Sức bật ngành Lâm nghiệp

Với diện tích rừng sản xuất lớn, truyền thống trồng và chăm sóc rừng của người dân cùng sự tham gia mạnh mẽ của doanh nghiệp chế biến gỗ, lâm nghiệp đang trở thành trụ cột kinh tế xanh của Tuyên Quang. Nhiệm kỳ 2020 - 2025, mặc dù gặp nhiều khó khăn, ngành lâm nghiệp vẫn bứt phá, đạt những kết quả nổi bật, mở ra triển vọng để tỉnh vươn lên trung tâm chế biến gỗ lớn của cả nước trong giai đoạn tới.

Cán bộ kiểm lâm Khu vực XI hướng dẫn ông Triệu Quốc Hào, thôn Ngọc Bình, xã Bạch Ngọc chăm sóc rừng keo.

Khẳng định vị thế trong nền kinh tế

Nhiệm kỳ qua, tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề, đề án, chương trình trọng tâm, biến “tài nguyên xanh” thành nguồn lực then chốt để phát triển kinh tế bền vững. Nhờ vậy, kinh tế lâm nghiệp phát triển với tốc độ khá nhanh và vững chắc. Tỷ lệ che phủ rừng duy trì 62,2%, đứng thứ 3 cả nước; bình quân mỗi năm trồng mới hơn 15.000ha rừng, khai thác trên 1,3 triệu m3 gỗ. Giá trị sản xuất lâm nghiệp tăng bình quân trên 9%/năm, cao hơn giai đoạn trước.

Rừng đã trở thành “tài sản xanh” của nhiều hộ dân. Gia đình ông Triệu Quốc Hào, thôn Ngọc Bình, xã Bạch Ngọc bắt đầu trồng rừng từ năm 2002 với các loại cây keo, quế trên diện tích gần 8 ha. Nhờ mạnh dạn đầu tư, học hỏi kỹ thuật ươm giống, trồng và chăm sóc nên rừng của ông phát triển tốt, đến nay đã cho nhiều đợt thu hoạch. Ông Hào chia sẻ: “Rừng là tài sản lớn của gia đình, một số diện tích keo đủ tuổi đã khai thác, cho thu nhập trên 250 triệu đồng. Nhờ rừng mà đời sống gia đình ổn định”. Ở xã Bạch Ngọc, thu nhập cao từ rừng như gia đình ông Hào không phải là cá biệt, bởi với tổng diện tích đất trồng rừng trên 3.900 ha, hàng chục hộ dân trong xã đang có nguồn thu nhập ổn định.

Nhiều năm qua, Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Hùng Hường (xã Yên Sơn) trở thành điểm tựa tin cậy của người dân trồng rừng khi thực hiện bao tiêu toàn bộ sản phẩm gỗ rừng kinh tế trong vùng. Nguồn nguyên liệu sau khai thác được công ty phân loại cung cấp cho các nhà máy giấy An Hòa, Bãi Bằng và cung ứng cho các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu của tỉnh. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Giám đốc công ty chia sẻ: “Triển vọng phát triển ngành chế biến gỗ xuất khẩu tại Tuyên Quang rất lớn. Để đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định, công ty luôn gắn bó chặt chẽ với người dân, bao tiêu toàn bộ sản phẩm, đồng thời hỗ trợ giống, phân bón và kỹ thuật trồng rừng. Sự liên kết này giúp nông dân yên tâm sản xuất, tạo điều kiện để doanh nghiệp mở rộng quy mô, đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định”.

Ứng dụng khoa học kỹ thuật bầu siêu nhẹ sản xuất cây giống Keo lai mô chất lượng cao.

Trên lĩnh vực xuất khẩu, lâm nghiệp đạt nhiều kết quả kỳ vọng, đáp ứng được nhiều thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản. Tại Công ty Cổ phần Woodsland Tuyên Quang, Cụm công nghiệp Yên Sơn, không khí lao động sản xuất diễn ra nhộp nhịp, những đơn hàng xuất khẩu được khẩn trương hoàn thiện. Đây là một trong những doanh nghiệp lớn của tỉnh trong sản xuất, chế biến gỗ nội - ngoại thất. Từ đầu năm 2025 đến nay, công ty đã chế biến trên 20.000m3 gỗ các loại, giải quyết việc làm cho hơn 2.500 lao động. Công ty hiện có các nhà máy đặt ở các vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng trọng điểm của tỉnh, tạo vòng tròn liên kết khép kín chuỗi giá trị từ người sản xuất đến chế biến và phục vụ xuất khẩu.

Còn Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Thái Hoàng, Cụm công nghiệp Nam Quang chuyên sản xuất ván ép chất lượng cao, xuất khẩu sang thị trường Mỹ với sản lượng hàng chục nghìn mét khối gỗ mỗi năm. Thị trường nước ngoài rất khắt khe, chi phí sản xuất tại cụm công nghiệp Nam Quang lớn do đường xa, phí vận chuyển lớn, bởi vậy muốn cạnh tranh bắt buộc phải đảm bảo về chất lượng. Ngoài việc đầu tư trang thiết bị, các doanh nghiệp đều mong muốn người dân đầu tư, chăm sóc tốt rừng trồng để có vùng nguyên liệu đầu vào chất lượng, giúp tạo ra các sản phẩm tốt, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.

Hiện nay, toàn tỉnh có trên 500 cơ sở chế biến gỗ, trong đó có 8 doanh nghiệp lớn, có nhà máy hiện đại với công suất chế biến từ 20.000 đến 130.000m3 mỗi năm. Sản phẩm của các công ty tại Khu công nghiệp Long Bình An, Cụm công nghiệp Yên Sơn, Khu công nghiệp Bình Vàng, Cụm công nghiệp Nam Quang như bàn ghế, đồ nội thất, ván thanh, ván ép, viên gỗ nén, gỗ xẻ, gỗ bóc đang được xuất khẩu sang thị trường nhiều nước như Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn Quốc, châu Âu, Mỹ và Nhật Bản. Toàn tỉnh hiện có 4 công ty lâm nghiệp thực hiện liên doanh, liên kết trồng rừng với người dân địa phương bao tiêu toàn bộ sản phẩm gỗ rừng. Trong 8 tháng năm 2025, đã khai thác rừng trồng diện tích 9.198,4ha, sản lượng 930.476,5m3, đạt 65,9% kế hoạch. Đặc biệt, hơn 89.000ha rừng của tỉnh đã được cấp chứng chỉ quản lý bền vững (FSC). Đây là tấm “hộ chiếu” quan trọng để sản phẩm gỗ Tuyên Quang tự tin ra thị trường quốc tế, đồng thời là nền tảng để tham gia thị trường tín chỉ carbon.

Sản xuất gỗ xuất khẩu tại Công ty Cổ phần Woodsland Tuyên Quang, Cụm công nghiệp Yên Sơn.

Những kinh nghiệm quý

Bức tranh sản xuất sôi động trên cho thấy tiềm năng kinh tế lâm nghiệp của tỉnh đang từng bước được phát huy hiệu quả, đúng định hướng. Toàn tỉnh hiện có hơn một triệu ha đất lâm nghiệp, trong đó rừng sản xuất chiếm trên 549 nghìn ha.

Từ kết quả nhiệm kỳ qua, Tuyên Quang rút ra nhiều bài học kinh nghiệm. Trước hết, phát triển lâm nghiệp phải gắn với sinh kế của người dân. Khi rừng đem lại thu nhập ổn định, người dân sẽ gắn bó và bảo vệ rừng. Đặc biệt là phát huy sức mạnh liên kết “4 nhà”: Nhà nước định hướng chính sách, nhà khoa học cung cấp kỹ thuật, doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm và người dân trực tiếp sản xuất. Chính mối liên kết này giúp hình thành chuỗi giá trị khép kín, nâng cao giá trị gỗ rừng trồng. Cùng với đó là đổi mới quản lý, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, tạo nền tảng hiện đại, minh bạch hơn cho toàn ngành.

Bước vào nhiệm kỳ 2025-2030, tỉnh đặt mục tiêu duy trì tỷ lệ che phủ rừng 62,2%; trồng mới 50.000 ha rừng; nâng diện tích rừng FSC lên trên 100.000 ha; năng suất rừng trồng đạt 22m3/ha/năm; giá trị gỗ rừng trồng đạt 174 triệu đồng/ha (chu kỳ 7 năm) và 317 triệu đồng/ha (chu kỳ 10 năm). Xa hơn, Tuyên Quang hướng tới xây dựng khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao và trở thành trung tâm sản xuất, chế biến gỗ lớn của cả nước, xứng đáng với danh xưng “thủ phủ gỗ FSC” Việt Nam.

Để đạt mục tiêu, Tuyên Quang xác định nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết là đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý rừng. Hình ảnh những cánh rừng không còn chỉ được giám sát thủ công, mà được theo dõi bằng bản đồ GIS, ảnh viễn thám, máy bay không người lái cảnh báo cháy rừng, tất cả nhằm minh bạch hóa và nâng cao hiệu quả quản lý.

Cùng với đó, tỉnh tập trung phát triển rừng theo chiều sâu. Thay vì khai thác gỗ nhỏ lẻ, Tuyên Quang khuyến khích thâm canh gỗ lớn, mở rộng diện tích rừng FSC, gắn chặt trồng rừng với chế biến sâu và xuất khẩu. Ứng dụng công nghệ sinh học trong sản xuất giống cây lâm nghiệp chất lượng cao - như keo lai mô, bầu hữu cơ siêu nhẹ - giúp tăng năng suất rừng trồng từ 20 - 30%, tạo nền tảng cho sản xuất bền vững.

Một hướng đi đầy triển vọng là tham gia thị trường carbon, biến rừng thành “tài sản xanh” tạo thêm nguồn thu. Song song, cơ giới hóa các khâu trồng, chăm sóc, khai thác sẽ giúp tiết kiệm chi phí, nâng năng suất, trong khi đội ngũ cán bộ, công nhân lâm nghiệp được đào tạo để làm chủ công nghệ mới.

Quan trọng hơn cả là sự đồng hành giữa doanh nghiệp và người dân. Khi doanh nghiệp không chỉ bao tiêu sản phẩm mà còn hỗ trợ giống, vốn, kỹ thuật, người dân sẽ yên tâm gắn bó với rừng. Từ đó, ngành lâm nghiệp hình thành chuỗi giá trị khép kín, nâng cao sức cạnh tranh và khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Với tầm nhìn chiến lược và giải pháp đồng hành của tỉnh, kinh tế lâm nghiệp đứng trước cơ hội lớn để “vươn khơi”, góp phần vào sự phát triển kinh tế xanh, bảo vệ môi trường và kiến tạo cuộc sống bền vững.

Biện Luân

Quản lý chặt việc chuyển mục đích sử dụng rừng

Đồng chí Phạm Hồng Nhật Trưởng phòng điều tra, xử lý vi phạm về lâm nghiệp, Chi cục Kiểm lâm

Thời gian qua, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã tăng cường chỉ đạo quản lý chặt chẽ việc chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác để thực hiện các công trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội theo đúng quy định của pháp luật; thực hiện kiểm soát ngay từ bước quy hoạch, thẩm định, không để xảy ra tình trạng lợi dụng việc chuyển mục đích sử dụng rừng để phá rừng, lấn, chiếm rừng, khai thác rừng trái pháp luật. Ngành lâm nghiệp phối hợp với Công ty cổ phần tư vấn Năng lượng và môi trường(VNEEC) triển khai thí điểm dự án tín chỉ các-bon đối với rừng trồng và đánh giá trữ lượng hấp thụ lưu giữ và thương mại hóa tín chỉ các-bon đối với diện tích kéo dài chu kỳ kinh doanh rừng trồng của các công ty TNHH lâm nghiệp thuộc tỉnh.

Đặc biệt, sau khi sáp nhập tỉnh, đã xây dựng và thực hiện các phương án phát triển kinh tế rừng hiệu quả, trong đó đẩy mạnh công tác bảo vệ rừng tự nhiên, phát triển hiệu quả rừng sản xuất gắn với trồng cây dược liệu, chăn nuôi dưới tán rừng; phối hợp với các lực lượng và chính quyền các cấp bảo vệ hiệu quả đất lâm nghiệp, tạo việc làm ổn định cho người dân.  

Mũi nhọn trong phát triển kinh tế

Đồng chí Nguyễn Bá Tuấn, Chủ tịch UBND xã Bằng Hành

Xã Bằng Hành có nhiều tiềm năng, thế mạnh về kinh tế rừng với tổng diện tích rừng tự nhiên đạt trên 6.920 ha, tỷ lệ che phủ rừng đạt 70%, hằng năm trồng rừng sau khai thác đạt 175 ha trở lên. Thời gian qua, xã đặc biệt quan tâm phát triển kinh tế lâm nghiệp bền vững, nâng cao năng suất, chất lượng rừng trồng và giá trị thu nhập từ rừng cho người dân.

Nhiệm kỳ này, với mục tiêu phát triển kinh tế rừng thành mũi nhọn trong phát triển kinh tế của địa phương, xã sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi khuyến khích chế biến các sản phẩm từ rừng trồng ngay tại địa phương, tăng cường hợp tác giữa nhà nước - doanh nghiệp - người dân trong quản lý rừng bền vững, sản xuất theo chứng chỉ rừng FSC. Đồng thời đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật trong trồng và chăm sóc rừng; đẩy mạnh các phong trào trồng cây phân tán, trồng rừng gỗ lớn, vừa mang lại lợi ích kinh tế, vừa góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, xây dựng nông thôn mới bền vững.

Nâng cao giá trị xuất khẩu

Ông Trần Trọng Thủy Phó Giám đốc Công ty cổ phần cơ khí Tuyên Quang

Trong năm 2024, doanh thu của Công ty đạt trên 83,2 tỷ, trong đó gỗ xuất khẩu đạt trên 5 triệu mét khối. Hiện nay, Công ty tạo việc làm ổn định cho 100 lao động với mức thu nhập từ bình quân 8 triệu đồng/người/tháng. Năm 2025, Công ty đã ký đơn hàng với nhiều đối tác châu Âu và châu Á, đơn vị phấn đấu doanh thu đạt trên 100 tỷ đồng. Chúng tôi thực hiện tôn chỉ, mỗi sản phẩm, đơn hàng luôn được đội ngũ giám sát kiểm tra nghiêm ngặt nguồn nguyên liệu đầu vào. Công ty không ngừng đầu tư nhà xưởng, đổi mới, cải tiến dây chuyền sản xuất, máy móc, thiết bị để phục vụ sản xuất. Các phương tiện bảo hộ, phòng cháy, chữa cháy luôn được Công ty ưu tiên đầu tư hàng đầu để đảm bảo an toàn cho người lao động trong suốt quá trình làm việc.

Rừng FSC giúp duy trì hệ sinh thái bền vững

Ông Quan Văn Tươi, thôn Bản Giảo, xã Tân Mỹ

Khi tham gia trồng rừng theo tiêu chuẩn FSC, sẽ giúp tăng giá trị của sản phẩm và mặt hàng từ 20 - 30% so với những sản phẩm cùng loại, góp phần khai mở kiến thức người trồng rừng và nâng cao hiệu quả kinh tế. Hiện nay tôi và người dân ở thôn Bản Giảo, xã Tân Mỹ đã được tiếp cận với cách sản xuất mới, trồng rừng theo tiêu chuẩn FSC góp phần duy trì hệ sinh thái bền vững, phòng ngừa, ngăn chặn hiệu quả những ảnh hưởng tiêu cực của biến đổi khí hậu, nhất là lũ lụt, hạn hán, sạt lở đất. Ngoài ra người dân thường xuyên được hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc rừng trồng từ các chuyên gia trong nước và quốc tế, sản phẩm gỗ cho hiệu quả kinh tế cao hơn so với các phương pháp trồng rừng truyền thống. Từ đó người dân có nguồn thu nhập cao, ổn định, giải quyết việc làm ngay tại địa phương.