Xây dựng nhân lực ngành công nghệ mũi nhọn

Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không thể tách rời nền tảng giáo dục đại học. Với vai trò kết nối tri thức toàn cầu và nhu cầu phát triển trong nước, Trường đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH) tiếp tục đồng hành cùng mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển dựa trên khoa học và công nghệ vào năm 2045.

Giảng viên Trường đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội hướng dẫn sinh viên nghiên cứu khoa học. (Ảnh: USTH)

Mô hình nghiên cứu gắn với đào tạo

Trường USTH trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, được thành lập năm 2009 trong khuôn khổ Hiệp định liên Chính phủ giữa hai nước Việt-Pháp, với định hướng trở thành trường đại học xuất sắc, đẳng cấp quốc tế đào tạo về khoa học và công nghệ.

Hiện nay, trường có 20 chương trình đại học, trong đó có 3 chương trình liên kết song bằng Việt-Pháp; 6 chương trình thạc sĩ song bằng; 7 chương trình tiến sĩ toàn thời gian tại trường và các chương trình liên kết đào tạo tiến sĩ với đối tác Pháp. Tất cả tập trung vào các lĩnh vực khoa học, công nghệ mũi nhọn, phù hợp chiến lược phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam và thế mạnh đào tạo, nghiên cứu của Pháp.

Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Thị Mai Thanh, Hiệu trưởng Trường USTH cho biết, tại đây, sinh viên, học viên, nghiên cứu sinh được học hoàn toàn bằng tiếng Anh và có cơ hội tham gia nghiên cứu, học tập tại Pháp và nhiều nước phát triển khác. Hằng năm, USTH đào tạo hàng trăm kỹ sư, cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ với trình độ ngoại ngữ, chuyên môn và kỹ năng hội nhập vượt trội. Hơn 90% sinh viên sau khi tốt nghiệp có việc làm hoặc tiếp tục học tập ở trình độ cao hơn.

Nhà trường là một trong số ít trường đại học trong nước được kiểm định bởi Hội đồng cấp cao về đánh giá nghiên cứu và giáo dục Đại học Pháp (HCERES). Điều này không chỉ khẳng định chất lượng đào tạo mà còn góp phần cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho khoa học, công nghệ của Việt Nam trong thời đại toàn cầu hóa.

Để có nguồn nhân lực này, trường áp dụng mô hình “nghiên cứu gắn với đào tạo”, giúp học viên nâng cao năng lực thực hành, đáp ứng yêu cầu của thị trường khoa học toàn cầu. Nhà trường thu hút các giáo sư, tiến sĩ giỏi là người Việt Nam ở nước ngoài về giảng dạy, nghiên cứu khoa học. Đồng thời đẩy mạnh hợp tác quốc tế với các nước trong việc liên kết đào tạo các ngành công nghệ chiến lược, như: điện hạt nhân, vi mạch bán dẫn, viễn thám và công nghệ sinh học… thu hút người học bằng các chương trình học bổng trong và ngoài nước.

Dẫn chứng từ ngành công nghệ sinh học, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hải Đăng, Phó Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: Đây là chuyên ngành giải quyết nhiều thách thức cấp bách như an ninh lương thực, y tế và bảo vệ môi trường. USTH triển khai các chương trình đào tạo và nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học vào nông nghiệp thông minh, y sinh, dược học và khoa học môi trường với sự tham gia của giảng viên có trình độ cao trong và ngoài nước và đối tác công nghiệp hàng đầu. Trong đó, sinh viên được tiếp cận mô hình đào tạo tiên tiến thông qua các phòng thí nghiệm được đầu tư đồng bộ, cùng với sự phối hợp của đối tác Pháp trong xây dựng các phòng thí nghiệm liên kết quốc tế và cơ sở nghiên cứu chất lượng cao tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Quan trọng hơn, USTH chú trọng phát triển tư duy phản biện và tinh thần khởi nghiệp, giúp sinh viên không chỉ thành thạo kỹ thuật mà còn hiểu rõ giá trị xã hội của sản phẩm tạo ra. Điều này phù hợp định hướng của Nghị quyết số 57- NQ/TW trong việc chuyển từ làm chủ công nghệ sang sáng tạo công nghệ.

Khẳng định hợp tác quốc tế là bệ phóng để sinh viên có cơ hội thực tập tại nước ngoài, ông Tống Sĩ Sơn, Phó trưởng Khoa Vũ trụ và Ứng dụng cho biết, chương trình đào tạo của khoa được xây dựng và giảng dạy trực tiếp bởi giảng viên, nhà khoa học từ liên minh bốn trường đại học và viện nghiên cứu của Pháp: Đài thiên văn Paris, Trường đại học Paris-Est Créteil, Trường đại học Paris Diderot, Trung tâm nghiên cứu không gian quốc gia Pháp. Khoa đã quán triệt phương châm ưu tiên đưa sinh viên đi thực tập nước ngoài, sau đó là cơ quan nghiên cứu và doanh nghiệp trong nước. 100% số sinh viên của khoa tham gia các đề tài nghiên cứu, dự án cùng các nhà khoa học trong khuôn khổ các dự án nhóm và thực tập tốt nghiệp.

Kết nối tri thức toàn cầu

Cũng như nhiều trường đại học khác, USTH đối diện với những thách thức không nhỏ: Nguồn lực đầu tư cho giáo dục nhân lực chất lượng cao còn hạn chế, nhất là ngân sách dành cho nghiên cứu ứng dụng và trang thiết bị hiện đại, khiến việc tiếp cận các công nghệ tiên tiến gặp nhiều trở ngại. Việc thu hút và giữ chân giảng viên, nhà nghiên cứu chất lượng cao, nhất là các chuyên gia quốc tế vẫn là bài toán khó…

Minh chứng từ chuyên ngành Khoa học vũ trụ và Công nghệ vệ tinh cho thấy, đây là khoa học liên ngành, đòi hỏi sự kết hợp giữa các chuyên gia về vật lý thiên văn, cơ khí, điện tử, tự động hóa, công nghệ thông tin và địa tin học,... nhưng lực lượng giảng viên, nhà khoa học trong lĩnh vực này tại Việt Nam còn mỏng, chưa bao phủ hết các mảng cần thiết. Điều này khiến việc xây dựng chương trình đào tạo bài bản, cập nhật quốc tế gặp khó khăn. Các công nghệ lõi trong chế tạo vệ tinh và quan trắc không gian thường ít được chia sẻ từ các nước phát triển…

Để xây dựng được đội ngũ nhân lực chất lượng cao, lãnh đạo nhà trường cho rằng, cần một chiến lược bài bản, dài hạn từ việc thường xuyên đổi mới, cập nhật từ bài giảng đến chương trình đào tạo, đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất cho thực hành đến thu hút giảng viên giỏi, các chuyên gia quốc tế giảng dạy và tìm kiếm, hỗ trợ sinh viên có cơ hội thực tập, nghiên cứu quốc tế.

Ngoài ra, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp từ điều chỉnh cơ chế tài chính, tăng đầu tư hạ tầng đến xây dựng tiêu chuẩn đào tạo gắn với nhu cầu ngành nghề. Các trường đại học công lập quốc tế như USTH cần tiếp tục đóng vai trò tiên phong trong việc kết nối tri thức toàn cầu và thúc đẩy hợp tác đa bên nhằm xây dựng đội ngũ nhân lực đủ sức dẫn dắt các ngành công nghệ mũi nhọn trong tương lai. Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hải Đăng, để tạo ra đội ngũ nhà khoa học trẻ, chất lượng cao, có khả năng dẫn dắt các dự án công nghệ tiên tiến cần kết hợp các yếu tố: xuất sắc, chuyên nghiệp, tiên phong, liêm chính và phụng sự xã hội.

Theo Nhandan.vn