Đúng thời điểm

Theo khuyến cáo của Trung tâm khuyến nông tỉnh, thời điểm sau thu hoạch cây cam bắt đầu cần nhiều dưỡng chất để phục hồi sau một thời gian dài dưỡng quả. Nếu không được chăm bón kịp thời, đúng kỹ thuật sẽ ảnh hưởng đến mùa thu hoạch năm sau. Thời tiết thất thường như hiện nay, cây cam thường dễ bị một số sâu bệnh gây hại như: Nhện đỏ, rệp, sâu đục thân, sâu vẽ bùa, bệnh kẹo lá, loét lá... Ngoài ra, những vườn cam lâu năm thường mắc bệnh vàng lá thối rễ. Sau khi cây hồi phục, sử dụng phân bón lá để cung cấp trực tiếp dinh dưỡng cho cây, hạn chế tổn thương bộ rễ, loại bỏ các cây bị bệnh nặng. Vào giai đoạn này cây đang chuẩn bị nở hoa, đậu quả nên người dân cần hết sức chú ý, thăm vườn thường xuyên để kịp thời phát hiện, phòng trừ sâu bệnh cho cây theo đúng hướng dẫn kỹ thuật.

Người dân xã Bình Xa (Hàm Yên) chăm sóc cam sau thu hoạch.

Vườn cam của gia đình anh Hoàng Đức Hùng, thôn 2 Thuốc Thượng, xã Tân Thành (Hàm Yên) đang được tích cực chăm sóc. Anh Hùng cho biết: Gia đình đang tích cực cắt tỉa cành, làm cỏ, xới gốc, bón phân cho 5 ha cam, trong đó có 1 ha cam trồng theo tiêu chuẩn hữu cơ. Trước đây với suy nghĩ khi cây cam tạo quả các loại sâu bệnh mới gây ảnh hưởng tới quả nên thời kỳ cây cam ra lộc non gia đình anh thường không chú ý nhiều. Do đó, khi thu hoạch vỏ quả thường sần sùi, rám đen, cam không mọng nước. Sau khi tìm hiểu, tham dự các lớp tập huấn về chăm sóc cam hữu cơ anh đã biết việc chăm sóc cây trồng là khâu rất quan trọng vì nó quyết định đến năng suất, chất lượng quả. Bởi vậy, ngay sau khi thu hoạch, từ tháng 2, gia đình anh đã bón thúc lần thứ nhất để cho cây được phục hồi nhanh cho cam. Với diện tích cam trồng theo tiêu chuẩn hữu cơ, ngay từ trước Tết, anh đã ủ phân chuồng, đỗ tương ngâm, ủ cá để ngay sau thu hoạch bón cho cam; phun chế phẩm, cắt tỉa cành, xới gốc... Giai đoạn này, cam bắt đầu đơm nụ, ra hoa nên phải tập trung đẩy mạnh chăm sóc theo đúng quy trình.

Vườn cam lòng vàng hơn 1 ha với 400 gốc của gia đình anh Hoàng Văn Điện, thôn Cây Nhãn, xã Tứ Quận (Yên Sơn) được chăm sóc theo hướng VietGAP đang được bổ sung phân chuồng ủ oai mục. Anh Điện bảo, cây cam của gia đình chủ yếu có độ tuổi từ 8 - 9 năm tuổi, ở độ tuổi này sẽ cho ra những trái cam chất lượng cả về sản lượng, mẫu mã, vị ngọt. Tuy nhiên việc chăm sóc sau thu hoạch cũng phải kỳ công hơn, bổ sung dưỡng chất cho cây nhiều hơn, quy trình chăm sóc cũng dài hơn. Mỗi gốc cam sau dọn vệ sinh sạch sẽ cuốc vòng quanh theo tán cây để bỏ phân gà  ủ với cá, đậu tương hoai mục, thực hiện tưới nếu trời hanh khô.

Với diện tích hơn 50 ha cam, thời điểm này, các vườn cam sớm của thôn Cây Nhãn, xã Tứ Quận đang chăm sóc rộ, vừa sau thu hoạch và cây vẫn còn yếu do ảnh hưởng của cơn bão số 3 năm 2024.  Đồng chí Nguyễn Văn Vĩnh, Chi hội trưởng Hội Nông dân thôn Cây Nhãn, Giám đốc HTX Nông nghiệp Vĩnh Thịnh chia sẻ: Cây cam hiện là cây trồng chủ lực của người dân trong thôn, vì thế, ngay khi kết thúc vụ cam 2024 - 2025, chi hội, HTX đã tuyên truyền, vận động người dân chăm sóc cam đúng quy trình kỹ thuật và chuyển đổi một số diện tích cam trồng, chăm sóc truyền thống sang trồng, chăm sóc theo hướng VietGAP. Hiện thôn có hơn 50 ha cam thì có hơn 22 ha cam trồng và chăm sóc cam theo hướng VietGAP.  

Người dân thôn Cây Nhãn, xã Tứ Quận (Yên Sơn) chăm sóc cam ghép trên thân bưởi.

Theo hướng hữu cơ

Huyện Hàm Yên hiện có gần 4.000 ha cam các loại. Đồng chí Đỗ Văn Hòa, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: Để giữ vững và phát triển thương hiệu cam sành Hàm Yên, việc nâng cao chất lượng, sản xuất cam an toàn là tiêu chí được đặt lên hàng đầu. Vì vậy trồng, chăm sóc cam theo tiêu chuẩn hữu cơ đang là hướng đi mới có hiệu quả, được chính quyền, người trồng cam ở Hàm Yên áp dụng và nhân rộng. Hiện địa phương có trên 800 ha cam VietGAP, 16 ha sản xuất cam hữu cơ. Diện tích cam mới trồng hầu hết áp dụng chăm sóc theo hướng hữu cơ để đảm bảo cây cam không bị chết do nghẽn rễ, đất bạc màu...

Gia đình anh Nguyễn Khắc Khương, thôn 5 Minh Phú, xã Yên Phú (Hàm Yên) có 3 ha cam sành. Trước đây anh Khương chăm sóc thông thường nhưng qua canh tác cho thấy đất có dấu hiệu bạc màu vì thế anh đã chuyển sang chăm sóc theo hướng hữu cơ 5 năm nay. Anh  Khương cho biết: Anh chỉ sử dụng phân hữu cơ, không phun thuốc bảo vệ thực vật và thuốc diệt cỏ nên vườn cam có hệ thảm cỏ xanh tốt, vừa giữ được độ ẩm, tránh xói mòn đất, vừa cân bằng hệ sinh thái, nuôi dưỡng các thiên địch có lợi bảo vệ vườn cam. Vụ cam 2024 - 2025, vườn cam đạt hơn 50 tấn, doanh thu trên 600 triệu đồng.

Vườn cam 6 ha, 10  năm tuổi của ông Nguyễn Xuân Kiêu, thị trấn Yên Sơn chuyển sang chăm sóc theo hướng hữu cơ hơn 3 năm qua. Cây xanh tốt hơn, giá bán cũng tốt hơn. Ông Kiêu chia sẻ: Cây cam được gia đình tập trung chăm sóc theo từng giai đoạn cụ thể. Thời điểm sau thu hoạch từ tháng 2 đến 4 hằng năm là chăm sóc nhiều nhất vì cây đã kiệt sức do nuôi quả một thời gian. Thời điểm này không chăm sóc tốt cây sẽ không ra hoa. Để hồi sinh vườn cam, gia đình không còn chăm sóc theo vô cơ nữa. Các loại phân bón đều là hữu cơ, phân chuồng hoai mục, đậu tương, cá ngâm với men vi sinh và không sử dụng thuốc triệt cỏ và phun thuốc trừ sâu thông thường. Việc chăm sóc theo hướng hữu cơ không chỉ tốt cho  cây, cho  đất, mà còn bảo vệ sức khỏe của người chăm sóc, người tiêu dùng và môi trường sống. Chăm sóc theo hướng hữu cơ cũng sẽ tốn kém hơn với nhà vườn  cả về kinh tế và công chăm sóc.  Tuy nhiên đây là  hướng chăm sóc mang  tính xu thế, tất yếu nếu muốn tồn tại và phát triển hiện nay.

Chăm sóc chủ động, chuyển đổi theo hướng an toàn và sạch đang được các chủ vườn cam trong tỉnh thực hiện với mong muốn đem lại những quả cam ngon, đẹp nhất  cho vụ cam tới, đồng thời nâng cao thu nhập từ những vườn cam.