Từ Quốc dân Đại hội Tân Trào đến Nhà nước của dân, do dân và vì dân

Giữa mùa Thu tháng Tám, cách đây 80 năm, trong không gian núi rừng Tân Trào, những quyết định lịch sử đã được thông qua tại Quốc dân Đại hội diễn ra từ ngày 16 - 17/8/1945. Đây là cuộc hội tụ trí tuệ, ý chí và khát vọng của toàn dân tộc, đặt nền móng cho một nhà nước kiểu mới ở Việt Nam, Nhà nước của dân, do dân và vì dân.

Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh và các vị tiền bối cách mạng tại xã Tân Trào trở thành địa chỉ đỏ, giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Tân Trào hội tụ ý chí toàn dân

Quốc dân Đại hội Tân Trào được triệu tập trong bối cảnh thời cơ cách mạng đã chín muồi. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, gần 60 đại biểu đại diện cho các giới, các dân tộc, các tầng lớp trong cả nước đã vượt qua núi rừng, đường xa, bom đạn để về hội họp.

Tại đình Tân Trào, Đại hội đã thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, quyết định Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước, cử ra Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam tức Chính phủ lâm thời, do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Bên cạnh 3 quyết sách lớn mang tính thời đại nêu trên, Đại hội còn quyết định Quốc kỳ và Quốc ca, là hai trong những biểu tượng thiêng liêng nhất của một quốc gia, thể hiện chủ quyền, bản sắc dân tộc, lòng tự hào và tinh thần đoàn kết của dân tộc Việt Nam. Đại hội cũng thể hiện một điểm đặc biệt: ngay từ khi chính quyền cách mạng chưa ra đời, tư tưởng “dân là gốc” đã được đặt ở vị trí trung tâm.

TS. Nguyễn Mậu Linh, Trưởng khoa Tư tưởng Hồ Chí Minh, Học viện Chính trị khu vực III phân tích: Quốc dân Đại hội là hình ảnh tiêu biểu của khối đoàn kết toàn dân, đồng tâm nhất trí đứng lên “đem sức ta mà giải phóng cho ta”. Đây là điều hết sức mới mẻ, lớn lao và hệ trọng như Hồ Chí Minh đã nói: “Đó là một tiến bộ rất lớn trong lịch sử tranh đấu giải phóng của dân tộc ta từ ngót một thế kỷ nay. Đó là một điều khiến cho đồng bào ta phấn khởi và riêng tôi hết sức vui mừng”. Thành công của Quốc dân Đại hội đã chứng tỏ Hồ Chí Minh và Đảng ta đã biết kế thừa, phát huy truyền thống hội nghị “Diên Hồng”, “Bình Than”… nhằm thống nhất ý chí và hành động, đoàn kết toàn dân đánh giặc, giữ nước của cha ông ta trong lịch sử. Từ đó, nguyên tắc “Nhà nước của dân, do dân, vì dân” đã được hình thành và phát triển.

TS. Ngô Vũ Hải Hằng, Viện Sử học, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam nhận định: Quốc dân Đại hội Tân Trào diễn ra khẩn trương và thắng lợi trong đêm trước của cuộc Tổng khởi nghĩa là hình ảnh tiêu biểu của khối đại đoàn kết của dân tộc, quyết tâm và nhất trí đứng lên đem sức ta mà giải phóng cho ta ở một thời điểm thuận lợi ngàn năm có một, quyết giành cho được độc lập hoàn toàn. Chính nhờ đặt lợi ích Nhân dân lên hàng đầu, Cách mạng Tháng Tám thành công đã nhanh chóng nhận được sự ủng hộ và tham gia của toàn dân, tạo ra sức mạnh đoàn kết vô địch.

Quốc dân Đại hội Tân Trào cũng xác định rõ mọi thành quả cách mạng, mọi hoạt động của nhà nước phải hướng tới phục vụ Nhân dân, vì Nhân dân. Điều này được thể hiện trong 10 chính sách lớn của Việt Minh như: xóa bỏ sưu thuế, chia lại ruộng đất công, chăm lo đời sống cho dân nghèo, mở mang giáo dục, bảo đảm tự do tín ngưỡng, bình đẳng dân tộc và giới tính...

Cụ Hoàng Ngọc, nhân chứng lịch sử ở Tân Trào kể lại, ngày ấy tôi còn nhỏ, nhưng qua lời kể của cha mẹ, tôi biết cả làng háo hức, ai cũng mong muốn được góp sức cho cách mạng. Dân làng đã nhường nhà, góp gạo, đón tiếp đại biểu. Bà con cảm nhận rõ đây là việc lớn của đất nước, của chính mình. Từ đó đến nay, chúng tôi vẫn tự hào vì Tân Trào được chọn là nơi hội tụ ý chí toàn dân.

Bảo tàng ATK Tân Trào đang được đầu tư xây dựng, tạo điểm nhấn thu hút khách du lịch.

Phát huy giá trị lịch sử của Quốc dân Đại hội

80 năm đã trôi qua, nguyên tắc “của dân, do dân, vì dân” từ Tân Trào vẫn là kim chỉ nam cho sự phát triển của đất nước. Từ dấu son Tân Trào năm xưa đến những bước chuyển mình hôm nay, Tuyên Quang đang khẳng định sự kiên định với mục tiêu xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dân. Trên nền tảng truyền thống cách mạng, tỉnh tiếp tục đổi mới quản lý, nâng cao chất lượng phục vụ, để mỗi người dân thực sự là chủ thể, là trung tâm của mọi chính sách.

Bài học về dân chủ và phát huy trí tuệ tập thể được thể hiện qua việc tỉnh chú trọng lắng nghe ý kiến Nhân dân, doanh nghiệp và chuyên gia trước khi ban hành các chính sách quan trọng. Trong nhiệm kỳ 2020-2025, tỉnh đã ban hành nhiều quyết sách quan trọng nhằm kịp thời hỗ trợ, đồng hành cùng Nhân dân ổn định đời sống, từng bước đặt nền móng cho mục tiêu phát triển bền vững. Những quyết sách không chỉ phát huy hiệu quả tích cực đối với đời sống xã hội mà còn góp phần quan trọng củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân, tạo nên khối đoàn kết, thống nhất, đồng lòng vượt qua mọi gian khó, vững tin chinh phục những mục tiêu mới to lớn hơn.

Cùng với đó, phát huy tinh thần của Quốc dân Đại hội Tân Trào, bài học về khối đại đoàn kết toàn dân cũng đã được vận dụng linh hoạt trong xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, gắn bó mật thiết với Nhân dân; tạo đồng thuận xã hội để triển khai các dự án lớn về hạ tầng giao thông, phát triển đô thị, công nghiệp và nông thôn mới.

Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đang được triển khai cũng hướng tới bộ máy tinh gọn, phục vụ Nhân dân tốt hơn, đúng tinh thần “của dân, do dân, vì dân” mà Quốc dân Đại hội từng khẳng định. Các cấp, ngành cùng các địa phương từ Tân Trào đến Lũng Cú đang nỗ lực vượt qua khó khăn, khai thác tốt hơn tiềm năng, thế mạnh để hướng đến mục tiêu quan trọng nhất là không ngừng nâng cao đời sống Nhân dân.

80 năm đã trôi qua, đình Tân Trào vẫn lặng lẽ giữa màu xanh của núi rừng. Nhưng giá trị của những quyết định lịch sử tại đây luôn bừng sáng, soi đường cho Tuyên Quang trên con đường đổi mới, hội nhập và phát triển bền vững. Tinh thần Quốc dân Đại hội Tân Trào năm xưa vẫn đang tiếp tục được hiện thực hóa trong từng quyết sách, từng việc làm hôm nay. Đó là con đường để Tuyên Quang vừa giữ gìn truyền thống, vừa xây dựng một nền chính quyền thực sự của dân, do dân và vì dân, hiện đại, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Bài, ảnh: Ngọc Hưng

Bài học “lấy Dân làm gốc”

PGS.TS Nguyễn Danh Tiên, Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

Quốc dân Đại hội Tân Trào là dấu mốc lịch sử trọng đại, thể hiện sinh động tư tưởng “lấy Dân làm gốc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta. Lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại, một hình mẫu Nhà nước kiểu mới: của Dân, do Dân và vì Dân được hình thành từ chính khát vọng độc lập và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.

Đại hội quy tụ đại biểu tiêu biểu của các dân tộc, đảng phái, tôn giáo, kiều bào… thể hiện ý chí, trí tuệ và quyết tâm hành động vì lợi ích tối cao của quốc gia, dân tộc. Giá trị cốt lõi của sự kiện: tinh thần đoàn kết, dân chủ, quyết đoán, kịp thời chớp thời cơ, đến nay vẫn soi sáng cho công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị.

Bài học lớn rút ra là phát huy sức mạnh toàn dân, đặt lợi ích quốc gia lên trên hết; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa lấy Nhân dân làm trung tâm, coi Nhân dân là chủ thể quyền lực, là nguồn gốc của mọi quyết sách; đồng thời gắn mục tiêu trước mắt với tầm nhìn chiến lược lâu dài.

Trong bối cảnh mới, những giá trị ấy càng cần được vận dụng sáng tạo để đổi mới phương thức lãnh đạo, tăng cường dân chủ, minh bạch và trách nhiệm giải trình; củng cố niềm tin của Nhân dân vào Đảng, vào Nhà nước, xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, thật sự vì sự phồn vinh của đất nước, vì hạnh phúc của Nhân dân.

Còn nguyên giá trị

TS. Đại tá Lê Thanh Bài, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Lịch sử Quốc phòng Việt Nam

Quốc dân Đại hội Tân Trào được ví như “Hội nghị Diên Hồng” thứ hai trong lịch sử dân tộc, đồng thời mang ý nghĩa như một Quốc hội lâm thời hay “một tiền Quốc hội”, xây dựng cơ sở pháp lý đầu tiên cho sự ra đời chế độ cộng hòa dân chủ của nước ta - chế độ mới của dân, do dân và vì dân. Đại hội chỉ diễn ra trong hai ngày nhưng những quyết nghị của Đại hội đã làm nền tảng cho khởi nghĩa ở các địa phương, cho Tổng khởi nghĩa thắng lợi, giành lại chính quyền và làm cơ sở cho việc xây dựng Nhà nước ngay sau khi cách mạng thành công. Đây chính là hình mẫu điển hình của nền dân chủ thực chất, khi quyết sách được ban hành dựa trên ý chí và nguyện vọng của toàn thể quốc dân. 80 năm đã trôi đi nhưng những giá trị, ý nghĩa tầm vóc của Quốc dân Đại hội Tân Trào vẫn còn nguyên giá trị vận dụng cho công cuộc xây dựng một Nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân khi cách mạng chưa thành công - tiền đề cho việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân hiện nay. 

Đặt nền tảng cho cuộc tổng khởi nghĩa

TS. Đinh Ngọc Quý, Phó Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

Quốc dân Đại hội Tân Trào ra đời trong hoàn cảnh lịch sử đặc biệt, khi cách mạng Việt Nam đang đứng trước vận hội lớn chưa từng có. Đại hội là kết quả của sự chuẩn bị kỹ lưỡng về tư tưởng, chính trị và tổ chức hành động của cách mạng Việt Nam, đồng thời là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược và tài lãnh đạo kiệt xuất của lãnh tụ Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Đông Dương trong việc tận dụng thời cơ, phát huy sức mạnh toàn dân tộc để giành lại độc lập cho Tổ quốc. Lãnh tụ Hồ Chí Minh chính là linh hồn của Quốc dân Đại hội Tân Trào - từ việc khởi xướng, chỉ đạo, đến định hướng chiến lược và tổ chức thực hiện, góp phần quyết định vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945, đưa đất nước bước sang một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập tự do, dân chủ nhân dân và chủ nghĩa xã hội. 

Thành công của Quốc dân Đại hội Tân Trào đã đặt nền tảng cho cuộc Tổng khởi nghĩa ngày 19-8-1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 2-9-1945. Những quyết sách quan trọng của Đại hội - từ việc phát động Tổng khởi nghĩa, xây dựng chính quyền cách mạng đến thông qua các chính sách lớn của Mặt trận Việt Minh đã thể hiện sâu sắc sự đoàn kết nhất trí của toàn Đảng và toàn dân ta trước giờ phút quyết định của Tổ quốc, thể hiện quyết tâm sắt đá không gì lay chuyển được là đứng lên đấu tranh chống lại thực dân đế quốc, giành độc lập tự do. Và trên hết, những quyết sách quan trọng của Đại hội đều mang dấu ấn rõ nét tư tưởng, chiến lược, tổ chức và hành động cách mạng của lãnh tụ Hồ Chí Minh.

Phát huy tinh thần đoàn kết, đồng lòng

Đồng chí Dương Minh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Tân Trào

Trong giai đoạn cả nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, tinh thần Quốc dân Đại hội Tân Trào năm xưa với cốt lõi là đoàn kết, đồng lòng và đặt lợi ích của Nhân dân lên hàng đầu lại càng có ý nghĩa thời sự sâu sắc, trở thành kim chỉ nam để tổ chức, vận hành hệ thống chính trị hiện đại, gắn bó mật thiết với dân, vì dân và do dân. Từ thực tiễn đó, xã Tân Trào đã phát huy mạnh mẽ tinh thần đoàn kết, đồng lòng của Quốc dân Đại hội trong phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân như: Trong mọi công việc phải luôn đặt lợi ích của Nhân dân lên hàng đầu; phát huy truyền thống đoàn kết, trước hết là trong cấp ủy, tập thể lãnh đạo từng cơ quan, đơn vị; tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy, công tác điều hành, tổ chức thực hiện của chính quyền các cấp phải đảm bảo tập trung, thống nhất, đúng nguyên tắc; đổi mới tư duy quản trị hiện đại, ứng dụng chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả điều hành của chính quyền các cấp, tăng cường minh bạch và sự tham gia của người dân; phải luôn đảm bảo tính gần dân, sát dân trong hoạt động giám sát, quyết định các vấn đề kinh tế - xã hội ở địa phương.