Mỹ đã tiến hành nhiều cuộc tấn công vào các lực lượng ủy nhiệm của Iran ở Iraq và Syria kể từ khi bùng nổ xung đột tại Gaza nhưng đây là lần đầu tiên tên lửa Tomahawk nhằm vào lực lượng Houthis ở Yemen. Một quan chức Mỹ thông tin với CNN hôm 12-1 rằng, hơn 10 mục tiêu của Houthi đã bị tấn công bằng tên lửa từ trên không, trên biển và các bệ phóng phụ. Việc không kích những mục tiêu này sẽ làm suy yếu các cuộc tấn công liên tục của Houthi nhằm vào tàu thương mại ở Biển Đỏ.

“Theo chỉ đạo của tôi, các lực lượng quân sự Mỹ cùng Vương quốc Anh với sự hỗ trợ từ Australia, Bahrain, Canada và Hà Lan đã tiến hành thành công các cuộc tấn công nhằm vào một số mục tiêu ở Yemen do phiến quân Houthi sử dụng nhằm gây nguy hiểm cho quyền tự do hàng hải ở Biển Đỏ, một trong những tuyến đường thủy quan trọng nhất thế giới”, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói trong một tuyên bố do Nhà Trắng đưa ra hôm 12-1.

Trong thông cáo phát đi không lâu sau vụ tập kích, Thủ tướng Anh Rishi Sunak cho biết, đây là hành động tự vệ "cần thiết, hạn chế và thích hợp". Người đứng đầu Chính phủ Anh cho rằng, những hành động liều lĩnh của Houthi đang gây nguy hiểm đến tính mạng của người đi biển và làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Yemen.

Lực lượng Houthi được Iran hậu thuẫn cho biết, các cuộc tấn công trên tuyến đường vận chuyển ở Biển Đỏ nhằm thể hiện sự ủng hộ đối với người Palestine và phong trào Hồi giáo Hamas. Biển Đỏ là một trong những tuyến thương mại hàng hải quan trọng nhất thế giới và các cuộc tấn công đã gây ra tác động sâu rộng, với ít nhất 44 quốc gia có mối liên hệ với các tàu bị Houthi tấn công và gây gián đoạn thương mại quốc tế. Các cuộc tấn công buộc nhiều hãng tàu phải định lại tuyến đường vận chuyển dài hơn quanh mũi Hảo Vọng ở Nam Phi. Việc tăng chi phí giao hàng đang làm dấy lên lo ngại có thể gây ra một đợt lạm phát toàn cầu mới.

Theo số liệu từ Viện Kinh tế Đức IfW Kiel, thương mại toàn cầu giảm 1,3% từ tháng 11 đến tháng 12 -2023 do cuộc tấn công của phiến quân Houthi vào các tàu thương mại ở Biển Đỏ dẫn đến khối lượng hàng hóa vận chuyển ở khu vực trọng điểm giảm mạnh.

Trong nhiều tuần, Mỹ đã tìm cách tránh tấn công trực tiếp vào Yemen vì nguy cơ leo thang ở khu vực vốn đang sục sôi căng thẳng khi cuộc chiến Israel - Hamas tiếp tục có những diễn biến khó lường. Nhưng việc Houthi liên tục dùng máy bay không người lái và tên lửa nhằm vào tuyến hàng hải quốc tế đã buộc liên minh do Mỹ dẫn đầu phải hành động. Nhà Trắng nói rõ rằng, các cuộc tấn công dai dẳng của Houthi là không thể chấp nhận được.

Theo các nhà phân tích, sự miễn cưỡng trả đũa của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden phản ánh sự nhạy cảm về chính trị và phần lớn xuất phát từ những lo ngại về nguy cơ xung đột lan rộng trong khu vực. Nhà Trắng muốn duy trì thỏa thuận ngừng bắn và cảnh giác với những hành động ở Yemen có thể mở ra một mặt trận chiến tranh khác.

Chuyên gia an ninh Andreas Krieg, thuộc Đại học King's College ở London (Anh) cho biết: "Lo ngại là điều này có thể leo thang", đồng thời cảnh báo về nguy cơ Saudi Arabia và Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) cũng có thể bị lôi kéo vào cuộc đối đầu.

Phiến quân, những người đã thực hiện 27 cuộc tấn công kể từ ngày 19-11 năm ngoái, cảnh báo rằng, bất kỳ cuộc tấn công nào của lực lượng Mỹ vào các địa điểm của họ ở Yemen sẽ gây ra phản ứng quân sự dữ dội. Washington hy vọng sẽ ngăn chặn các cuộc tấn công của Houthi mà không gây ra một cuộc xung đột mới, nhưng một quan chức cấp cao của Houthi, Ali al-Qahoum thề rằng sẽ có sự trả đũa. “Trận chiến sẽ lớn hơn và ngoài sức tưởng tượng cũng như sự mong đợi của người Mỹ và người Anh”, ông này nói trong một bài đăng trên mạng xã hội X ngay trong sáng 12-1.

Cuộc tấn công mới nhất của Mỹ vào Yemen có ý nghĩa gì đối với các lực lượng ủy nhiệm của Iran trong khu vực? Họ sẽ tăng cường tấn công vào tàu bè hay quân đội Mỹ? Iran sẽ tham gia nhiều hơn trong bối cảnh Tehran đã cử một tàu khu trục tới Biển Đỏ? Và liệu Yemen có tìm cách mở một mặt trận khác hay không?

Tất cả những quan ngại này đều có cơ sở. Đám cháy chiến tranh có nguy cơ lan ra khắp Trung Đông.