Ông Bàn Văn Lương, thôn 4, xã Lang Quán (Yên Sơn) nghiên cứu sách cổ.

Ông Lương chia sẻ, gia đình ông có 5 đời làm thầy, nên từ nhỏ ông đã được theo ông, bố đi làm lễ và học theo. Trong mỗi gia đình người Dao không thể thiếu những nghi lễ quan trọng như: lễ thay tên, lễ cấp sắc, lễ làm chay, lễ cúng cơm mới… Kèm theo đó là các bài múa truyền thống, hát Páo dung. Người con trai phải trải qua lễ thay tên, cấp sắc mới được coi là trưởng thành và có thể làm thầy.

Nhiều năm tham gia công tác xã hội, trải qua các cương vị công tác ở xã, ông luôn trăn trở phải làm sao để giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc. Vì vậy, những năm làm cán bộ Văn hoá – xã hội của xã ông đã tham mưu UBND xã thành lập CLB giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc Dao do ông làm chủ nhiệm CLB. Khi ấy CLB thu hút hơn 20 người tham gia, duy trì chế độ sinh hoạt hằng quý, thường xuyên giao lưu, biểu diễn văn hoá, văn nghệ với các xã khác trong huyện.

Ông Bàn Văn Lương đánh trống cơm.

Ông Lương chỉ cho chúng tôi 2 chiếc hòm gỗ ở góc nhà, trong đó đựng những tài sản vô cùng quý giá đối với ông. Đó là những cuốn sách cổ do đời ông, cha để lại được ông giữ gìn cẩn thận, để tiếp tục nghiên cứu và thực hiện những bài cúng trong các dịp lễ, Tết. Ngoài ra là những nhạc cụ có từ lâu đời như chiêng, trống, nạo bạt (gồm nạo bạt bố, mẹ)… trong đó, chiếc trống cơm được làm bằng gốm sành chắc chắn, hai đầu được dùng bằng hai loại da khác nhau, đầu trước dùng bằng da kỳ đà để tạo độ vang, đầu sau được dùng bằng da trâu. Chiêng trống được kết hợp với các điệu múa trong những nghi lễ quan trọng, không chỉ là âm thanh của nhạc cụ mà còn là sự kết nối với tổ tiên, thần linh đề cầu mong những điều tốt đẹp cho con cháu và cộng đồng.

Những năm qua, ông Lương đã truyền dạy các bài cúng cho hơn 10 học trò trong xã. Ai có khó khăn gì trong quá trình thực hiện ông đều sẵn sàng chỉ bảo, giúp đỡ tận tình. Ngày nay, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, nhiều hủ tục, tập quán lạc hậu đã dần được loại bỏ. Tuy nhiên, những gì là hồn cốt, bản sắc văn hoá dân tộc luôn được bà con gìn giữ và phát huy. Đó là trang phục, tiếng nói, các phong tục, nghi lễ truyền thống…

 Các nhạc cụ, trang phục truyền thống thường dùng cho thầy trong các nghi lễ của dân tộc Dao.

Xã Lang Quán có hơn 50% đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có khoảng 35% dân tộc Dao. Ông Bàn Văn Lương bộc bạch: “Đã gần 70 tuổi đời, tôi chỉ mong mình có sức khoẻ để tiếp tục truyền dạy những nghi lễ truyền thống của dân tộc cho thế hệ trẻ”. Bằng những hoạt động thiết thực, ông Lương đã và đang góp phần giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc Dao trên địa bàn xã.