Phát huy vai trò của báo chí trong công cuộc chấn hưng văn hóa

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, “chấn hưng văn hóa” đã trở thành nhiệm vụ chiến lược của Đảng và Nhà nước. Hội thảo “Phát huy vai trò của báo chí Liên hiệp các Hội Khoa học - Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) trong công cuộc chấn hưng văn hóa”, diễn ra sáng 12-8 tại Hà Nội đã tập trung phân tích, đề xuất giải pháp để hệ thống báo chí của VUSTA phát huy tối đa thế mạnh, đóng góp vào sự nghiệp bảo tồn, phát huy và sáng tạo các giá trị văn hóa dân tộc.

Báo chí - cầu nối giữa khoa học, kỹ thuật và văn hóa

PGS.TS Phạm Ngọc Linh. Ảnh: Thu Hằng

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch VUSTA nhấn mạnh quan điểm của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Văn hóa là hồn cốt của dân tộc. Văn hóa còn thì dân tộc còn”. Ông cho rằng, chấn hưng văn hóa là yêu cầu cấp thiết, trong đó báo chí nói chung và báo chí của VUSTA nói riêng, giữ vai trò quan trọng trong định hướng dư luận, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Theo GS.TS Từ Thị Loan, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long, trong tiến trình xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, báo chí khoa học - kỹ thuật không chỉ truyền tải tri thức mà còn là cầu nối giữa thành tựu khoa học với đời sống văn hóa. Nhiều công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, bảo tồn di sản số hóa đã được phổ biến qua báo chí, góp phần định hướng xã hội và khơi dậy sáng tạo.

GS.TS Từ Thị Loan. Ảnh: Thu Hằng

Hệ thống báo chí của VUSTA hiện có 69 cơ quan (1 báo, 68 tạp chí), trong đó 27 tạp chí được tính điểm học hàm, học vị. Nhiều ấn phẩm như Khoa học và Tổ quốc, Tinh hoa Đất Việt, Trí thức và Phát triển… đã tích cực truyền bá giá trị văn hóa khoa học, phản ánh đời sống văn hóa cơ sở, khơi dậy tinh thần tự học, bảo vệ môi trường văn hóa bản địa.

TS Lê Công Lương. Ảnh: Thu Hằng

TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế VUSTA cho biết, nhiều tạp chí đã mở chuyên mục văn hóa, đổi mới hình thức thể hiện, chú trọng các tác phẩm có tính nhân văn, phản ánh, cảnh báo nguy cơ thương mại hóa và mai một giá trị văn hóa. Tuy nhiên, nguồn lực hạn chế, thiếu phóng viên chuyên sâu, nội dung chưa đồng đều, ứng dụng công nghệ số còn chậm là những khó khăn cần khắc phục.

TS Đặng Vũ Cảnh Linh. Ảnh: Thu Hằng

TS Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (MTTQ Việt Nam) phân tích: Báo chí là “nhà giáo khổng lồ” trong giáo dục văn hóa, đồng thời là “người gác cổng” trong lưu giữ, bảo tồn di sản. Không ít nghệ nhân, làng nghề, câu chuyện lịch sử đã được “cứu” nhờ phản ánh kịp thời trên báo chí. Báo chí còn tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ khi quảng bá sự kiện, sản phẩm văn hóa, từ đó thúc đẩy công nghiệp văn hóa và du lịch.

Ngoài ra, báo chí còn là bệ phóng cho nhiều nghệ sĩ, nhà sáng tạo văn hóa, góp phần hình thành xu hướng nghệ thuật kết hợp truyền thống và hiện đại. Trong lĩnh vực phản biện, báo chí giúp bảo vệ chuẩn mực văn hóa, đấu tranh với các hiện tượng lệch lạc, thương mại hóa thái quá, đồng thời định hướng chính sách phát triển văn hóa.

Nhiều giải pháp để nâng tầm báo chí VUSTA

Các tham luận đều thống nhất rằng để báo chí VUSTA phát huy tốt hơn vai trò trong chấn hưng văn hóa, cần đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, nổi bật là:

Đổi mới tư duy: Xác định báo chí không chỉ phản ánh hoạt động hội, mà còn là lực lượng xây dựng tri thức, định hướng văn hóa

Đào tạo nhân lực: Bồi dưỡng phóng viên, biên tập viên am hiểu văn hóa, có kỹ năng truyền thông hiện đại, đồng thời mời chuyên gia văn hóa làm cố vấn

Đa dạng hình thức truyền thông: Phát triển chuyên trang, podcast, video, infographics; ứng dụng công nghệ số, thực tế ảo để giới thiệu di sản

Tăng cường liên kết: Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các tạp chí trong hệ thống, hình thành mạng lưới báo chí văn hóa, tổ chức chiến dịch truyền thông chung

Huy động nguồn lực: Xây dựng quỹ hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao về văn hóa – khoa học, tổ chức giải thưởng thường niên.

Quang cảnh buổi hội thảo. Ảnh: Thu Hằng

Các đại biểu đều nhất trí rằng, chấn hưng văn hóa không chỉ là phục dựng truyền thống mà còn là đổi mới tư duy, nâng cao tri thức, khơi dậy khát vọng phát triển. Báo chí của VUSTA, với đặc thù gắn bó cùng lực lượng trí thức khoa học - kỹ thuật, cần tiếp tục giữ vững tiêu chí “trí tuệ - chuẩn mực - phản biện - xây dựng”, trở thành nền tảng tinh thần cho đời sống văn hóa khoa học lành mạnh, chuẩn mực và tiến bộ.

Theo Hanoimoi.vn