Giữ gìn nét đẹp văn hóa dân gian

Chùa Tây Phương được xây dựng từ thời nhà Mạc (thế kỷ XVI) và trùng tu vào thời Lê Trung Hưng (thế kỷ XVIII). Ngôi chùa mang phong cách kiến trúc độc đáo với ba nếp chùa nằm trên ba tầng cao dần, gồm chùa Hạ, chùa Trung và chùa Thượng.

Để lên đến chùa, du khách phải vượt qua 239 bậc đá ong - đặc trưng của vùng đất Thạch Thất. Toàn bộ công trình sử dụng vật liệu truyền thống như gỗ lim, đá ong và gạch nung, tạo vẻ đẹp cổ kính, bề thế nhưng vẫn hài hòa với thiên nhiên. Đặc biệt, hệ thống mái chùa được thiết kế theo kiểu chồng diêm hai tầng tám mái, với các đầu đao cong vút, đậm nét kiến trúc cổ Việt Nam. Các cột và kèo chùa được chạm khắc tinh tế, thể hiện hoa văn rồng, phượng, họa tiết truyền thống, mang tính nghệ thuật cao.

Chùa Tây Phương là một trong những ngôi chùa cổ kính và độc đáo nhất Việt Nam. Ảnh: Ban Tuyên giáo và Dân vận Huyện ủy Thạch Thất

Chùa Tây Phương nổi tiếng với hệ thống tượng Phật bằng gỗ sơn son thếp vàng, được coi là kiệt tác điêu khắc của nghệ thuật tôn giáo Việt Nam. Đặc biệt, 18 bức tượng La Hán được tạc từ gỗ mít vào thế kỷ XVIII với những đường nét sống động, thể hiện rõ thần thái và tâm trạng từng vị La Hán. Những bức tượng này không chỉ có giá trị nghệ thuật, mà còn phản ánh tư tưởng Phật giáo sâu sắc.

Một góc chùa Tây Phương. Ảnh: Ban Tuyên giáo và Dân vận Huyện ủy Thạch Thất

Bên cạnh đó, chùa cũng lưu giữ nhiều hiện vật quý như chuông đồng, hoành phi câu đối, bia đá cổ ghi lại lịch sử xây dựng và trùng tu chùa qua các thời kỳ. Ngoài ra, chùa Tây Phương còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Chùa là nơi diễn ra nhiều hoạt động tín ngưỡng và lễ hội, đặc biệt là Lễ hội chùa Tây Phương diễn ra hằng năm, chính hội là ngày 6-3 âm lịch...

Rước lễ tại chùa Tây Phương tổ chức hằng năm vào ngày 6-3 âm lịch. Ảnh: Ban Tuyên giáo và Dân vận Huyện ủy Thạch Thất

Lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, mà còn góp phần giữ gìn những nét đẹp văn hóa dân gian với hoạt động rước kiệu, hát chèo, múa rối nước, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.

Đặc biệt, nhà thơ Huy Cận đã từng lấy cảm hứng từ những pho tượng La Hán để sáng tác bài thơ "Các vị La Hán chùa Tây Phương" - tác phẩm có giá trị lớn về mặt tư tưởng và nghệ thuật. Sự hòa quyện giữa triết lý Phật giáo và nghệ thuật điêu khắc trong chùa tạo nên kho tàng văn hóa vô giá cho hậu thế.

Với dấu ấn nổi bật, năm 2014, Chính phủ đã công nhận chùa Tây Phương là Di tích quốc gia đặc biệt về giá trị kiến trúc nghệ thuật. Năm 2015, Bộ tượng Phật giáo chùa Tây Phương thời Tây Sơn, niên đại cuối thế kỷ XVIII được công nhận là Bảo vật quốc gia.

Quản lý chặt chẽ hoạt động ở khu vực di tích

Giám đốc Trung tâm Văn hoá - Thông tin và Thể thao huyện Đặng Văn Võ cho biết, với mong muốn mang đến du khách trải nghiệm thú vị, quảng bá hình ảnh đẹp về người Thạch Thất. Trung tâm tăng cường quản lý chặt chẽ hoạt động trong và ngoài khu vực di tích theo hướng quy củ, bài bản, như: Tổ chức quản lý đúng hộ kinh doanh, dịch vụ; bốc thăm, bố trí điểm buôn bán, trông xe khu vực di tích; hoạt động của các cá nhân dịch vụ xe ôm... Trung tâm cử cán bộ trực 24/24h bảo đảm công tác an ninh trật tự, phòng cháy, chữa cháy tại di tích.

Từ đầu năm 2025 đến nay, chùa Tây Phương đã đón 116.500 du khách tới tham quan, vãn cảnh, trong đó có 560 du khách nước ngoài, thu vé thắng cảnh được 700 triệu đồng.

Các trò chơi dân gian được tái hiện lại trong Lễ hội chùa Tây Phương. Ảnh: Ban Tuyên giáo và Dân vận Huyện ủy Thạch Thất

Bà Phạm Thị Ánh Hồng ở huyện Thanh Oai - một trong những du khách tham quan chùa Tây Phương chia sẻ, năm nay công tác tổ chức lễ hội đã đi vào nền nếp. Khu vực bãi đỗ xe được quy hoạch hợp lý; công tác bán vé tham quan di tích được thực hiện nhanh, gọn, chính xác. Các hộ kinh doanh tuân thủ bán hàng đúng địa điểm, bảo đảm vệ sinh; không xảy ra hiện tượng chèo kéo khách, mất trộm, cướp giật...

Lễ hội năm 2025 hứa hẹn mang đến cho nhân dân, du khách thập phương những ấn tượng khó quên. Ảnh: Ban Tuyên giáo và Dân vận Huyện ủy Thạch Thất

Phó Chủ tịch UBND huyện Thạch Thất Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, năm 2025, Di tích quốc gia đặc biệt chùa Tây Phương đón nhận thêm vinh dự lớn, đó là Lễ hội truyền thống được ghi danh công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây cũng là năm kỷ niệm tròn 10 năm Bộ tượng Phật giáo chùa Tây Phương thời Tây Sơn, niên đại cuối thế kỷ XVIII được công nhận là Bảo vật quốc gia.

Lễ hội năm nay hứa hẹn mang đến cho nhân dân, du khách thập phương những ấn tượng khó quên với nhiều hoạt động phong phú, hấp dẫn, đậm bản sắc văn hoá truyền thống. Qua đó, tiếp tục lan toả, quảng bá mạnh mẽ hơn nữa hình ảnh Di tích quốc gia đặc biệt chùa Tây Phương; giáo dục các thế hệ tôn trọng, gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống quê hương, tinh hoa văn hóa của dân tộc.