Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng tại phiên họp chiều 25/5. (Ảnh: DUY LINH).

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, chiều 25/5, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về Báo cáo của Đoàn giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề “việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023”.

Đại biểu Quốc hội: Chính sách hỗ trợ lãi suất không đi vào cuộc sống

Nêu quan điểm, đại biểu Vũ Tuấn Anh (Đoàn tỉnh Phú Thọ) cho rằng, chính sách hỗ trợ lãi suất thông qua các ngân hàng thương mại không đi vào cuộc sống khi kết quả thực hiện từ đầu chương trình đến hết năm 2023 mới đạt được khoảng 3,05% quy mô chính sách.

Theo đại biểu, thực tiễn cho thấy, nguyên tắc thực hiện chính sách theo Nghị định 31 của Chính phủ chưa phù hợp, chưa rõ ràng. Hướng dẫn của các cơ quan chức năng cũng chưa đầy đủ, rõ ràng, nhiều nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nên dư nợ tín dụng đang ở mức cao, trong khi điều kiện vay vốn được hỗ trợ lãi suất rất chặt chẽ, để bảo đảm an toàn cho hoạt động tín dụng.

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh: DUY LINH)

Điều này dẫn đến nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh không bảo đảm điều kiện để vay hỗ trợ lãi suất. Bên cạnh đó, không ít doanh nghiệp có tâm lý e ngại thanh tra, kiểm tra, kiểm toán như Đoàn giám sát đã nêu, nên khi được hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, mặc dù đủ điều kiện cũng không đề nghị được hỗ trợ lãi suất.

Cho rằng, doanh nghiệp rất mong muốn được hỗ trợ lãi suất tín dụng theo chính sách của nhà nước, song vì một số lý do trên nên việc triển khai không đạt kỳ vọng, đại biểu đề nghị Chính phủ cần đánh giá kỹ hơn về nguyên nhân để rút ra bài học kinh nghiệm khi đưa ra chính sách tương tự trong giai đoạn tiếp.

Có thể cân nhắc giải pháp thuế, chính sách khác thay vì hỗ trợ 2% lãi suất

Phát biểu giải trình thêm tại phiên thảo luận, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, Nghị quyết 43 được thực hiện trong bối cảnh tình hình thế giới, trong nước phức tạp, khó lường, chưa có tiền lệ. Trên thế giới, do tác động từ cuộc xung đột Nga-Ukraine, các nước thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ. Trong nước cũng có hàng loạt yếu tố bất lợi: sự cố Ngân hàng SCB, thị trường bất động sản đóng băng, trái phiếu doanh nghiệp gặp khó…

Với vai trò là thành viên Chính phủ, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đã chứng kiến sự quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ và các thành viên để cố gắng thực hiện các chương trình, chính sách để tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế.

Sau khi có Nghị quyết 43/2022/QH15, Chính phủ đã giao cho Ngân hàng Nhà nước chủ trì phối hợp với các bộ ngành để xây dựng và tham mưu trình Nghị định số 31 về chính sách hỗ trợ lãi suất 2%. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết chưa có một chương trình nào mà Ngân hàng Nhà nước dành nhiều thời gian và công sức để tổ chức triển khai như vậy. Nhiều hội nghị được tổ chức, yêu cầu đến từng chi nhánh tỉnh, thành phố triển khai tại các địa phương.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng tại phiên họp chiều 25/5. (Ảnh: DUY LINH)

Lý giải kết quả thực hiện chính sách đạt thấp, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết đây là một trong những chương trình của Nghị quyết 43/2022/QH15. Ngay từ đầu đã xác định đây là chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp có khả năng phục hồi tức là có khả năng trả nợ vay, không phải là chính sách để giải quyết cho tất cả các doanh nghiệp trong nền kinh tế còn khó khăn.

"Bởi vốn cho vay của chương trình là vốn của các tổ chức tín dụng huy động của người dân. Chỉ có phần hỗ trợ lãi suất 2% là nguồn từ ngân sách. Do đó, các tổ chức tín dụng phải thực hiện cho vay theo các quy định của pháp luật hiện hành và bảo đảm khả năng thu hồi được nợ. Cho nên việc giải ngân nhiều hay ít phụ thuộc nhiều vào quyết định của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng", nữ Thống đốc thông tin.

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cũng biết thêm, Ngân hàng Nhà nước đã báo cáo chi tiết các khó khăn, hạn chế của chương trình này gửi Chính phủ, Quốc hội.

Phản hồi nhận định nêu trong báo cáo của đoàn giám sát của Quốc hội rằng một trong những lý do khiến tỷ lệ giải ngân theo chính sách này còn thấp là do “truyền thông chưa sâu rộng tới khách hàng, theo khảo sát của VCCI chỉ 29,5% doanh nghiệp biết đến chính sách này”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đề nghị cân nhắc thêm nhận định này.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết để triển khai chương trình Ngân hàng nhà nước ngoài việc tổ chức các hội nghị, còn yêu cầu chi nhánh Ngân hàng nhà nước các tỉnh, thành phố phối hợp với các sở, ban, ngành ở các tỉnh, thành địa phương tổ chức các hội nghị kết nối với các doanh nghiệp và ngân hàng, có sự tham gia của hiệp hội doanh nghiệp.

“Không chỉ tổ chức hội nghị, chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tại các địa phương đều tổ chức hội nghị kết nối và mời đại diện các hiệp hội doanh nghiệp. Tức là hội viên các hiệp hội doanh nghiệp đều nắm bắt được thông tin qua người đại diện. Cùng với đó, các cơ quan báo chí cũng đã rất tích cực đăng tải các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ, Ngân hàng nhà nước; các tổ chức tín dụng đăng tải thông tin trên website để khách hàng nắm được.

VCCI chỉ khảo sát 8.000 doanh nghiệp tư nhân, chưa chiếm 1% số doanh nghiệp toàn quốc và thực hiện trong thời gian ngắn, nên không thể là chỉ dẫn đánh giá cả chương trình”, bà Nguyễn Thị Hồng nêu rõ.

Quang cảnh phiên họp chiều 25/5. (Ảnh: DUY LINH)

Thống đốc Ngân hàng nhà nước bày tỏ tâm đắc với nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc hội cho rằng trong bối cảnh phức tạp, chưa từng có tiền lệ thì các chính sách có thể chưa sát với thực tiễn nhưng điều quan trọng là qua đây chúng ta rút ra được bài học kinh nghiệm gì về cách thức hỗ trợ có doanh nghiệp và người dân. Thống đốc Ngân hàng nhà nước nhấn mạnh chính sách không phải vì được hỗ trợ lãi suất 2% mà doanh nghiệp mới đi vay, mà quyết định của doanh nghiệp vay để làm gì và có khả năng trả nợ hay không.

“Lãi suất chỉ là một trong số chi phí đầu vào, nên để hỗ trợ doanh nghiệp thì có thể cân nhắc giải pháp thuế, chính sách khác”, bà Nguyễn Thị Hồng nêu.

Thống đốc kết luận: Với gói 40.000 tỷ đồng dành cho hỗ trợ lãi suất, tới cuối 2023 đã giải ngân được 3,05% và đã kết thúc chương trình. Chính phủ đã báo cáo, đề xuất Quốc hội không huy động thêm nguồn lực cho chương trình này. Trong trường hợp tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất 2%, thì có thể đưa vào chương trình khác, như chuyển sang chính sách hỗ trợ của Ngân hàng Chính sách xã hội, hoặc các chương trình an sinh xã hội.