Khẳng định vai trò then chốt, mở hướng đi mới trong kỷ nguyên số

Trong nhiệm kỳ khóa XVII, lần đầu tiên Thành ủy Hà Nội đã ban hành một chương trình công tác riêng về “Đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2021-2025” (Chương trình số 07-CTr/TU).

Việc triển khai chương trình đã từng bước nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, các cơ quan nghiên cứu và đội ngũ trí thức về vai trò then chốt của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Từ sự chuyển biến này, Chương trình đạt được nhiều kết quả nổi bật, khẳng định vị thế Hà Nội và mở ra hướng đi mới trong kỷ nguyên số.

Một góc Khu công nghệ cao Hòa Lạc. Ảnh: Thạch Thảo

Khẳng định vị thế trung tâm khoa học, công nghệ

Ngày 17-3-2021, Thành ủy Hà Nội ban hành Chương trình số 07-CTr/TU với 7 chỉ tiêu, 32 nhiệm vụ, đề án, kế hoạch cụ thể, tập trung vào 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Đây là bước đi có tính tiên phong, thể hiện quyết tâm của Thành ủy Hà Nội trong việc biến khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thành động lực phát triển mới cho Thủ đô.

Ngay sau đó, Ban Chỉ đạo Chương trình được thành lập; các sở, ngành và địa phương đã nhanh chóng xây dựng kế hoạch hành động gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội hằng năm. Thành phố cũng tổ chức nhiều hội nghị quán triệt, tuyên truyền sâu rộng, thể hiện cách làm bài bản, quyết liệt ngay từ đầu.

Chương trình được triển khai trong bối cảnh đan xen thuận lợi và khó khăn: Đại dịch Covid-19 kéo dài, yêu cầu chuyển đổi số toàn diện cùng nhiều cơ chế, chính sách mới tạo áp lực lớn. Tuy vậy, dưới sự lãnh đạo của Thành ủy và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, Hà Nội vẫn đạt được những kết quả quan trọng.

Trong 7 chỉ tiêu, có 4 chỉ tiêu đạt và vượt: Năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đóng góp hơn 50% vào tăng trưởng Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP), cao hơn mức bình quân cả nước. Trên 50% doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo, trong đó khối công nghệ thông tin đạt tới 84,6%. Các sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) được hỗ trợ bảo hộ tài sản trí tuệ vượt xa mục tiêu đề ra (64,5% so với mục tiêu 40%). Đây là bước tiến quan trọng để bảo vệ thương hiệu, nâng cao giá trị sản phẩm nông sản, thủ công mỹ nghệ của Thủ đô. Hà Nội cũng liên tục dẫn đầu cả nước về số lượng công bố quốc tế và đăng ký sáng chế.

Những con số này cho thấy, Hà Nội đã và đang giữ vai trò tiên phong trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Thành phố liên tục là địa phương đứng đầu cả nước trong xếp hạng Bộ Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII), đồng thời có bước tiến mạnh mẽ về chuyển đổi số.

Không chỉ dừng ở kết quả, Hà Nội còn tạo dấu ấn về thể chế. Luật Thủ đô năm 2024 với nhiều cơ chế đặc thù về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số được coi là “đòn bẩy pháp lý”, mở ra không gian phát triển mới. Hà Nội còn đẩy mạnh đầu tư cho khoa học và công nghệ, tập trung phát triển hạ tầng với điểm nhấn là Khu công nghệ cao Hòa Lạc. Đặc biệt, chuyển đổi số của Thủ đô đã có bước tiến vượt bậc. Từ năm 2020 đến 2023, Hà Nội tăng tới 37 bậc trong bảng xếp hạng chuyển đổi số, từ xếp hạng thứ 43 vươn lên vị trí thứ 6 cả nước...

Dẫu vậy, vẫn còn 3 chỉ tiêu khó đạt: Tốc độ tăng năng suất lao động mới đạt khoảng 4,8% (mục tiêu 7-7,5%); tỷ lệ sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao còn thấp và tỷ trọng kinh tế số mới đạt gần 16% GRDP, trong khi mục tiêu là 30%. Nguyên nhân chủ yếu là thể chế còn điểm nghẽn, hạ tầng số chưa đồng bộ, nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu, doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa sẵn sàng chuyển đổi số.

Theo Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn, chưa bao giờ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo có điều kiện phát triển thuận lợi như hiện nay với đầy đủ cả về cơ sở chính trị và cơ sở pháp lý, trong đó, quan trọng nhất là Luật Thủ đô năm 2024 đã quy định đầy đủ các cơ chế, chính sách tạo điều kiện cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo phát triển.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố cũng đã nêu ra những hạn chế còn tồn tại và những khó khăn, thách thức đặt ra cho Thủ đô trong thời gian tới khi với vai trò là đầu tàu kinh tế cả nước và khu vực nhưng hiện nay năng suất lao động bình quân của Hà Nội còn thấp, năng lực cạnh tranh sản phẩm công nghiệp cũng còn hạn chế…

Để khắc phục hạn chế, vượt qua khó khăn thách thức, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, đồng chí Lê Hồng Sơn cho biết, năm 2025 và các năm tiếp theo, thành phố sẽ tập trung hoàn thiện thể chế; xác định nhiệm vụ khoa học công nghệ trọng điểm để tập trung đầu tư, hỗ trợ ưu đãi, huy động nguồn lực đáp ứng nhu cầu phát triển của Thủ đô… Đặc biệt, Hà Nội sẽ xây dựng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực Fintech (công nghệ tài chính).

Phát huy nền tảng, mở đường cho những bứt phá mới

Từ thực tiễn triển khai Chương trình số 07-CTr/TU, Hà Nội rút ra nhiều bài học kinh nghiệm. Trước hết, sự lãnh đạo quyết liệt, thống nhất của Thành ủy và Ban Chỉ đạo là yếu tố then chốt, bảo đảm triển khai đồng bộ, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành. Cùng với đó, thể chế, chính sách đặc thù đóng vai trò đòn bẩy quan trọng mà Luật Thủ đô năm 2024 là minh chứng điển hình, góp phần “cởi trói” pháp lý và mở rộng không gian phát triển.

Thành công của Chương trình số 07-CTr/TU còn đến từ sự đồng thuận của toàn xã hội, từ sở, ngành, các địa phương đến đội ngũ trí thức, doanh nghiệp. Phong trào “Sáng kiến, sáng tạo Thủ đô”, hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cùng sự hưởng ứng mạnh mẽ của người dân đã biến khoa học - công nghệ thành một phong trào lan tỏa rộng khắp...

Từ nền tảng đạt được, Hà Nội xác định một số bước đi đột phá trong giai đoạn tới: Thể chế hóa đầy đủ các nghị quyết, luật liên quan như Nghị quyết số 57-NQ/TƯ ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Luật Thủ đô năm 2024, tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho đổi mới sáng tạo; phát triển mạnh nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong công nghệ lõi, công nghệ cao và kinh tế số, đồng thời kết nối mạng lưới chuyên gia trong và ngoài nước.

Thành phố sẽ thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, đưa tỷ trọng kinh tế số ngang bằng các đô thị tiên tiến, phát triển thương mại điện tử, công nghệ tài chính, hạ tầng dữ liệu mở. Cùng với đó là đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, mở rộng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), robot, công nghệ sinh học; xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp với Trung tâm Đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp Hà Nội, Quỹ đầu tư mạo hiểm, hỗ trợ thương mại hóa sản phẩm khoa học công nghệ; mở rộng hợp tác quốc tế, thu hút tập đoàn công nghệ toàn cầu và khuyến khích doanh nghiệp Việt tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Theo Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Nguyễn Văn Phong, Trưởng ban Chỉ đạo Chương trình số 07-CTr/TU, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tiếp tục là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, khâu đột phá của những năm tiếp theo. Đồng thời, để cụ thể hóa Luật Thủ đô năm 2024, cần phát huy được trí tuệ của các chuyên gia, nhà khoa học, cơ quan nghiên cứu về khoa học, công nghệ để ứng dụng trong thực tiễn; đồng thời, vận hành hiệu quả các khu công nghệ cao, trong đó có Khu công nghệ cao Hòa Lạc và sớm khởi công xây dựng Khu công nghệ cao sinh học tại quận Bắc Từ Liêm. Bởi đây sẽ là "quả đấm thép", động lực quan trọng để Hà Nội phát triển trong tương lai.

Đồng chí Nguyễn Văn Phong cũng lưu ý các đơn vị cần thay đổi cách thức trong việc giao nhiệm vụ, đặt hàng khoa học, công nghệ và sử dụng kết quả nghiên cứu để ứng dụng vào thực tiễn; tích cực triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, qua đó đẩy nhanh tiến độ xây dựng chính phủ số, nền kinh tế số và công dân số, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn về chuyển đổi số hiện nay.

Những kết quả, cùng với bài học kinh nghiệm quý báu của Chương trình số 07-CTr/TU sẽ là hành trang để Thủ đô bước vào giai đoạn mới với khát vọng bứt phá, trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực, góp phần đưa đất nước vững bước trong kỷ nguyên số.

Theo Hanoimoi.vn