Kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Thủ đô

Trong dòng chảy ấy, sự ra đời của Mạng lưới Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội là một bước đi cụ thể, có tính hệ thống và mang nhiều kỳ vọng dài hạn.

Người dân Thủ đô tham quan các sản phẩm công nghệ tại triển lãm Mạng lưới đổi mới sáng tạo Hà Nội. Ảnh: Viết Thành

Từ thực tiễn đổi mới sáng tạo đến quyết sách của thành phố

Nhiều năm qua, Hà Nội liên tục dẫn đầu cả nước về Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII). Riêng năm 2025, Thủ đô đứng đầu bảng xếp hạng, dẫn đầu 18/52 chỉ số thành phần; tỷ lệ doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt 25,2%. Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tiếp tục mở rộng với 207 doanh nghiệp khoa học và công nghệ, 12 startup được hỗ trợ trực tiếp, cùng hàng loạt hoạt động đào tạo, truyền thông nhằm lan tỏa văn hóa đổi mới sáng tạo trong cộng đồng.

Về định hướng phát triển đổi mới sáng tạo của Hà Nội, Phó Chủ tịch UBND thành phố Trương Việt Dũng nhấn mạnh: Đổi mới sáng tạo chỉ có thể phát triển bền vững trong một hệ sinh thái hoàn chỉnh, nơi các chủ thể không chỉ cùng tồn tại, mà được kết nối, dẫn dắt và ràng buộc trách nhiệm trong toàn bộ chuỗi giá trị.

Theo quan điểm này, việc Hà Nội nhiều năm đứng đầu PII chỉ là tín hiệu cho thấy thành phố đã hình thành năng lực hấp thụ chính sách và mức độ kết nối cần thiết. Đây là điều kiện để Hà Nội chuyển sang giai đoạn phát triển mới: Chủ động kiến tạo, dẫn dắt và thử nghiệm các mô hình đổi mới sáng tạo mang tính hệ thống, thay vì chỉ triển khai các chương trình hỗ trợ rời rạc.

Điểm đột phá của Hà Nội nằm ở sự thay đổi tư duy tiếp cận thể chế. Thành phố chuyển từ cách làm “hỗ trợ định kỳ” sang “kiến tạo đầu tư cho đổi mới sáng tạo”. Trong đó, Nhà nước không làm thay thị trường, mà tập trung xây dựng các cấu phần nền tảng của hệ sinh thái; chấp nhận thử nghiệm có kiểm soát, đo lường bằng kết quả đầu ra và tác động thực chất, thay vì chỉ quản lý bằng quy trình.

Chính từ tư duy đó, HĐND thành phố Hà Nội đã thông qua 6 nghị quyết quan trọng về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, mở ra không gian phát triển mới cho Thủ đô. Đây không chỉ là các quyết sách mang tính định hướng, mà là khung thể chế để Hà Nội tổ chức lại các nguồn lực phát triển, từ hạ tầng, dữ liệu đến con người và cơ chế tài chính.

Để các nghị quyết nhanh chóng đi vào cuộc sống, UBND thành phố đã phát động đợt cao điểm “90 ngày cụ thể hóa và tuyên truyền, phổ biến các nghị quyết”, với 20 sản phẩm, mô hình, nhiệm vụ trọng tâm. Thay vì dàn trải, thành phố lựa chọn cách làm tập trung: Xác định rõ việc gì phải làm ngay, sản phẩm nào phải hình thành trong thời gian ngắn, tạo chuyển biến thực chất và làm nền tảng cho tăng trưởng của những năm tiếp theo.

Bước đi cụ thể hóa nghị quyết

Trong tổng thể 20 sản phẩm, mô hình, nhiệm vụ của đợt cao điểm 90 ngày, việc hình thành hạ tầng đổi mới sáng tạo được xác định là một nhóm nhiệm vụ then chốt. Mạng lưới Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội ra đời trong bối cảnh ấy. Mạng lưới được hình thành với mục tiêu kết nối Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp - Chuyên gia - Startup, tạo không gian mở để chia sẻ tri thức, thúc đẩy nghiên cứu, thương mại hóa sản phẩm khoa học công nghệ, đồng thời lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo sâu rộng trong toàn xã hội.

Mạng lưới Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội là một mô hình hạ tầng mở, được tổ chức theo cấu trúc trung tâm - vệ tinh. Trụ sở chính tại số 46 phố Trần Hưng Đạo (phường Cửa Nam) đóng vai trò hạt nhân, kết nối với 6 HUB tại: Số 185 Giảng Võ (phường Ô Chợ Dừa); số 37 phố Trần Bình Trọng (phường Hai Bà Trưng); Tòa nhà Elcom, phố Duy Tân (phường Cầu Giấy); Tầng 6, 7, 8 tòa Thư viện Tạ Quang Bửu, Đại học Bách khoa Hà Nội; Upgen, số 1 phố Lương Yên (phường Hai Bà Trưng); Tầng 5 Tòa Han Jardin - Khu Ngoại giao đoàn (phường Xuân Đỉnh).

Không chỉ dừng ở không gian vật lý, Mạng lưới Trung tâm đổi mới sáng tạo còn được thiết kế như một hạ tầng mềm về con người và dữ liệu. Cộng đồng mạng lưới đổi mới sáng tạo dữ liệu (HUB NDA) đã hình thành với khoảng 10.000 thành viên, kết nối trong và ngoài nước, cùng hơn 45 câu lạc bộ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và dữ liệu tại các trường đại học.

Trong kỷ nguyên số, Hà Nội xác định dữ liệu là tài nguyên chiến lược. Vì vậy, HUB NDA phát triển 11 mạng lưới khoa học - công nghệ trọng điểm, bao phủ các lĩnh vực then chốt, như: Trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, blockchain, bán dẫn, y - sinh học tiên tiến, năng lượng và vật liệu mới, an ninh mạng, hàng không - vũ trụ.

Thông qua cơ chế kết nối, ươm tạo và trao quyền, Mạng lưới Trung tâm đổi mới sáng tạo cũng được kỳ vọng không chỉ hỗ trợ đổi mới sáng tạo theo nghĩa hẹp, mà còn góp phần huy động nguồn lực xã hội để tham gia giải quyết các bài toán lớn của đô thị, như: Ùn tắc, úng ngập, an toàn thực phẩm và môi trường.

Mạng lưới Trung tâm đổi mới sáng tạo được kỳ vọng sẽ trở thành hạt nhân kết nối, góp phần đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực, đóng góp thiết thực cho mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.