Gỡ nút thắt sớm đưa điện lưới về vùng cao

Đưa điện lưới Quốc gia phủ sáng các bản làng biên giới là chủ trương lớn của Đảng, Chính phủ, là nhân tố quan trọng thúc đẩy kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân. Tuy nhiên, tại nhiều thôn bản vùng cao trên địa bàn tỉnh hiện vẫn tồn tại những công trình điện nông thôn được đầu tư bằng ngân sách Nhà nước dù đã hoàn thành nhưng nhiều năm chưa được đóng điện.

Công ty Điện lực tỉnh đóng điện cho thôn biên giới Nậm Ngặt, xã Thanh Thủy đầu năm 2024.

Nhiều công trình điện chưa được sử dụng

Những năm qua, các cấp ủy và chính quyền tỉnh đã nỗ lực huy động mọi nguồn lực để phát triển mạng lưới điện quốc gia đến các bản làng vùng cao. Tuy nhiên, hiện vẫn còn 48 công trình điện hạ áp nông thôn được đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn của Nhà nước dù đã hoàn thành nhiều năm, nhưng chưa được đóng điện.

Người dân địa phương vẫn mòn mỏi mong chờ. Điển hình như xã Thông Nguyên có tới 6/23 thôn gồm: Pắc Pèng, Lùng Lý, Xuân Thành, Phìn Trái, Lang Cang và Nậm Chàng với gần 400 hộ dân chưa được sử dụng điện lưới Quốc gia. Tất cả các trạm biến áp, đường điện 0,4 kV được Ban quản lý đầu tư xây dựng huyện Quang Bình (cũ) làm chủ đầu tư dù đã hoàn thành nhưng nhiều năm chưa đóng điện.

Thôn Lùng Lý có 43 hộ dân tộc Pà Thẻn - nằm trong nhóm 16 dân tộc ít người nhất cả nước nên các chính sách an sinh, xã hội được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Thế nhưng bà con phải khắc phục tình trạng thiếu điện bằng cách lắp điện nước mini từ các con suối nhỏ về sinh hoạt. 

Anh Lìu Văn Minh, thôn Lùng Lý, xã Thông Nguyên chia sẻ: “Gần 6 năm nay, công trình điện đã kéo về thôn, đường dây chạy tận đến nhà, nhưng không hiểu sao người dân vẫn chưa được sử dụng. Nhà tôi từng lắp hệ thống điện nước mini, nhưng bị nước lũ cuốn trôi. Giờ đành phải dùng đèn dầu”.

Trạm biến áp thôn Lùng Cẩu, xã Bản Máy đã hoàn thành hơn 5 năm nhưng đến nay vẫn chưa đóng điện.

Chưa có điện lưới Quốc gia, điểm trường Lùng Lý, Trường Mầm non Thông Nguyên dù được xây dựng khang trang, nhưng hệ thống chiếu sáng và quạt trần phục vụ 36 cháu nhỏ cũng bỏ không. Cô giáo Nguyễn Thị Duyên chia sẻ, các thiết bị sử dụng nấu cơm bán trú như: tủ lạnh, tủ nấu cơm, bình lọc đều không hoạt động khiến mỗi ngày chúng tôi phải đi hàng chục cây số vào trường chính mang cơm về cho học sinh.

Có điện đồng nghĩa với việc thắp lên hy vọng đổi thay ở những bản làng vùng xa, giúp người dân tiếp cận khoa học kỹ thuật và ứng dụng vào sản xuất, cải thiện đời sống. Ở thôn Phùng Cá, xã Bản Máy có 126 hộ dân tộc La Chí sinh sống, hiện vẫn còn 56 hộ nghèo. Vì muốn phát triển kinh tế, nhiều gia đình đã tự dựng cột tre, cột gỗ, kéo dây từ công tơ tổng ở thôn bên với đường truyền tải gần 5 km.

Trong khi đó, công trình điện kéo về thôn đã hoàn thành từ năm 2020 mà người dân vẫn chưa được sử dụng. Ông Vàng Seo Lỳ, Trưởng thôn Phùng Cá nhấn mạnh: “Thôn đã nhiều lần kiến nghị sớm đóng điện qua các cuộc tiếp xúc cử tri. Chính quyền địa phương cũng nhiều lần hứa hẹn nhưng tình trạng chưa được khắc phục”.

Những bất cập còn tồn tại

Các công trình điện nông thôn trên địa bàn tỉnh Hà Giang (cũ) được đầu tư xây dựng từ nhiều chương trình và nguồn vốn, như: Tiểu dự án cấp điện vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc chưa có điện lưới quốc gia, giai đoạn I; tiểu dự án cấp điện nông thôn từ lưới điện quốc gia, giai đoạn 2018-2020 do EU tài trợ; cấp điện nông thôn từ lưới điện quốc gia - sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi; chương trình mục tiêu Quốc gia nông thôn miền núi, hải đảo giai đoạn 2016 - 2020…

Các dự án này hơn 230 đầu điểm công trình, cấp điện cho 298 thôn, bản. Theo Quyết định số 381 ngày 05/3/2019, UBND tỉnh Hà Giang (cũ) đã phê duyệt và giao Ban quản lý đầu tư xây dựng công trình công nghiệp, dân dụng tỉnh cùng UBND các huyện làm chủ đầu tư. Đến nay, nhiều công trình dù đã hoàn thành nhưng vẫn chưa thể bàn giao cho ngành điện tiếp nhận, vận hành.

Người dân sử dụng máy phát điện mini phục vụ sinh hoạt hằng ngày.

Ông Vũ Hồng Quang, Đội trưởng Đội Quản lý điện lực khu vực Quang Bình cho biết: Qua kiểm tra các công trình điện hạ áp nông thôn trên địa bàn, nguyên nhân chủ yếu khiến nhiều dự án chậm đóng điện là do chất lượng một số hạng mục chưa đạt yêu cầu, như chỉ số tiếp địa, hệ thống chống sét và xà sứ chưa đảm bảo an toàn. Ngoài ra, việc chưa hoàn tất hồ sơ bàn giao, thu hồi đất tại các vị trí cột điện cũng khiến tiến độ đưa công trình vào sử dụng bị kéo dài.

Không chỉ ở vùng cao mà ngay tại phường Hà Giang 2, mặc dù đã đầu tư hoàn chỉnh được 5 năm, song đến nay 2 công trình cấp điện sinh hoạt cho các thôn Lùng Giàng A, Lùng Giàng B, Bản Mán, Lùng Châu, Lùng Càng, xã Phong Quang cũ (xã đạt chuẩn Nông thôn mới) vẫn chưa đóng điện. 

Đồng chí Đào Mạnh Phú, Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng và Đô thị phường Hà Giang 2 cho biết: Nguyên nhân chính khiến các thôn thuộc xã Phong Quang cũ đến nay vẫn chưa được đóng điện là do vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng và hoàn thiện hồ sơ bàn giao. Hiện chính quyền địa phương đang phối hợp với các đơn vị liên quan rà soát lại toàn bộ hồ sơ, xử lý dứt điểm những tồn tại về đất đai, hành lang an toàn lưới điện. Sau khi hoàn tất, phường sẽ bàn giao cho chủ đầu tư để sớm đưa công trình vào vận hành, cấp điện phục vụ đời sống Nhân dân.

Việc chậm bàn giao các công trình điện không chỉ khiến đời sống của nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số gặp khó khăn, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Là địa phương thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, nếu các công trình chưa được bàn giao, việc hư hỏng, đổ gãy là khó tránh khỏi. Thực trạng này không chỉ gây khó khăn cho quá trình nghiệm thu, vận hành mà còn dẫn đến lãng phí nguồn lực đầu tư của Nhà nước.

Đồng chí Phan Kim Cương, Trưởng phòng Kỹ thuật Công ty Điện lực tỉnh cho biết thêm: “Nhiều công trình điện trên địa bàn tỉnh chậm nghiệm thu do còn tồn tại, khiếm khuyết về kỹ thuật. Trong quá trình phối hợp kiểm tra, nghiệm thu, Công ty Điện lực cùng các đơn vị liên quan đã chỉ ra nhiều bất cập khiến công trình chưa đủ điều kiện đóng điện. Tuy nhiên, việc khắc phục sai sót giữa chủ đầu tư và đơn vị thi công diễn ra rất chậm, có công trình mất cả tháng, thậm chí kéo dài tới nửa năm mới hoàn thành”.

Nỗ lực tháo điểm nghẽn       

Cùng với sự nỗ lực của chính quyền địa phương, ngành điện đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để thực hiện mục tiêu của tỉnh. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, chính quyền địa phương và Công ty Điện lực tỉnh đã tập trung lồng ghép nhiều nguồn lực để đầu tư xây dựng các công trình điện nông thôn. Hàng loạt dự án được triển khai với mục tiêu đưa điện đến từng hộ dân ở các thôn bản vùng cao. Đồng thời cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII đặt mục tiêu đến hết năm 2025, tất cả các thôn bản biên giới có điện lưới Quốc gia.

Đồng chí Nguyễn Doãn Giang Bình, Phó Giám đốc Công ty Điện lực tỉnh chia sẻ: “Chỉ tính riêng trong năm 2024, Công ty Điện lực Hà Giang cũ thực hiện 33 công trình điện, trong đó đã có 15 công trình đã hoàn thành và đóng điện phục vụ người dân; số thôn biên giới có điện lưới quốc gia là 123/134 thôn, đạt 99,19%”.

Theo Nghị định số 272/2025/NĐ-CP, giai đoạn 2026 - 2030, lấy tiêu chí “tỷ lệ hộ gia đình có hợp đồng mua bán điện dưới 90%” làm một trong những căn cứ để xác định thôn bản đặc biệt khó khăn. Tuy nhiên trên địa bàn tỉnh vẫn còn 48 thôn đã được đầu tư và đã hoàn thành nhưng chưa đóng điện. Thực trạng kéo dài này khiến đời sống sinh hoạt, sản xuất và khả năng tiếp cận thông tin của người dân vùng cao gặp nhiều khó khăn. Mong rằng các cấp chính quyền và ngành điện sẽ tiếp tục phối hợp sớm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc vì lợi ích chung của Nhân dân.

Hoàng Hà

Đồng chí Hoàng Đức Tiến
Phó Giám đốc Sở Công thương

Phấn đấu 100% thôn, bản có điện vào năm 2030

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều công trình điện đã hoàn thành, đưa vào vận hành nhưng chưa được bàn giao tài sản cho ngành Điện, hoặc thi công xong nhưng chưa đóng điện. Nguyên nhân chủ yếu do các chủ đầu tư chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý, đặc biệt là hồ sơ đất đai và vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng, khiến công trình chưa đủ điều kiện nghiệm thu, bàn giao theo quy định. Sở Công thương đã tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương và chủ đầu tư khẩn trương rà soát, bổ sung hồ sơ; phối hợp tháo gỡ khó khăn; đồng thời đẩy nhanh tiến độ nghiệm thu, đóng điện và bàn giao công trình cho ngành Điện theo đúng quy định.

Bên cạnh đó, ngành Công thương cũng đẩy mạnh kế hoạch phát triển điện nông thôn. Sở Công thương đã chủ trì phối hợp với cơ quan liên quan xây dựng phương án đầu tư, nâng cấp, mở rộng lưới điện, đảm bảo điện ổn định, an toàn, liên tục. Giai đoạn 2026 - 2030, tổng mức đầu tư dự kiến gần 3.186 tỷ đồng để xây mới, nâng cấp, cải tạo hơn 3.418 km đường dây trung áp, 878 trạm biến áp với tổng công suất 196.150 kVA, phục vụ các thôn, bản đã có điện nhưng chất lượng chưa đảm bảo. 

Đồng chí Lê Kiên
 Chủ tịch UBND xã Việt Lâm

Tạo thuận lợi đầu tư các công trình

Xã Việt Lâm hiện còn 5 thôn chưa có điện là Nặm Thăn, Nặm Chang, Bản Chang, Khuổi Hóp và Nặm Ngạn với gần 500 hộ chưa được sử dụng điện lưới Quốc gia. Việc chưa có điện đã ảnh hưởng lớn đến đời sống và sinh kế của người dân, đặc biệt thiếu hụt tiêu chí tiếp cận thông tin trong mục tiêu giảm nghèo của xã. Nhiều hộ dân vẫn phải dùng đèn dầu, máy phát điện mini hoặc tấm pin năng lượng mặt trời để thắp sáng, song chi phí cao mà hiệu quả thấp, không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt và sản xuất.

Hiện nay, xã đang tiến hành kiểm tra hiện trạng, thống kê cụ thể số hộ thiếu điện, đường dây, trạm biến áp cần đầu tư để đề xuất các cấp, ngành quan tâm, đầu tư, kéo điện về thôn, giúp bà con vùng cao yên tâm sản xuất, nâng cao thu nhập, vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống. Xã tạo mọi điều kiện thuận lợi khi các dự án điện được triển khai trên địa bàn.

Đồng chí Trần Xuân Hảo 
Phó Giám đốc Công ty Điện lực Tuyên Quang

Chủ động tháo gỡ vướng mắc

Khó khăn lớn nhất hiện nay đối với Công ty Điện lực Tuyên Quang là công tác giải phóng mặt bằng. Các công trình cấp điện nông thôn trải dài, đi qua nhiều xã, thuộc quyền sở hữu của nhiều hộ dân và tổ chức khác nhau, khiến việc vận động bàn giao mặt bằng mất nhiều thời gian, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công. Mặt khác, trong bối cảnh sáp nhập tỉnh và thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, quá trình bàn giao công trình từ chủ đầu tư cũ sang ngành Điện gặp một số vướng mắc về thủ tục, ảnh hưởng đến tiến độ tiếp nhận và đóng điện.

Trước những thách thức này, Công ty chủ động triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng, chủ đầu tư và chính quyền địa phương để thống nhất quy trình bàn giao tài sản, phù hợp với mô hình tổ chức mới; hỗ trợ hoàn thiện hồ sơ và xử lý các vấn đề kỹ thuật còn tồn đọng nhằm rút ngắn thời gian tiếp nhận công trình. Trong khi chờ hoàn tất các dự án lưới điện, tại vùng sâu, vùng xa hoặc vùng lõm sóng viễn thông, Công ty phối hợp với đơn vị liên quan lắp đặt các trạm BTS dã chiến và sử dụng máy phát điện dự phòng, đảm bảo nguồn điện liên tục cho trạm viễn thông, trụ sở hành chính và sinh hoạt của người dân, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Ông Lý Thanh Minh
Thôn Lùng Mười, xã Quản Bạ

Mong sớm có điện

Cả thôn có 142 hộ thì đến nay vẫn còn 98 hộ chưa được sử dụng điện lưới Quốc gia. Không có điện, cuộc sống của chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn, nhất là trong sinh hoạt và sản xuất. Có hộ đã xây được nhà kiên cố, nhưng do không có điện nên vẫn nằm trong diện hộ nghèo, cận nghèo. Tôi rất mong Nhà nước sớm đầu tư kéo điện lưới Quốc gia về thôn để người dân có điều kiện phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo, con cháu được học hành thuận lợi hơn.