViMariel (do Viglacera SA, công ty con 100% vốn của Viglacera) tại Ðặc khu ZEDM; Liên doanh sản xuất bột giặt, chất tẩy rửa Suchel (do Công ty cổ phần Ðầu tư Toàn cầu Thái Bình góp vốn liên doanh) và Dự án năng lượng mặt trời của Công ty Thái Bình Green Power...

Chia sẻ với những đánh giá của nhà lãnh đạo Cuba về tiềm năng của Ðặc khu phát triển Mariel, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm cho rằng, đây là mô hình kinh tế tiềm năng, thử nghiệm những chính sách mới, đặc thù, trước khi nhân rộng, từ đó tạo ra động lực mạnh mẽ hơn cho nền kinh tế Cuba vượt qua khó khăn, thách thức hiện nay.

Hai bên tiếp tục triển khai Hiệp định thương mại Việt Nam-Cuba (ký năm 2018, có hiệu lực từ 1/4/2020) với nhiều cam kết ưu đãi thương mại, đem lại lợi ích cho doanh nghiệp hai nước và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa song phương.

Tại hội đàm cấp cao giữa hai nhà lãnh đạo, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm khẳng định với Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Diaz-Canel Bermudez rằng, Việt Nam luôn quan tâm, dõi theo mỗi bước phát triển của Cuba; trân trọng những nỗ lực to lớn, thường xuyên của Ðảng Cộng sản Cuba trong thực hiện Nghị quyết Ðại hội VIII của Ðảng Cộng sản Cuba. Ðảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam luôn đoàn kết với Ðảng, Nhà nước và nhân dân Cuba, coi thành công của Cuba là thành công của chính mình, cùng trăn trở trước những khó khăn, thách thức mà Cuba phải giải quyết.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước đánh giá cao những chủ trương, biện pháp mà Cuba đã triển khai thực hiện, trong đó có công tác tư tưởng, đấu tranh vì hòa bình, cập nhật hóa mô hình phát triển kinh tế-xã hội và khắc phục khó khăn, thách thức.

Nhất trí cao việc đẩy mạnh và làm sâu sắc hợp tác kinh tế giữa hai nước, Bí thư thứ nhất Ðảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel Bermudez cho rằng hai bên sẽ cùng nghiên cứu những phương thức hợp tác mới, tháo gỡ khó khăn, phát huy Hiệp định thương mại giữa hai nước nhằm nâng kim ngạch thương mại; tạo điều kiện cần thiết cho hoạt động kinh doanh bền vững của doanh nghiệp Việt Nam tại Cuba, phù hợp với chính sách thu hút đầu tư để phát triển kinh tế của Cuba.

Các cơ quan liên quan của hai bên tăng cường phối hợp nghiên cứu mô hình hợp tác sản xuất nông nghiệp nhằm hỗ trợ Cuba gia tăng sản lượng và năng lực sản xuất tại chỗ, phát triển ngành nông nghiệp, bảo đảm an ninh lương thực. Hai bên thúc đẩy và mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực năng lượng, công nghệ sinh học, y tế, du lịch, viễn thông, xây dựng; thúc đẩy hợp tác giữa các địa phương và nhân dân hai nước.

Quan hệ chính trị-ngoại giao tốt đẹp giữa Việt Nam và Cuba đang tạo đà cho hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước phát triển. Tin tưởng rằng, thời gian tới, hai bên tiếp tục phát huy nghĩa tình nồng ấm, tin cậy lẫn nhau, hợp tác hiệu quả hơn trên các lĩnh vực, đưa quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam-Cuba bước sang một giai đoạn mới, ngày càng thực chất và bền vững, vì lợi ích của nhân dân hai nước.