Các bước chuyển đổi thuế khoán sang kê khai hộ kinh doanh cần biết

Ngày 10-12, Hội Các nhà quản trị doanh nghiệp Việt Nam (VACD) và Tạp chí điện tử Nhà quản trị (TheLEADER) tổ chức tọa đàm "Tháo gỡ vướng mắc chuyển đổi thuế khoán sang kê khai với hộ kinh doanh".

GS.TS Nguyễn Đức Thuận, Chủ tịch Hội Các nhà quản trị doanh nghiệp Việt Nam nhận định, việc chuyển đổi sang cơ chế kê khai thuế đầy đủ không chỉ là yêu cầu của quản lý hiện đại, mà còn là bước đi tất yếu khi Việt Nam đang tiến tới một nền kinh tế số, minh bạch, hội nhập sâu với khu vực và thế giới.

Tuy nhiên, hộ kinh doanh đa phần quy mô nhỏ, trình độ quản trị tài chính còn hạn chế, nên sự thay đổi này tạo ra không ít lo lắng, từ chi phí kế toán, hóa đơn điện tử, phần mềm, rủi ro sai sót, cho tới nguy cơ bị truy thu, xử phạt.

Bà Lê Thị Duyên Hải thông tin tại tọa đàm. Ảnh: BTC

Bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho biết, 5 triệu hộ đang có hoạt động kinh doanh thực tế bao gồm cả các hộ bán hàng rong, kinh doanh lưu động, được chia thành 4 nhóm. Nhóm 1, có doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm; nhóm 2 có doanh thu trên ngưỡng 500 triệu đồng đến dưới 3 tỷ đồng/năm; nhóm 3 có doanh thu từ 3 tỷ đến dưới 50 tỷ đồng/năm; nhóm 4 có doanh thu từ 50 tỷ đồng trở lên.

Thay đổi lớn nhất trong chính sách thuế đối với hộ kinh doanh chủ yếu rơi vào nhóm doanh thu lớn. Với các nhóm 2, 3 và 4, chính sách mới cũng mở ra thêm lựa chọn có lợi hơn.

Bên cạnh phương pháp tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu, hộ kinh doanh còn có thể chọn phương pháp tính dựa trên doanh thu trừ chi phí nếu thuộc ngành có biên lợi nhuận cao và có khả năng lưu giữ đầy đủ chi phí. Phương pháp mới giúp những hộ kinh doanh có điều kiện hạch toán rõ ràng được hưởng mức thuế phù hợp hơn.

Về các bước thực hiện chuyển đổi thuế khoán lên kê khai, tất cả hộ kinh doanh rà soát doanh thu năm 2025, dự kiến doanh thu năm 2026 để xác định thuộc nhóm hộ kinh doanh nào. Trên cơ sở mô hình kinh doanh, hộ kinh doanh lựa chọn phương pháp tính thuế, chế độ kế toán áp dụng, phần mềm giải pháp cho hoạt động bán hàng, kế toán, hóa đơn, khai thuế tương ứng với quy mô thuộc nhóm.

Bước 2, hộ kinh doanh kiểm kê hàng tồn kho vào thời điểm chuyển đổi (nếu có và nếu doanh thu trên ngưỡng). Bước 3, hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử (nếu hộ kinh doanh dự kiến doanh thu năm 2026 từ 1 tỷ đồng trở lên), nên áp dụng sớm tránh sai sót. Bước 4, hộ kinh doanh chuẩn bị sổ sách kế toán (nếu hộ kinh doanh dự kiến doanh thu năm 2026 trên ngưỡng).

Bước 5, hộ kinh doanh thay đổi thông tin đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế (nếu có thay đổi so với hiện tại). Bước 6, hộ kinh doanh đăng ký tài khoản ngân hàng riêng cho hoạt động kinh doanh độc lập với các thanh toán cá nhân.

Từ ngày 1-1-2026, hộ kinh doanh chuyển từ thuế khoán sang kê khai. Ảnh: BTC

Cuối cùng, hộ kinh doanh khai thuế đối với hoạt động kinh doanh theo mẫu tờ khai phù hợp phương pháp tính thuế và ngành nghề, lĩnh vực hoạt động (sử dụng EtaxMobile).

Theo Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật Anvi, mức miễn thuế được nâng lên 500 triệu đồng có thể xem là nới lỏng đáng kể so với 100 triệu đồng trước đây, nhưng với chi phí đắt đỏ tại các đô thị lớn, như Hà Nội, con số này chưa hẳn đã là ưu ái.

Đồng thời, mức phạt hiện quá cao so với quy mô và thu nhập của hộ kinh doanh, gây sốc tâm lý cho người dân. “Một lỗi chậm kê khai hoặc sai sót nhỏ bị phạt tiền triệu là quá nặng nề, có thể khiến người dân nản lòng và từ bỏ kinh doanh. Thay vì phạt nặng, cơ quan quản lý nên ưu tiên nhắc nhở và hướng dẫn”, ông Trương Thanh Đức nói.

Vị luật sư này cũng cho rằng, chính sách cần thiết kế khéo léo để tránh tình trạng người dân "lách luật" bằng việc chia nhỏ quy mô hộ kinh doanh cho các thành viên trong gia đình đứng tên để hưởng mức thuế thấp, như câu chuyện đã từng xảy ra với biểu giá điện sinh hoạt. Chính sách thành công là phải khiến người dân tự nguyện tuân thủ vì thấy hợp lý và có lợi, chứ không phải tìm cách đối phó.

Theo Hà Nội mới