Ngã sáu Buôn Ma Thuột, nơi diễn ra trận đánh mở màn Chiến dịch giải phóng Tây Nguyên năm xưa.

Thực hiện quyết tâm của Bộ Chính trị về giải phóng miền nam, tháng 1-1975, Thường trực Quân ủy Trung ương họp quán triệt và quyết định mở Chiến dịch Tây Nguyên. Ngày 4-3-1975, bộ đội ta chính thức nổ súng mở màn Chiến dịch. Từ ngày 4 đến 9-3, quân ta đánh cắt giao thông trên các tuyến đường số 19, 21, cô lập Tây Nguyên với vùng duyên hải miền trung; chia cắt đường số 14 để cô lập hai khu vực bắc Tây Nguyên với nam Tây Nguyên; tiến công đánh chiếm quận lỵ Thuần Mẫn (8-3), Đức Lập (9-3), cô lập triệt để Buôn Ma Thuột. Trong hai ngày 10 và 11-3, quân ta tiến công thị xã Buôn Ma Thuột, đánh thắng trận then chốt của chiến dịch...

Chiến dịch Tây Nguyên đã mở màn cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 thắng lợi vang dội, có ý nghĩa to lớn cả về chính trị và quân sự. Chiến thắng Tây Nguyên đã mở ra thời cơ tổng tiến công chiến lược trên toàn miền nam để quân và dân ta tiếp tục thực hiện các đòn tiến công quân sự lớn, phát triển cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 đi đến thắng lợi hoàn toàn. Đồng chí Huỳnh Văn Cần, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Đác Lắc nhớ lại: Để có được trận đánh Buôn Ma Thuột lịch sử (10-3-1975), quan điểm chỉ đạo của Trung ương là quyết giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột để tạo đà giải phóng toàn Tây Nguyên. Khát vọng độc lập tự do của đồng bào Tây Nguyên đã góp phần quan trọng và ý nghĩa cho Chiến thắng Buôn Ma Thuột lịch sử, mở đầu chiến dịch giải phóng Tây Nguyên.

Cựu chiến binh Nguyễn Tất Xáng, hiện sống ở thị trấn Ea Ca, huyện Ea Ca (Đác Lắc) kể: Năm 1970, khi đang là sinh viên của Trường đại học Sư phạm Vinh, tôi xung phong đi bộ đội và có mặt tại chiến trường Tây Nguyên vào tháng 1-1971. Đến tháng 8-1974, tôi được lệnh của Trung đoàn cử đi trinh sát chuẩn bị chiến trường để sẵn sàng hợp đồng tác chiến đánh vào thị xã Buôn Ma Thuột khi có lệnh. Lúc bấy giờ thị xã Buôn Ma Thuột chỉ có lèo tèo vài con đường nhựa, tập trung chủ yếu ở khu vực chợ, còn chung quanh toàn là rừng rậm. Ngày 10-3-1975 lịch sử ấy, khi những quả pháo đầu tiên của ta dội bão lửa xuống trận địa của địch, từ đài quan sát chúng tôi đã thấy rõ những đồn bốt quân thù đóng tại nhiều điểm trong trung tâm thị xã và các vùng lân cận bốc cháy, quân địch bỏ chạy tán loạn. Chứng kiến thời khắc lịch sử ấy, trong tôi đã dâng lên một niềm tin tất thắng mãnh liệt vào cuộc chiến đấu chính nghĩa vì độc lập của Tổ quốc.

Xuất phát điểm của đô thị Buôn Ma Thuột lúc ấy rất thấp, cơ sở hạ tầng và nền kinh tế của chế độ cũ để lại quá nhỏ bé, nghèo nàn. Mọi hoạt động kinh tế chủ yếu là phục vụ trực tiếp cho bộ máy chiến tranh tại chỗ của địch. Vì thế đời sống của người dân Buôn Ma Thuột nói riêng, tỉnh Đác Lắc nói chung gặp rất nhiều khó khăn, nhất là ở những vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nạn đói thường xuyên xảy ra. Thêm vào đó là sự phá hoại quyết liệt của bọn Phun-rô trong những năm đầu mới giải phóng, càng làm cho đời sống kinh tế, chính trị, xã hội ở Buôn Ma Thuột trở nên vô cùng phức tạp.

40 năm đã trôi qua, giờ đây nhiều vùng quê ở Đác Lắc không ngừng khởi sắc, đã và đang khẳng định bước đi trên con đường công nghiệp hóa của mình. Tỉnh đã phát triển hệ thống thủy lợi bảo đảm tưới chủ động cho hơn 76,3% diện tích cây trồng có nhu cầu tưới; cải tạo, nâng cấp, trải nhựa hoặc bê-tông hóa 100% các tuyến đường tỉnh, 80% hệ thống đường huyện, 50% đường xã và liên xã; 97% thôn, buôn có điện, trong đó 97% số hộ được dùng điện. Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia đạt 31,4%. Có 95% thôn, buôn có trường hoặc lớp mẫu giáo (tính cả thôn, buôn học ghép lớp). Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo chiếm hơn 50% tổng số lao động; tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị dưới 2,94%.

Trong trụ sở UBND xã mới xây còn thơm mùi sơn mới, ông Ama Nghiệp, Chủ tịch UBND xã Dak Phơi, huyện Lắc (tỉnh Đác Lắc) kể cho chúng tôi nghe về truyền thống anh hùng của nhân dân Dak Phơi với vẻ đầy tự hào... Dak Phơi được cách mạng chọn làm căn cứ H10, gọi là xã 1 và xã 2 theo yêu cầu kháng chiến. Người dân nơi đây không chỉ nuôi giấu, bảo vệ cán bộ cách mạng mà còn trực tiếp vót hàng nghìn mũi chông, góp hàng trăm tấn lương thực phục vụ kháng chiến. Nhiều nhà cửa trong làng bị giặc đốt cháy thành tro bụi nhưng không một người dân nào nản chí mà vẫn kiên cường bám trụ, tăng gia sản xuất để tiếp tế lương thực, nuôi dưỡng bộ đội, nổi dậy phá ấp chiến lược, tham gia các cuộc đấu tranh chính trị. Trải qua cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, hàng chục người con ưu tú của Dak Phơi đã anh dũng hy sinh vì độc lập dân tộc. Năm 1977, xã Dak Phơi vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Sau ngày đất nước thống nhất, xã Dak Phơi đứng trước muôn vàn khó khăn, thách thức trong công cuộc xây dựng và kiến thiết quê hương. Phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang trong kháng chiến, người dân Dak Phơi đã đoàn kết một lòng cùng nhau xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Toàn xã hiện có 1.259 hộ, với 6.247 khẩu gồm năm dân tộc Tày, Nùng, M'nông, Mông và Kinh sinh sống ở 11 thôn, buôn. Được sự quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước, đời sống người dân nơi đây đang khởi sắc từng ngày. Bà H'Jiêng Liêng Hót, (dân tộc M'nông, ở buôn Pai Ar) từng tham gia kháng chiến, sau chiến tranh, bà trở về cuộc sống đời thường với tỷ lệ mất sức lao động 63% (bệnh binh), gia đình bà gặp rất nhiều khó khăn. Không cam chịu đói nghèo, bà bắt tay vào khai hoang đất làm nương rẫy. Nhờ chịu khó học hỏi, biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất cho nên năng suất cây trồng ngày càng tăng, hiệu quả kinh tế cao.

Với 1 ha trồng cà-phê và tám sào ruộng, cộng với việc chăn nuôi heo, bò, gia đình bà H'Jiêng giờ có thu nhập từ 50 đến 60 triệu đồng mỗi năm. Nhiều hộ nông dân trên địa bàn xã Dak Phơi đã biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao đời sống. Nhờ đó, bộ mặt nông thôn của thôn, buôn ngày càng khởi sắc. Anh Lục Văn Kiểm, Trưởng Công an xã chia sẻ: "Mình tự hào vì được sinh ra và lớn lên trên mảnh đất anh hùng này. Vì vậy, mình luôn cố gắng làm tròn trách nhiệm của một người cán bộ gương mẫu, xứng đáng với các thế hệ cha anh".

Có dịp về lại buôn Đác Tua, xã Cư Pui, huyện Krông Bông, cái nôi cách mạng của tỉnh Đác Lắc. Nép mình bên dãy Cư Yang Sin hùng vĩ, buôn Dak Tua hiện lên yên bình bên những đồng lúa vàng óng. Ngồi bên hiên nhà dài hướng mắt về ngọn núi Cư Pui cao vút trong sương mờ, già làng Y Sing Mdrang đã qua 80 mùa rẫy nhưng vẫn còn minh mẫn, đôi mắt vẫn tinh anh, già nhớ lại: "Thuở xưa, ngày nào cũng vậy, cứ sau một ngày lên rẫy tỉa bắp, trồng lúa, săn bắt thú trở về, người dân trong buôn làng lại tề tựu cùng nhau về căn nhà dài cộng đồng. Một ngày kia, lũ giặc cướp nước đến đốt phá hết nhà cửa, bắt hết trâu, bò, gà, heo khiến cho đời sống dân làng chìm trong đau khổ. Nhiều người đã bỏ làng chạy trốn vào rừng, đi theo cách mạng.

Được cách mạng giác ngộ, những người con của buôn làng Đác Tua đã xung phong lên đường đánh giặc, còn những người cha, mẹ cũng hăng hái cùng nhau trồng sắn, tỉa ngô, gieo lúa, gùi lương, tải đạn, nuôi giấu bộ đội, phục vụ kháng chiến". Chỉ tay về phía những ngôi nhà mới, con đường nhựa uốn lượn qua những quả đồi và cánh đồng lúa dưới chân núi, Chủ tịch UBND xã Cư Pui Nguyễn Văn Tâm chia sẻ: Xã đã đầu tư kinh phí mở các lớp đào tạo, tập huấn cho người dân nắm khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp để áp dụng vào sản xuất, mở các lớp dạy nghề cho nhân dân, định hướng cho nông dân cải tạo vườn tạp và chuyển những diện tích lúa kém hiệu quả sang trồng các cây hoa màu để tăng thu nhập, nay buôn Đác Tua không còn hộ đói, các hủ tục, tập quán mê tín dị đoan dần được loại bỏ.

Nói về vị thế của Buôn Ma Thuột, của Đác Lắc ở khu vực Tây Nguyên nhân dịp 40 năm giải phóng Buôn Ma Thuột, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Đác Lắc Niê Thuật khẳng định: Năm 2015 là năm cuối của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm năm của tỉnh (2011 - 2015), vì vậy, các ngành, các cấp và địa phương ở Đác Lắc cần nỗ lực phấn đấu, phát huy tối đa các nguồn lực để hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch đề ra; tập trung các nguồn lực, giải pháp để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sản xuất kinh doanh, đẩy mạnh các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp; nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước; tập trung bảo đảm an sinh xã hội ở các khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; đẩy mạnh tái cơ cấu đầu tư công, cải cách hành chính, tăng cường thu hút đầu tư, phấn đấu đạt mức tăng trưởng cao hơn năm 2014. Đó là quyết tâm của Đác Lắc nhằm tạo vị thế mới để Buôn Ma Thuột trở thành khu vực trung tâm của Tây Nguyên.