Chính phủ yêu cầu kiểm soát chặt cơ chế thanh toán trong dự án BT

Theo Thông báo số 511/TB-VPCP ngày 25/9/2025, Chính phủ yêu cầu xây dựng Nghị định mới về dự án BT với nguyên tắc thanh toán minh bạch, an toàn, phù hợp quy định pháp luật. Quỹ đất thanh toán cho nhà đầu tư phải tính đúng, tính đủ, không vượt giá trị quyết toán, tránh lợi dụng chính sách gây thất thoát ngân sách.

Ảnh minh họa.

Thông báo nêu rõ: Hình thức đầu tư xây dựng-chuyển giao (BT) đã được triển khai từ năm 1998 được quy định tại Nghị định số 62/1998/NĐ-CP và được sửa đổi, hoàn thiện tại các Nghị định số 78/2007/NĐ-CP, số 108/2009/NĐ-CP, số 15/2015/NĐ-CP, số 69/2019/NĐ-CP.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai các dự án BT đã phát sinh một số bất cập trong tổ chức thực hiện. Do đó, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư số 64/2020/QH14 đã dừng triển khai dự án mới áp dụng loại hợp đồng BT.

Để huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế-xã hội, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư số 57/2024/QH15 đã bổ sung hình thức đầu tư BT và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Vì vậy, việc xây dựng ban hành khuôn khổ pháp lý phải căn cứ yêu cầu thực tiễn, rút kinh nghiệm sâu sắc các bất cập trước đây để thiết kế, xây dựng chính sách bảo đảm đổi mới toàn diện cách thức thực hiện và thanh toán cho nhà đầu tư, khắc phục tối đa các bất cập, vướng mắc trong thực hiện, đáp ứng yêu cầu thực tế cần thông thoáng để thu hút nhà đầu tư, vừa bảo đảm chặt chẽ, không tạo kẽ hở để lợi dụng chính sách gây thất thoát tài sản nhà nước.

Thường trực Chính phủ yêu cầu Bộ Tài chính tiếp thu và hoàn thiện Dự thảo Nghị định BT, đặc biệt tập trung vào các vấn đề tài chính và quản lý đất đai sau:

Thứ nhất, quỹ đất và giải phóng mặt bằng:

Quy định về Quỹ đất thanh toán phải rõ ràng là quỹ đất được sử dụng trong trường hợp Nhà nước thu hồi đất hoặc đất nhà đầu tư ứng tiền giải phóng mặt bằng.

Việc giao đất, cho thuê đất chỉ được thực hiện khi đủ điều kiện theo quy định của pháp luật đất đai.

Yêu cầu khấu trừ kinh phí giải phóng mặt bằng (bao gồm cả kinh phí bồi thường do nhà nước phê duyệt) từ quỹ đất thanh toán và quỹ đất dự kiến thanh toán.

Quỹ đất thanh toán cho nhà đầu tư phải phù hợp với quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Thứ hai, khống chế giá trị và nguồn ngân sách:

Nguồn để thanh toán quỹ đất cho nhà đầu tư phải được lấy từ nguồn vốn đầu tư công, và không phụ thuộc vào kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Giá trị quỹ đất dự kiến thanh toán không được phép vượt quá 10% so với giá trị quỹ đất dự kiến thanh toán cho nhà đầu tư khi không có cơ sở pháp lý.

Thứ ba, phương thức thanh toán đất:

Bộ Tài chính được giao rà soát, dự thảo và quy định tiêu chí để lựa chọn phương thức thanh toán cụ thể cho 3 hình thức đã được thống nhất:

Đối với các dự án nhóm C: Thanh toán một lần sau khi công trình BT hoàn thành.

Đối với các dự án nhóm A, B, C: Thanh toán nhiều lần tương ứng với tỷ lệ % khối lượng công trình BT hoàn thành.

Đối với các dự án có quy mô lớn: Thực hiện thanh toán toàn bộ quỹ đất một lần sau khi ký hợp đồng dự án, đồng thời phải có bảo lãnh thực hiện hợp đồng của ngân hàng thương mại.

Thứ tư, quản lý đất chênh lệch và thanh toán an toàn:

Đối với quỹ đất do cơ quan nhà nước quản lý, nếu tỷ lệ chênh lệch giữa quỹ đất dự kiến thanh toán và giá trị thực tế nhỏ, dự án BT độc lập có thể sử dụng quỹ đất dự kiến thanh toán.

Trường hợp có chênh lệch lớn, quỹ đất thanh toán độc lập phải được tách ra và thực hiện thông qua phương thức điều tiết cân đối ngân sách nhà nước.

Bộ Tài chính phải rà soát kỹ an toàn thanh toán toàn bộ quỹ đất một lần sau khi ký hợp đồng, bảo đảm kiểm soát chặt chẽ và quỹ đất thanh toán không vượt quá giá trị quyết toán của dự án BT.

Thứ năm, về các quy định quản lý khác:

Có thể cho phép nhà đầu tư quản lý thiết kế, dự toán, nhưng cơ quan nhà nước phải thẩm định thiết kế, dự toán đối với dự án BT để xác định giá trị công trình BT đưa vào hợp đồng dự án.

Nghị định không quy định về lãi vay (trong thời gian xây dựng hoặc sau giai đoạn xây dựng). Nếu cần thiết, việc này phải thực hiện theo pháp luật có liên quan.

Bộ Tài chính cần nghiên cứu kỹ cụm từ "ghi thu, ghi chi" để bảo đảm quản lý chặt chẽ, phù hợp với quy định của pháp luật.

Ủy ban nhân dân các cấp cần chấn chỉnh việc nộp ngân sách trung ương theo tỷ lệ điều tiết quy định của Luật Ngân sách nhà nước.

Tại văn bản, Chính phủ nhấn mạnh, việc ban hành Nghị định phải tháo gỡ khó khăn, tăng nguồn lực, bảo đảm thông thoáng, phân cấp mạnh mẽ cho Ủy ban nhân dân các cấp, cắt bỏ tất cả thủ tục hành chính rườm rà làm tăng chi phí tuân thủ, nhưng tuyệt đối phải chặt chẽ, không trái quy định của pháp luật, chống tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm.