Người của rừng

(HGĐT)- Luồn qua những con đường rừng ngoằn ngoèo, sâu thẳm tới trước một rừng keo đến tuổi khai thác, cây đều chằn chặn, ông Oánh bảo tôi: “Đây là 2,3 ha rừng keo tái sinh được 6 năm nay đã đến tuổi được “thịt””.

Nói rồi ông chỉ tôi những cánh rừng keo bạt ngàn, thuộc đội sản xuất số 5 của Lâm trường Vĩnh Hảo, nay đổi thành Công ty Lâm nghiệp Vĩnh Hảo (Bắc Quang), tiếp tục giải thích: Tại khoảnh số 420 này là rừng keo lâm trường “đấu tranh” mãi mới được cấp trên cho phép “trồng thử” trong chương trình Dự án 327. Bởi trước đó, cả lâm trường, thậm chí cả vùng nguyên liệu Bắc Quang, Quang Bình, Vị Xuyên (thuộc vùng nguyên liệu giấy được quy hoạch của Chính phủ, trực thuộc Công ty Giấy Bãi Bằng) không ai trồng và không được phép trồng keo. Mặc dù trước đó, cây keo vẫn được trồng đem lại lợi ích to lớn cho nghề rừng từ tỉnh Phú Thọ trở xuống. Đội trưởng đội sản xuất số 5, Lê Xuân Chiến thêm lời: Nếu không có cây keo đưa vào trồng rừng kinh tế như hiện nay thì gay to đấy. Gay to bởi lẽ trước kia người làm rừng chỉ trông nhờ vào khai thác tự nhiên. Sau khai thác tự nhiên là trồng cây bồ đề phải mất từ 10-12 năm mới cho thu hoạch. Năng suất 1 ha bồ đề chỉ 60-70 m3 gỗ nguyên liệu, còn trồng cây mỡ thì thời gian lại kéo dài 12-15 năm/chu kỳ làm rừng, năng suất cũng chỉ tương đương bồ đề. Bên cạnh năng suất thấp, thời gian trồng kéo dài, giá thu mua thấp, nên đã có thời gian rất dài, không chỉ cánh công nhân làm rừng “chán rừng” mà người dân trong vùng nguyên liệu cũng... chán vì lợi ích thấp. Ông Oánh nhận xét: Lô 420 sau tái sinh 6 năm có mật độ rất đều, kể cả khoảng cách cây với cây và độ đồng đều của cây, ước tính trên diện tích này giá trị thu sẽ cao hơn trồng rừng lứa 1 đã khai thác, sản lượng 1 ha keo sau tái sinh có thể đạt từ 90-120 m3/ha, cao hơn mức đầu tư trồng lứa 1 từ 10-20 m3/ha. Các nhà chuyên môn làm nguyên liệu đánh giá: Thực tế chi phí làm ra 1 tấn giấy theo công nghệ hiện tại ở Bãi Bằng sử dụng bằng bồ đề, mỡ sẽ mất 7 - 7,5 m3, còn làm 1 tấn giấy tốt bằng gỗ keo sau 6 năm thu hoạch chỉ mất 4 - 4,5 m3 đưa lại cho ngành công nghiệp giấy triển vọng mới: Tiết kiệm được chi phí đầu vào, hạ giá thành sản phẩm và cho sản phẩm giấy tốt không kém giấy nhập ngoại. Còn về phía người làm rừng tiết kiệm được 1/2 giá trị trồng rừng/chu kỳ trồng - khai thác. Lứa rừng tự tái sinh sau trồng lần đầu đã giảm công phát dọn, đào hố và công trồng, ước giảm 1/3 công chi phí. Đồng thời, ở chu kỳ khai thác keo tái sinh lần 2 cho khối lượng sản phẩm nhiều hơn từ 10 - 20 m3/ha. Đi đôi với giá thành thu mua nguyên liệu đối với nghề rừng cũng cao hơn, đấy là chưa kể người trồng keo còn sử dụng gỗ làm đồ gia dụng và xây dựng. Đội trưởng đội 5 Lê Xuân Chiến cho biết: Anh đã 32 năm gắn bó với nghề làm rừng ở lâm trường, nhưng chưa thấy lần nào mà “mọi người, mọi nhà” đều “lao” vào rừng trồng keo như hiện nay. Theo thời giá hiện tại, 1 m3 gỗ keo bán dao động từ 650 - 750 ngàn đồng. Loại keo to giá bán tới 1 - 1,2 triệu đồng/m3. Ông Oánh hạch toán: Tính theo chi phí đủ của lâm trường vẫn làm thì việc đầu tư cho 1 ha, sau 1 chu kỳ trồng, chăm sóc đến khai thác mất 15 triệu đồng (bình quân 6 năm/chu kỳ). Chỉ tính khối lượng thu bình quân 80 - 90 m3/ha nhân với giá thị trường hiện tại 650.000/m3, người trồng rừng hoàn toàn yên tâm.

Trong tiếng lá rơi xào xạc của cánh rừng keo bạt ngàn, xanh ngát, tôi thấy trước mặt 2 người thợ rừng tóc đã pha sương, chạnh lòng tôi hỏi Giám đốc Lâm trường Nguyễn Thái Oánh: “Chưa bao giờ ngành lâm nghiệp khởi sắc như thời gian này, sao ông lại định xin nghỉ hưu trước tuổi”?

Nhìn những vạt rừng xa trong tiếng gió thì thầm, ông Oánh bảo: Mình đã 28 năm sống với rừng. Trước khi về với rừng mình là người lính xa nhà, xa cái đất Phong Thổ (Lai Châu) trù phú. Đến nay, tóc đã bạc, mắt cũng đã mờ, chân chậm. Cả một đời sống với rừng đến nay mình cảm thấy đã để lại cho rừng rất nhiều thứ. Trong đó có 1 thứ chính là cây keo mang từ Phú Thọ lên, đã có “chỗ đứng” giữa vùng nguyên liệu bạt ngàn của lâm trường trên 4.900 ha, có gần 2/3 giờ được trồng keo mỗi năm khai thác trên 10.000 m3 gỗ nguyên liệu, chế biến hàng ngàn tấn bột giấy và ván bóc, đũa xuất khẩu. Bây giờ cây keo đã thay thế rừng tự nhiên khai thác trước kia, thay thế cây bồ đề “ăn hại” đất, thay thế cây mỡ “keo kiệt” trồng 12 - 15 năm mới cho thu hoạch, còn cây keo trồng 6 năm thu hoạch, lại thuộc cây họ đậu, có lợi bồi bổ đất trồng. Lâm trường hiện nay đã có đội ngũ cán bộ trưởng thành từ “rừng” như Phó Giám đốc Sơn, trưởng phòng Luỹ, cùng 130 con người đã biết “sống chết” cùng rừng mang lợi ích to lớn cả về kinh tế, môi trường. Bên cạnh đó, cả 7 đội sản xuất của lâm trường còn tạo đà cho cả cộng động dân cư sống quanh lâm trường gắn bó, yêu quý đùm bọc nhau cùng rừng sinh sống. Đội trưởng Lê Xuân Chiến tâm sự với tôi cũng tựa như nói với chính anh trong tiếng lá rừng xanh: Anh cũng đã theo tiếng gọi của rừng xanh dời Hải Dương lên Hà Giang làm rừng đã 32 năm. Sau 32 năm lăn lộn với rừng, anh đã dừng chân ở đội sản xuất số 5, quản lý 780 ha rừng trồng, với 60 hộ công nhân cùng chung sống với rừng. Đến năm 2007, cả 60 hộ công nhân đã làm nhà, làm vườn, trồng thêm cam, chè theo ven rừng, cộng với đắp đập thả cá, nuôi đủ thứ gắn cùng rừng xanh. Đến nay cả 60 hộ không có hộ nghèo, cuộc sống của họ khá giả. Đang trong lúc hồ hởi tôi hỏi anh có “về quê” dưỡng già? Anh Chiến chỉ vào rừng: “Mình sẽ ở cùng rừng cho đến khi rừng “ôm” chặt mình vào trong lòng nó”!

Trở lại với Giám đốc Oánh, tôi thắc mắc “Sao ông lại xin nghỉ hưu trước tuổi”? Ông Oánh nhìn tôi: Tâm huyết một đời làm rừng mình đã đưa thành công cây keo vào trồng rừng thay thế các loại cây trồng khác là mãn nguyện rồi. Giờ đi đâu cũng thấy người 4 huyện của Hà Giang đua nhau trồng keo làm giàu. Một đời làm lâm nghiệp ở vùng cao Hà Giang này mình đã làm hết cho rừng xanh trở lại màu xanh sau khai thác. Giờ mình muốn gửi lại cho lớp trẻ.

Theo tôi được biết, kết quả kinh doanh từ rừng của lâm trường năm 2006 đạt tổng trên 13 tỷ đồng; năm 2007, doanh thu bán hàng các sản phẩm rừng lên trên 11 tỷ đồng, doanh thu từ trồng, chăm bón rừng, bảo vệ rừng trên 4 tỷ đồng. Ngần đấy tiền làm từ rừng qua mấy chục năm mới đạt được ngưỡng ấy cho hàng năm đâu phải con số ít? Đem chuyện Giám đốc có ý xin nghỉ sớm với anh Sơn, Phó Giám đốc lâm trường, anh bảo: Thực tình chưa ai muốn, vì nếu ông ấy nghỉ sớm, “ai điều” tụi em? Tôi biết Sơn về lâm trường từ 1994, đến nay anh đã gắn bó với lâm trường, làm nhà gần công ty và lấy cô vợ làm công việc “gõ đầu trẻ” ở trường nhà; thế hệ các anh lớn lên từ rừng dưới sự dìu dắt của người thợ già.

Theo đánh giá mới đây nhất của Tổng Công ty Giấy Việt Nam , trong 3 lâm trường đóng trên địa bàn Hà Giang, Lâm trường Vĩnh Hảo (nay là Công ty Lâm nghiệp Vĩnh Hảo) là đơn vị sản xuất, kinh doanh năng động nhất.

Bí thư Đảng ủy xã Đông Thành Hoàng Xuân Kiên, nhận xét: “Chính Lâm trường Vĩnh Hảo là nơi “thổi” phong trào làm rừng vào đất Đông Thành tạo nên cao trào toàn dân hướng về rừng để trồng keo”.

Trước khi rời lâm trường, tôi có nói với ông Oánh: Nếu chưa đến lúc phải nghỉ hãy ở lại với lâm trường để rừng luôn xanh, lâm trường luôn rộn rã tiếng cười và những người “thợ rừng” như ông luôn vì một môi trường cuộc sống ngày một xanh hơn.