Theo các chuyên gia y tế, phản ứng thuốc ở người cao tuổi cao gấp 2 - 3 lần ở người trẻ tuổi. Nguyên nhân chính là do người cao tuổi thường xuyên đau ốm, nhiều người cao tuổi mắc các bệnh mãn tính phải sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau. Mặt khác, quá trình hấp thu và thải thuốc ra khỏi cơ thể người cao tuổi cũng diễn biến chậm hơn dẫn đến việc người cao tuổi dễ bị tương tác thuốc trong cơ thể dẫn đến tình trạng ngộ độc hoặc tai biến do sử dụng thuốc không đúng cách.

Cán bộ Trung tâm Y tế huyện Chiêm Hóa hướng dẫn sử dụng thuốc cho người cao tuổi xã Linh Phú (Chiêm Hóa).

Gần đây, một bệnh nhân tại Hà Nội được người nhà đưa vào viện cấp cứu trong tình trạng hôn mê, mất ý thức sau 5 ngày nhịn ăn, chỉ uống nước kiềm để chữa bệnh. Bệnh nhân được bác sỹ tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai chẩn đoán ngộ độc chất khoáng kiềm. 

Trước đó, Bệnh viện Bạch Mai cũng tiếp nhận chùm ca bệnh rối loạn ý thức, suy hô hấp, suy thận do uống một loại nước được giới thiệu là “nước kiềm” để chữa bệnh. Sau khoảng 2-3 ngày các bệnh nhân xuất hiện tình trạng khó thở, hôn mê phải đi cấp cứu. Đây đều là những ca bệnh ngộ độc do tùy tiện sử dụng các chất khoáng chữa bệnh tại nhà. 

Bên cạnh những yếu tố về sức khỏe, người cao tuổi cũng dễ có một số đặc điểm tâm lý ảnh hưởng trực tiếp đến việc sử dụng thuốc. Bác sỹ Lê Thị Lý, Khoa Thần kinh - Tâm thần, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết, nhiều người cao tuổi có xu hướng tự sử dụng lại các loại thuốc được chỉ định trong những lần thăm khám trước. Một số khác do trí nhớ bị suy giảm dẫn đến việc sử dụng nhầm lẫn hoặc sai liều lượng các loại thuốc. Phổ biến nhất vẫn là do những lo lắng về sức khỏe khiến người cao tuổi tự ý sử dụng thêm các loại thuốc ngoài thuốc bác sỹ kê đơn, sử dụng các loại thực phẩm chức năng hoặc thuốc bổ không phù hợp với tình trạng sức khỏe. Việc tự ý sử dụng thuốc ở người cao tuổi đều có thể dẫn đến nguy cơ quá liều, sốc phản vệ hoặc ngộ độc khiến quá trình điều trị bệnh phức tạp, mất nhiều thời gian hơn thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

Các nghiên cứu cho thấy, từ tuổi 60 trở đi, tỷ lệ tai biến do sử dụng thuốc cao hơn gấp đôi so với người bệnh thông thường. Bởi vậy việc sử dụng thuốc cho người cao tuổi cần được đảm bảo để tránh gây phản ứng hoặc tác dụng phụ. Bà Lê Thị Mai, 62 tuổi, tổ 17, phường Tân Hà (TP Tuyên Quang) chia sẻ, những ngày thời tiết thay đổi, bà thường xuyên cảm thấy đau đầu, nhức mỏi người. Gần đây bà có ý định nhờ người thân tiêm thuốc bổ não tại nhà để giảm đau đầu. Tuy nhiên, bà đã được cán bộ y tế gần nhà phân tích, với bệnh nền tiểu đường cùng các nguy cơ về tuổi tác, sự không đảm bảo khi tự ý sử dụng thuốc tại nhà, bà đã từ bỏ ý định tiêm thuốc tại nhà.

Thực tế cho thấy, không chỉ tự ý uống thuốc, tiêm thuốc, nhiều người cao tuổi khi cảm thấy cơ thể mệt mỏi, không đáp ứng được yêu cầu sinh hoạt hàng ngày còn tự ý truyền dịch tại nhà. Việc truyền dịch cũng có thể dẫn đến các tai biến như dị ứng, nhiễm trùng máu, rối loạn điện giải, tắc mạch phổi...

Theo bác sỹ CKII Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh, việc sử dụng thuốc ở người cao tuổi phải thường xuyên được kiểm soát. Người cao tuổi không được tự ý sử dụng thuốc điều trị, các loại thuốc bổ, thực phẩm chức năng tại nhà mà không có sự chỉ định của bác sỹ bởi bất cứ loại thuốc nào dùng sai cũng đều có thể trở thành thuốc độc. Cùng với việc sử dụng thuốc đúng liều lượng, đúng thời gian theo chỉ định của bác sỹ, người cao tuổi cũng cần bảo quản thuốc đúng cách, thường xuyên chú ý những tác dụng phụ có thể xảy ra. Bên cạnh đó, mỗi người cần giữ danh sách các loại thuốc đã và đang sử dụng để sớm nhận biết những bất thường và nhanh chóng tìm ra phương hướng điều trị tốt nhất khi có tình huống xấu không may xảy ra.

Nhằm bảo vệ, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, hằng năm, trung tâm y tế các huyện, thành phố cũng mở các lớp tập huấn chuyên môn cho người làm công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Thông qua các lớp tập huấn, cán bộ y tế xã, phường, thị trấn, nhân viên y tế thôn bản được bổ sung thêm các kiến thức về tư vấn, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Từ đó, nâng cao ý thức của cộng đồng cũng như người cao tuổi trong việc chăm sóc sức khỏe và điều trị bệnh.