Giữ nghề đan lát trong nếp sống người Tày

Giữa những nếp nhà sàn nằm tựa lưng vào sườn núi, tiếng lách cách của nan tre, nan nứa vang lên như nhịp thở quen thuộc của đồng bào Tày ở phường Hà Giang 1. Nghề đan lát, một trong những dấu ấn văn hóa lâu đời vẫn được gìn giữ qua đôi tay khéo léo của những người thợ nơi bản làng. Mỗi chiếc giỏ, chiếc mẹt không chỉ là vật dụng sinh hoạt, mà còn chứa đựng câu chuyện về sự bền bỉ, tinh tế và tình yêu với truyền thống của người Tày hôm nay. 

Men theo những sườn đồi, những người phụ nữ Tày lặng lẽ đi tìm nguyên liệu cho nghề đan lát. Tre, nứa được họ lựa chọn rất cẩn thận: cây phải thẳng, không quá già cũng không quá non; tốt nhất là loại tre bánh tẻ để sản phẩm không bị mọt.

Phụ nữ Tày mang tre, nứa từ rừng về bản, chuẩn bị cho các công đoạn đan lát.

Sau khi mang về, cây nứa được chặt thành các đoạn bằng nhau, tuỳ theo loại sản phẩm định đan mà lựa tỷ lệ phù hợp. Đây là bước quan trọng để bảo đảm nan đan đồng đều và chắc bền.

Tiếp tới công đoạn chẻ nan phải thật khéo léo, chuốt nan sao cho mềm, nhẵn, đều như vậy thì mới cho ra sản phẩm chắc chắn, bền và đẹp.

Những nan tre, nan nứa được người thợ chuốt đều tăm tắp, tạo nền tảng cho việc đan nên các sản phẩm tinh xảo của đồng bào Tày.

Những nan tre, nan nứa được người thợ chuốt đều tăm tắp, tạo nền tảng cho việc đan nên các sản phẩm tinh xảo của đồng bào Tày.

Trong những năm gần đây, nghề đan lát đang có nguy cơ bị mai một bởi lớp trẻ ngày nay hầu như không mấy mặn mà với nghề truyền thống này do làm mất nhiều thời gian, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo nhưng thu nhập lại không cao.

Chị Nguyễn Thuỳ Loan (31 tuổi) người trẻ tuổi vẫn còn gắn bó với nghề ở đây cho biết: “Dù hiện nay ở địa phương đã có cửa hàng tạp hóa, bán các vật dụng trong gia đình bằng nhựa đẹp mắt, nhưng gia đình tôi vẫn sử dụng các sản phẩm đan lát trong sinh hoạt để bảo vệ môi trường”.

Bên hiên nhà sàn, những người phụ nữ Tày miệt mài đan các sản phẩm thủ công từ tre, nứa, giữ gìn nghề truyền thống đã gắn bó với bản làng qua bao thế hệ.

Các sản phẩm sau khi hoàn thành được hơ qua lửa để tạo độ cứng, loại bỏ những sợi tơ thừa, giúp sản phẩm bền đẹp và sử dụng được lâu hơn.

Trải qua nhiều công đoạn công phu, từ đôi tay cần mẫn của những người phụ nữ Tày, các sản phẩm đan lát dần được hoàn thiện, trở thành vật dụng quen thuộc trong đời sống hằng ngày.

Phóng sự ảnh: Nguyễn Yếm