Ghi từ Lễ hội Chọi trâu Trung Thành

HGĐT- Dù mưa xuân phủ ướt lùm cây, ngọn cỏ, mặc cho giá buốt cũng không ngăn được bước chân của hàng ngàn người dân ùn ùn đổ về Hội chọi trâu Trung Thành (Vị Xuyên) để thưởng ngoạn những trận đấu mang đậm tính thượng võ, táo bạo, quả cảm và mong ước một năm mới thắng lợi, bội thu, tràn đầy may mắn...

Đông đảo bà con hồi hộp xem trận đấu hay tại vòng trung kết. Ảnh: HỮU THỤY

Mới có hơn 6 giờ sáng, còn hơn 2 tiếng đồng hồ nữa mới tới giờ khai mạc của ngày thi đấu đầu tiên. Bởi năm nay, cũng như 4 năm trước đây, Hội chọi sẽ diễn ra trong 2 ngày từ 4 - 5.2.2012. Vậy mà, trên khắp mọi nẻo đường, trùng trùng, điệp điệp hàng ngàn người dân từ thành thị tới nông thôn, từ xã kết nghĩa, huyện bạn tới các tỉnh, thành phố lân cận trong khu vực đều không hẹn mà gặp, tiếng cười, cười, nói nói râm ram; lũ trẻ hò hét, tung hô chạy theo những ông trâu kiêu hùng, đầy dũng mãnh rảo bước về trường đấu đã phá tan cái không khí tĩnh mịnh, bình yên vốn có của “bức tranh” các làng quê nông thôn Việt Nam...

“Mày sang cổng Bắc nhanh, để tao còn vào cổng Nam . Ông trâu năm nay của tao “máu lắm”, trên đường từ thôn ra đây nhiều lúc gặp trâu đực trong làng phải lấy khăn che mắt “ông ấy” lại đấy. Năm nay, nhà tao tràn đầy hi vọng ăn giải...”. “Cứ chờ rồi xem, trâu nhà tao cũng hơi bị hăng tiết đấy, ngoài những lúc cày, bừa ra, trâu nhà tao chưa biết thua con nào trong xóm đâu nha. Tí vào sới khác biết hahaha...”. Chỉ qua một cuộc thoại ngắn giữa 2 anh nông dân chính hiệu: Linh Văn Hà, chủ trâu số 20 và Phạm Văn Hải, chủ trâu số 15, đều ở cùng xã Trung Thành, sau 4 mùa giải thành công vang dội, năm nay cũng đã mạnh dạn cùng hơn 10 chủ trâu khác trong xã cùng đăng ký trâu của gia đình tham gia thi đấu đã minh chứng cho việc chăn nuôi đại gia súc không chỉ đơn thuần phục vụ sản xuất nông nghiệp mà còn tạo thành một nguồn động lực to lớn cho sự phát triển vượt bậc về chăn nuôi, nhất là nghề nuôi trâu chọi. Một trong những hoạt động ngoài mang lại một nguồn thu đáng kể còn là một món ăn tinh thần đầy bổ ích cho một năm dài lao động, sản xuất, vươn lên làm giàu người người nông thôn.

Lễ hội Chọi trâu Trung Thành bắt nguồn từ khi nào, bao giờ? Câu hỏi đó khó có thể có một câu trả lời chính xác. Chỉ biết rằng, dưới sự quan tâm của chính quyền các cấp khôi phục lại những truyền thống lâu đời đã mai một nhưng mang đậm nét bản sắc văn hóa tâm linh của các dân tộc trong dân gian; duy trì tinh thần thượng võ và cầu cho một năm mới mưa thuận, gió hòa, cây cối tươi tốt, mùa màng bội thu... Năm nay là năm thứ 5, chính quyền tổ chức Hội chọi trâu truyền thống đã thu hút hơn 30 trâu chọi đến từ 5 huyện trong tỉnh, gồm: Bắc Mê, Bắc Quang, Quang Bình, Xín Mần và Vị Xuyên. Ngoài ra,Ban tổ chức còn mời các trâu chọi đến từ các tỉnh Tuyên Quang, Hải Phòng, Điện Biên và Nghệ An. Nhìn chung, ông trâu năm nay đều có hình dáng to lớn, có độ lỳ, sức mạnh dẻo dai, khéo léo trong đấu chọi và có tính chuyên nghiệp cao. Với thể thức đấu loại trực tiếp trong buổi lễ khai mạc, nhằm lựa chọn ra 4 cặp vào vòng trung kết đấu chọi. Và ngay sau Lễ khai mạc, sau hồi trống khai Hội vang dội của Chủ tịch UBND tỉnh Đàm Văn Bông đã khích lệ tinh thần của chủ trâu, trâu chọi và làm cho cả Lễ hội “nóng lên”. Các trận đấu chọi bắt đầu diễn ra, đem đến cho khán giả được chiêm ngưỡng nhiều hình ảnh đẹp mắt, nhiều pha gay cấn, được khán giả cổ vũ nhiệt tình...

Bắt đầu từ hai phía đấu trường, chủ trâu dẫn các “ông trâu” ra sới chọi và sau khi nhanh chóng rút “sẹo” cho trâu, rồi khẩn trương thoát ra ngoài. Hai trâu lao vào nhau với tốc độ khủng khiếp, hai đôi sừng đập vào nhau kêu chan chát trong tiếng kêu ồ lên mãn nhãn của người xem... Cứ thế, hai trâu chọi nhau quyết liệt giữa tiếng hò reo vang dậy của hàng ngàn khán giả sau những pha đánh đẹp, cú móc sừng hay tới mức mà dân gian đã đặt tên cho từng cú đánh, như: “Cáng hầu”, “Hổ lao”...

Kết thúc một ngày thi đấu đầy “máu, lửa” và dù có thắng, có thua nhưng từ khán giả cho tới chủ trâu đều hân hoan một niềm vui khôn tả, một khí thế âm vang lấn át cả khí lạnh đầu Xuân... Chúng tôi có một cuộc trao đổi nhanh với anh Hoàng Trung Biên, trú tại thị trấn Yên Bình (Quang Bình), chủ của “ông trâu” được tuyển mua từ tỉnh Nghệ An xa xôi về, anh cho biết: “Năm nay, quy mô của giải cũng như sới đấu, khu vực theo dõi trận đấu được Ban tổ chức tổ chức rất tốt và rất đông người tới xem, cổ vũ nhiệt tình đã giúp cho mình khí thế hơn, trâu của mình cũng hăng hơn. Nhờ đó mà “ông trâu” của mình đã chiến thắng “ông trâu Myanmar” của chủ trâu Dương Tiến Bình (Tân Quang, Bắc Quang) mua về...”. Khi được hỏi về bí quyết chọn trâu chọi, anh Biên chỉ cười và trả lời rất “kín đáo” mà ai cũng hiểu rằng chủ trâu không muốn lộ hết bí quyết chọn trâu, anh nói: “Để có được một con trâu chọi ưng ý, điều quan trọng nhất của chủ trâu là việc tìm và dưỡng trâu. Thường thì mình và các chủ trâu khác mà mình biết, có khi họ phải lặn lội hàng tháng trời vào các tỉnh, như: Thanh Hóa, Nghệ An, Nam Định, Thái Bình, thậm chí lên tận sang cả các nước bạn: Lào, Myanmar, Campuchia... mới tìm được con trâu vừa ý. Trâu chọi phải là những con trâu đực khỏe mạnh, da đồng, lông móc, một khoang bốn khoáy, hàm đen, tóc tráp (lông trên đầu cứng, dày để tránh nắng), có ức rộng, cổ tròn dài và hơi thu nhỏ về phía đầu, lưng càng dày, càng phẳng có khả năng chống chịu được đòn của đối phương... là trâu “gan”. Háng trâu phải rộng nhưng thu nhỏ về phía hậu càng nhọn càng quý. Sừng trâu phải đen như mun, đầu sừng vênh lên như hai cánh cung, giữa hai sừng có túm tóc hình chóp trên đỉnh đầu là khoáy tròn. Mắt trâu phải đen, tròng đỏ như “ông trâu” của mình đánh mới hay và hăng...”. Ngoài ra, qua tìm hiểu được biết thêm: Việc chọn mua trâu đã khó khăn, việc chăm sóc, huấn luyện càng khó khăn gấp bội. Những người chăm sóc, huấn luyện trâu phải là người có nhiều kinh nghiệm. Trâu chọi được nuôi ở chuồng riêng, tách biệt và kín đáo. Điều đặc biệt là không được để cho trâu chọi trông thấy trâu nhà cốt để trâu chọi khôi phục bản năng hoang dã, đơn độc của nó. Trường huấn luyện trâu thường là những bãi đất rộng, có nhiều người đứng xung quanh gõ chiêng trống và hò hét để giúp trâu quen dần với không khí của Lễ hội, khi vào sới sẽ không bị “ngợp” bởi bầu không khí “nóng” của Hội mang lại.

Chờ đợi ngày thứ 2 của Hội, cũng là vòng Chung kết của giải, ai ai cũng náo nức, hồi hộp và bàn tán, tranh luận về các “ông trâu” và đặt ra những nhận định, giả thuyết của riêng mình về “ông trâu” nào sẽ “ăn” giải. Anh Dương Hạnh (Đồ Sơn, Hải Phòng) cho biết: “Mình vốn mê xem chọi trâu từ thủa nhỏ. Đây là năm thứ ba, cùng gia đình lên Hà Giang xem Hội chọi trâu Trung Thành. Qua mỗi năm, cá nhân mình nhận thấy cách thức và quy mô tổ chức Hội ngày càng tốt hơn. Các trận đấu kịch tính, hấp dẫn... không kém gì Hội chọi trâu Đồ Sơn quê mình. Năm sau, mình sẽ rủ các bạn bè ở quê cùng lên Hà Giang để xem Hội chọi cũng như đi tham quan các thắng cảnh, điểm du lịch của tỉnh luôn. Chẳng biết nói gì hơn ngoài từ tuyệt vời!”. Trao đổi với Phó Chủ tịch UBND huyện Vị Xuyên Lê Thị Hà, Trưởng ban tổ chức những ngày lễ lớn của huyện, được biết: “Các chú và tất cả mọi người đều thấy hiệu quả của Hội chọi trâu mang lại không chỉ về giá trị của giải năm nay lớn hơn mà lợi ích to lớn nhất chính là tạo ra được nguồn động lực mạnh mẽ cho sự nghiệp phát triển chăn nuôi đại gia súc của Vị Xuyên và toàn tỉnh và còn giúp người dân làm quen dần với việc kinh doanh, buôn bán, làm dịch vụ phục vụ du khách tới xem Hội... Đây chính là nguồn lợi ích to lớn của giải mang lại. Vì thế, trong những năm tiếp theo, huyện Vị Xuyên sẽ tiếp tục tổ chức Hội chọi trâu với quy mô lớn hơn, chất lượng tốt hơn nữa. Bởi, Chọi trâu Trung Thành vốn là Lễ hội truyền thống lâu đời của người dân nơi đây...”.

Kết thúc giải, những “ông trâu” dũng mãnh, kiên cường đã xứng đáng với những giải thưởng mà mình giành được. Năm nay, “ông trâu” vô địch được “làm thịt” tổ chức Lễ hiến sinh và phục vụ du khách thưởng thức. Vì theo quan niệm của người dân, khi được ăn thịt trâu vô địch sẽ may mắn, thuận lợi cho cả năm. Du khách ra về trong sự hân hoan, niềm vui khôn tả, âm vang về Hội chọi trâu Trung Thành sẽ còn lưu luyến mãi trong tâm tưởng mỗi người và chính “âm vang” đó sẽ giúp cho người dân một niềm hi vọng to lớn về một năm thắng lợi, những mùa màng bội thu, thành công như chính sự thành công của Hội chọi trâu Trung Thành, lần thứ 5.2012 mang lại.