Thủ tướng Phạm Minh Chính dự và chủ trì phiên họp.

Tại phiên họp, các đại biểu thảo luận về tình hình kinh tế-xã hội tháng 9, quý III, nhìn lại 9 tháng và nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian còn lại của năm 2023; tình hình giải ngân vốn đầu tư công, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, 3 Chương trình mục tiêu quốc gia và Báo cáo giữa nhiệm kỳ theo Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025.

Phát biểu ý kiến khai mạc phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, tình hình các định chế tài chính thế giới đều đưa ra nhận định kinh tế thế giới tiếp tục khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi, đó là: hậu quả dịch Covid-19 kéo dài; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột tại Ukraine còn phức tạp; lạm phát vẫn ở mức cao; tăng trưởng thấp, không đồng đều và còn bấp bênh (Lạm phát của châu Âu giảm từ mức 11,5% vào tháng 10/2022 xuống 5,9% vào tháng 8/2022 nhưng vẫn còn cách xa mục tiêu 2%; GDP quý I và quý II tăng lần lượt 1,1% và 0,4%; lạm phát tại Mỹ tăng trở lại trong 2 tháng gần đây, ở mức 3,7% trong tháng 8 và còn cách xa mục tiêu 2%; GDP quý I và quý II tăng lần lượt ở mức 1,7% và 2,4%).

Theo dự báo gần đây tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2023 giảm xuống còn mức khoảng 3%. Các thị trường như: Trung Quốc, Nhật Bản, EU có phục hồi nhưng tăng trưởng chậm lại; một số nước tăng trưởng âm, trong đó có nước Đức là một cường quốc kinh tế. Đáng chú ý là lãi suất điều hành của Mỹ hiện nay là 5,25-5,5% và có thể tiếp tục tăng trong năm 2023; EU đã nâng lãi suất lên mức cao nhất là 4% kể từ khi đồng euro ra đời vào năm 1999. Những điều này tác động trực tiếp tỷ giá, lãi suất, đồng tiền Việt Nam, do đó, phải có giải pháp phù hợp.

Thương mại, đầu tư quốc tế và nhu cầu ở các thị trường lớn suy yếu; chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy cục bộ; hàng rào bảo hộ gia tăng; theo đánh giá tăng trưởng thương mại thế giới giảm từ 5,2% năm 2022 xuống 2,0% năm 2023. Rủi ro về tài chính, tiền tệ, bất động sản, nợ công gia tăng; niềm tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng giảm sút. Nguy cơ mất an ninh năng lượng, an ninh lương thực hiện hữu; trong đó giá dầu thô tăng mạnh (giá dầu thô lên trên 90 USD/ thùng do Saudi Arabia và Nga cắt giảm sản lượng); giá lương thực bị đẩy lên cao (do hạn hán, hiện tượng El Nino và chính sách cấm xuất khẩu gạo của một số nước như Ấn Độ, gián đoạn nguồn cung ở Ukraine); các thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống (như: già hóa dân số, biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm mạng…) ngày càng gay gắt, hậu quả nặng nề.

Trong nước, nước ta chịu “tác động kép” từ các yếu tố bất lợi bên ngoài và những vấn đề tồn tại kéo dài nhiều năm bộc lộ rõ hơn trong khó khăn; trong khi nước ta là nước đang phát triển, nền kinh tế trong quá trình chuyển đổi, quy mô còn khiêm tốn, độ mở cao, khả năng thích ứng, sức chống chịu còn hạn chế.

Hội nghị diễn ra dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Trong bối cảnh đó, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, trực tiếp là Bộ Chính trị, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thường xuyên chỉ đạo; sự ủng hộ của Quốc hội, sự chỉ đạo điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự ủng hộ của người dân, doanh nghiệp, các cấp, các ngành, các địa phương đã nỗ lực vượt bậc, triển khai đồng bộ, hiệu quả, trọng tâm, trọng điểm các nhiệm vụ, giải pháp đề ra.

Kết quả đạt được tháng sau tốt hơn tháng trước, quý sau tốt hơn quý trước, kinh tế vĩ mô ổn định, kiểm soát lạm phát, bảo đảm tăng trưởng, các cân đối lớn; an sinh xã hội, đời sống người dân được bảo đảm. Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được đẩy mạnh; chính trị-xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh được tăng cường; trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; đối ngoại và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh; uy tín và vị thế quốc tế của nước ta tiếp tục được củng cố, nâng lên.

Tuy nhiên, chúng ta vẫn còn những tồn tại, hạn chế và gặp nhiều khó khăn, thách thức: tăng trưởng thấp hơn kế hoạch; sức ép lạm phát còn cao; các thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, tiếp cận tín dụng còn khó khăn; nợ xấu có xu hướng tăng…; từ đó rút ra bài học cho thời gian tới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu.

Về định hướng thời gian tới, Thủ tướng đề nghị các đại biểu phân tích thêm tình hình thế giới, trong đó làm rõ liệu giá dầu, lương thực có tăng nữa hay không Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), Ngân hàng Trung ương châu Âu có tăng lãi suất không? Tình hình địa chính trị như thế nào? Từ đó chúng ta có phản ứng chính sách kịp thời, hiệu quả, thúc đẩy các động lực tăng trưởng như tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu; các bộ, ngành, địa phương phải có các giải pháp phù hợp.

Nhìn lại 9 tháng qua, đã làm được gì? Chưa làm được gì, từ đó nâng cao tinh thần trách nhiệm, thúc đẩy tinh thần đổi mới sáng tạo, thực hiện tốt các Nghị quyết của Đảng, Bộ Chính trị, Quốc hội; thực hiện tốt các nhiệm vụ đầu tư, quy hoạch… Nhiệm vụ nhiều nhưng chúng ta phải xác định trọng tâm, trọng điểm để tạo ra cú huých, đột phá để bảo đảm yêu cầu.

Tuần tới sẽ diễn ra Hội nghị Trung ương 8, rồi tiếp đó là Kỳ họp thứ 6 Quốc hội, do đó Chính phủ phải chuẩn bị rất nhiều báo cáo, đề án luật (khoảng 60 văn bản)… Chúng ta chỉ còn 3 tháng của năm 2023; nhiệm vụ còn lại rất nặng nề. Tuy nhiên, nền kinh tế nước ta có những dấu hiệu khởi sắc, phục hồi tích cực. Kết quả năm 2023 phụ thuộc chính chúng ta.

Do đó, Thủ tướng đề nghị các các bộ, ngành, địa phương chủ động, tích cực, kịp thời, linh hoạt, hiệu quả, bám sát tình hình, đưa ra nhiệm vụ cụ thể để hoàn thành nhiệm vụ được giao; đặc biệt chấm dứt tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm; phối hợp công việc chặt chẽ hơn.

Thủ tướng đề nghị các đại biểu đóng góp ý kiến đa dạng, phong phú, chất lượng, ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề.

Theo Tổng cục Thống kê, GDP quý III/2023 ước tính tăng 5,33% so cùng kỳ năm trước, mặc dù chỉ cao hơn tốc độ tăng của cùng kỳ các năm 2020 và 2021 trong giai đoạn 2011-2023 nhưng với xu hướng tích cực (quý I tăng 3,28%, quý II tăng 4,05%, quý III tăng 5,33%).

Giá trị tăng thêm toàn ngành công nghiệp 9 tháng năm 2023 ước tính tăng 1,65% so cùng kỳ năm trước (quý I giảm 0,75%; quý II tăng 0,95%; quý III tăng 4,57%). Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 1,98% (quý I giảm 0,49%; quý II tăng 0,6%; quý III tăng 5,61%), đóng góp 0,51 điểm phần trăm vào mức tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế.

Chỉ số sản xuất công nghiệp 9 tháng năm 2023 so cùng kỳ năm trước tăng ở 49 địa phương và giảm ở 14 địa phương trên cả nước; Chỉ số tiêu thụ toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo 9 tháng năm 2023 tăng 0,6% so cùng kỳ năm 2022 (cùng kỳ năm 2022 tăng 9,7%).

Kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trong quý III/2023 cho thấy có 30,1% số doanh nghiệp đánh giá tốt hơn so quý II/2023 và dự kiến quý IV/2023, có 39,1% số doanh nghiệp đánh giá xu hướng sẽ tốt lên so với quý III/2023.

Vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội quý III/2023 theo giá hiện hành ước đạt 902,5 nghìn tỷ đồng, tăng 7,6% so cùng kỳ năm trước. Ước tính 9 tháng năm 2023, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội theo giá hiện hành ước đạt 2.260,5 nghìn tỷ đồng, tăng 5,9% so với cùng kỳ năm trước.

Tổng vốn đầu tư FDI đăng ký tính đến ngày 20/9/2023 bao gồm: vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt gần 20,21 tỷ USD, tăng 7,7% so cùng kỳ năm trước. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam 9 tháng năm 2023 ước đạt 15,91 tỷ USD, tăng 2,2% so cùng kỳ năm trước. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất của 9 tháng trong 5 năm qua.

Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 9 năm 2023 ước đạt 31,41 tỷ USD, giảm 4,1% so với tháng trước và tăng 4,6% so cùng kỳ năm trước. Tính chung 9 tháng năm 2023, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 259,67 tỷ USD, giảm 8,2% so cùng kỳ năm trước. Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng 9 năm 2023 ước đạt 29,12 tỷ USD, giảm 0,7% so tháng trước và tăng 2,6% so cùng kỳ năm trước.

Tính chung 9 tháng năm 2023, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa ước đạt 237,99 tỷ USD, giảm 13,8% so cùng kỳ năm trước. Cán cân thương mại hàng hóa tháng 9 ước tính xuất siêu 2,29 tỷ USD. Tính chung 9 tháng năm 2023, cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 21,68 tỷ USD (cùng kỳ năm trước xuất siêu 6,9 tỷ USD).

Phát biểu ý kiến kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh lại chủ đề của phiên họp là “Thúc đẩy mạnh mẽ các động lực tăng trưởng; tăng tốc phát triển sản xuất công nghiệp, nhất là công nghiệp chế biến chế tạo; nỗ lực phấn đấu đạt mức cao nhất các mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch năm 2023”.

Thủ tướng nêu rõ, trong tháng 9 và từ đầu năm đến nay, tình hình quốc tế và khu vực diễn biến nhanh, phức tạp; nước ta tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi. Tuy nhiên, với phương châm “Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả”, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện quyết liệt, đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp theo các Nghị quyết, Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ.

Đề cập nhiệm vụ thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh tình hình thế giới tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, phức tạp, khó lường trên các lĩnh vực; trong nước, chúng ta có những thuận lợi cơ bản, tuy nhiên, khó khăn thách thức vẫn nhiều hơn thời cơ, thuận lợi; nền kinh tế tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Bối cảnh đó đòi hỏi các cấp, các ngành, các địa phương phải tiếp tục nắm chắc tình hình, tăng cường năng lực phân tích, dự báo để có phản ứng chính sách phù hợp, kịp thời, hiệu quả; đồng thời chuẩn bị kỹ các phương án, kịch bản, giải pháp ứng phó dứt khoát, hiệu quả, kịp thời, không để bị động, bất ngờ.

Về mục tiêu thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh, tiếp tục kiên định mục tiêu tổng quát đề ra: ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, đảm bảo các cân đối lớn; kiểm soát nợ công, nợ Chính phủ, bội chi; chú trọng an sinh xã hội, bảo đảm đời sống nhân dân; giữ vững ổn định chính trị - xã hội, trật tự an toàn xã hội; đẩy mạnh hơn nữa công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại; giữ gìn môi trường hòa bình, điều kiện thuận lợi cho phát triển đất nước.

Từ đó, Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương bám sát tình hình thế giới, trong nước có phản ứng chính sách chủ động, kịp thời, linh hoạt, hiệu quả. Dứt khoát không trông chờ, ỷ lại, né tránh; đẩy mạnh hơn nữa phát triển hạ tầng chiến lược nhất là hạ tầng liên quan giao thông, chống biến đổi khí hậu, hạ tầng số, chuyển đổi xanh, hạ tầng xã hội như y tế, giáo dục, văn hoá. Tích cực tháo gỡ khó khăn về mặt pháp lý cho người dân, doanh nghiệp; tập trung đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng những ngành mới nổi. Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền, giảm chi phí tuân thủ cho người dân, doanh nghiệp, giảm phiền hà, sách nhiễu.

Về các vấn đề cụ thể, Thủ tướng nêu rõ, chúng ta tiếp tục ưu tiên cho tăng trưởng, đó là ưu tiên cho công nghiệp, trong đó có công nghiệp chế biến, chế tạo. Chúng ta lựa chọn kịch bản cao nhất có thể, phấn đấu hoàn thành cao nhất các mục tiêu, nhiệm vụ của năm 2023. Muốn vậy phải cụ thể hóa, tổ chức thực hiện tốt các Nghị quyết của Trung ương, Bộ Chính trị, Chính phủ, Quốc hội. Thúc đẩy 3 đột phá chiến lược; tập trung vào các ngành mới nổi; công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng đô thị văn minh gắn với phát triển 6 vùng kinh tế-xã hội. Tái cơ cấu nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững.

Về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu, Thủ tướng nhấn mạnh các nội dung trọng tâm: điều hành chủ động, linh hoạt, phối hợp đồng bộ, hài hòa giữa các chính sách, nhất là các chính sách tài khóa, tiền tệ. Tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả; phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hòa với chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm và các chính sách khác để ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô.

Thúc đẩy mạnh mẽ 3 động lực tăng trưởng (đầu tư, tiêu dùng, xuất khẩu). Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, thực hiện quyết liệt Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, 3 Chương trình mục tiêu quốc gia; thúc đẩy phát triển mạnh mẽ sản xuất công nghiệp, nhất là công nghiệp chế biến chế tạo để trở thành động lực chủ yếu của tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới. Thúc đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, nhất là lương thực, thực phẩm, các mặt hàng thiết yếu đáp ứng nhu cầu cuối năm, các dịp lễ tết; tận dụng tốt cơ hội xuất khẩu nông sản, đồng thời bảo đảm an ninh lương thực quốc gia; thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp chống khai thác thủy sản bất hợp pháp để gỡ thẻ vàng của EU (IUU).

Về dịch vụ, du lịch: tăng cường quảng bá, hướng dẫn vấn đề thủ tục cấp visa; phát triển mạnh các ngành dịch vụ có tiềm năng, lợi thế, ứng dụng công nghệ cao; đẩy mạnh thu hút du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ, đẩy mạnh xúc tiến du lịch các thị trường trọng điểm. Chú trọng tận dụng thời cơ, phát triển các ngành, lĩnh vực mới nổi, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng (như sản xuất chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, năng lượng sạch, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ…), không bỏ lỡ thời cơ; thúc đẩy mạnh mẽ cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho sản xuất, kinh doanh; phát huy vai trò các Tổ công tác thúc đẩy đầu tư công; các địa phương chú trọng bảo đảm các nguyên vật liệu phục vụ đắp nền cho thi công các tuyến cao tốc; thí điểm sử dụng cát biển thay cho cát sông làm vật liệu đắp nền một đoạn cao tốc; chú trọng phát triển các lĩnh vực văn hóa, môi trường. Chú trọng công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực; bảo đảm quốc phòng, an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội; chú ý bảo đảm an toàn trong phòng cháy, chữa cháy. Đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại.

Đề cập một số nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng yêu cầu Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa giải ngân vốn đầu tư công, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Chú trọng giải phóng mặt bằng, chuẩn bị nguyên, vật liệu san lấp, phục vụ xây dựng các dự án cao tốc qua địa bàn. Quyết liệt tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, tăng khả năng hấp thụ vốn; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh, chuyển đổi số quốc gia; thực hiện quyết liệt Đề án 06. Giải quyết ngay các vướng mắc, nhất là về cơ chế, chính sách, thủ tục pháp lý, mặt bằng... để đẩy nhanh triển khai dự án đầu tư. Khẩn trương hoàn thành lập, thẩm định, phê duyệt theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền phê duyệt các quy hoạch. Chú trọng bảo đảm an sinh xã hội, đời sống người dân, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam rà soát lại các Thông tư đã ban hành; tạo thuận lợi, tăng tiếp cận tín dụng cho người dân, doanh nghiệp; nỗ lực hạ mặt bằng lãi suất; Bộ Tài chính dứt khoát phải tăng thu, giảm chi, tiết kiệm chi; thúc đẩy chính sách tài khoá hiệu quả; Bộ Xây dựng thúc đẩy việc xây dựng 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội; Bộ Giao thông vận tải thúc đẩy triển khai nhanh các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm; Bộ Y tế bảo đảm đủ thuốc, vật tư y tế…; Bộ Giáo dục và Đào tạo: Khẩn trương tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Tập trung công tác đào tạo nguồn nhân lực cho các ngành mới nổi. Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp tập trung chỉ đạo, đôn đốc, giám sát các tập đoàn như EVN, PVN, TKV triển khai các dự án đầu tư xây dựng công trình được giao…