Mặc dù Ngân hàng Nhà nước tiếp tục chủ trương không in thêm tiền lẻ, siết chặt việc đổi tiền mệnh giá nhỏ, nhưng dịch vụ đổi tiền mới vẫn sôi động, với đủ loại mệnh giá, nhất là trên internet. Chỉ cần gõ từ khóa “đổi tiền mới”, “đổi tiền lẻ” trên các công cụ tìm kiếm, hàng chục Website cung cấp dịch vụ này sẽ hiện ra. Trên mạng xã hội như Facebook, Zalo, cũng với từ khóa tương tự sẽ có hàng trăm kết quả.

Các ngân hàng khuyến cáo người dân không nên đổi tiền lẻ, tiền mới qua mạng tiềm ẩn nguy cơ lừa đảo rất cao.

Mức phí đổi tiền khá tương đồng giữa những người cung cấp và tỷ lệ nghịch với mệnh giá tiền. Cụ thể, tiền mới mệnh giá nhỏ có phí đổi cao hơn, tiền mệnh giá 1.000 đồng phí 15%, tiền mệnh giá 2.000 đồng phí 10%, tiền mệnh giá 5.000 đồng phí 13%. Trong khi đó, khách đổi tiền mới mệnh giá 10.000 đồng và 20.000 đồng có mức phí là 10 - 15%, nghĩa là để có được 1 triệu đồng tiền mệnh giá 10.000 đồng mới, khách sẽ phải chi 100 - 150 nghìn đồng tiền phí.

Đáng chú ý, các trang dịch vụ đổi tiền đều quảng cáo không hạn chế về số lượng. Một người làm dịch vụ đổi tiền trên Facebook có tên Đ.T.T. cho biết, có thể đổi cho khách vài trăm triệu đồng các mệnh giá. Nếu khách hàng đổi số lượng tiền lớn thì tính chênh lệch quy đổi là 5 - 8%. Tức là muốn đổi 10 triệu đồng tiền mới thì khách hàng phải chịu phí từ 500 - 800 nghìn đồng. Còn đổi với số lượng ít hơn thì mức phí là 10 - 13%. Với tiền mới có mệnh giá nhỏ (1.000 đồng đến 5.000 đồng), phí có khi lên đến 15%.

Ngược lại với thực trạng trên, hầu hết ngân hàng thương mại đều lắc đầu than khó khi được đề nghị đổi tiền mới. Nhân viên một ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn thành phố Tuyên Quang cho biết, nhân viên ngân hàng cũng chỉ được đổi 1 - 2 thếp tiền lẻ, nên việc đổi hộ cho người thân, bạn bè là gần như không thể. Với khách hàng lớn, số tiền được đổi cũng không nhiều. Lý do là Ngân hàng Nhà nước không có chính sách in tiền mới trong mấy năm trở lại đây nên lượng tiền mới chủ yếu huy động từ các chi nhánh ngân hàng địa phương và không còn nhiều. Thậm chí, có ngân hàng không đổi tiền mới do nguồn cung gần như không có.

Hình ảnh tiền lẻ mới được các chủ Facebook quảng cáo.

Lãnh đạo LPBank Tuyên Quang cũng thừa nhận, vài năm trở lại đây, Ngân hàng Nhà nước không cung ứng tiền mới mệnh giá nhỏ, nên tiền lẻ mới ngân hàng đổi cho khách hàng thường là do tận dụng nguồn tiền mới được cung ứng thay thế tiền cũ trong năm. Việc Ngân hàng Nhà nước hạn chế in tiền lẻ mới giúp tiết kiệm rất nhiều cho ngân sách nhờ giảm chi phí in ấn, vận chuyển, bảo quản, đóng gói, phân loại, kiểm đếm.

Theo khuyến cáo của Ngân hàng Nhà nước tỉnh, đổi tiền lẻ, tiền mới qua mạng tiềm ẩn nguy cơ lừa đảo rất cao bởi nhiều Facebook, Zalo, trang Web đổi tiền không có địa chỉ rõ ràng và thường yêu cầu khách chuyển khoản trước. Đặc biệt, đối tượng làm dịch vụ đổi tiền thường lấy lý do khan hiếm tiền mới để nâng mức phí đổi tiền không có căn cứ. Người dân cần thận trọng, không nên đổi tiền, mất phí, nhất là sử dụng dịch vụ đổi tiền trực tuyến.

Trên thực tế, những cá nhân làm dịch vụ đổi tiền mới là vi phạm quy định pháp luật. Theo Điều 30, Nghị định 88/2019/NĐ-CP, ngày 14/11/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, mức phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 40 triệu đồng đối với cá nhân có hành vi thực hiện đổi tiền không đúng quy định của pháp luật. Nếu tổ chức vi phạm, mức xử phạt hành chính sẽ bằng hai lần mức phạt tiền đối với cá nhân.